Strasburg: państwowa ochrona depozytów w banku prywatnym jest ograniczona

Państwo nie może być bezpośrednio odpowiedzialne za działania prywatnego likwidatora masy upadłościowej banku prywatnego. Rola państwa ogranicza się w tym zakresie do wprowadzenia w życie odpowiednich regulacji prawnych umożliwiających dochodzenie roszczeń w postępowaniu upadłościowym, jak orzekł Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku Wielkiej Izby z 3 kwietnia br.

Sprawa dotyczy obywatela rosyjskiego, który po upadku banku komercyjnego nie był w stanie odzyskać zdeponowanych w nim oszczędności. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego skarżący odzyskał jedynie 0,78% tej sumy, gdyż likwidator w sposób priorytetowy potraktował część wierzycieli, zupełnie pomijając innych. Działanie takie było sprzeczne z obowiązującym prawem krajowym, ale po przeprowadzeniu postępowania sądowego okazało się, że – pomimo wydania wyroku na korzyść skarżącego – bank nie posiada już żadnego majątku, więc roszczenie skarżącego nie może zostać zaspokojone.
Trybunał nie uznał tego stanu rzeczy za naruszenie prawa poszanowania własności (art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o prawach człowieka). Wyrok sądu krajowego zasądził na korzyść skarżącego sumę odpowiedniej wysokości, niemniej jednak wykonanie tego wyroku nie było możliwe ze względu na bezprawne działanie likwidatora, który nie jest organem państwa, lecz osobą prywatną. Skarżący wystąpił jednak na drogę sądową przeciwko likwidatorowi przed zakończeniem postępowania likwidacyjnego, chociaż prawo krajowe przewidywało taką możliwość już po zakończeniu likwidacji. Prowadzenie jednocześnie postępowania likwidacyjnego i postępowania w sprawie zaspokojenia roszczeń skarżącego przez likwidatora rodziło możliwość podwójnego zaspokojenia tych roszczeń. Trybunał uznał zatem odrzucenie powództwa przeciwko likwidatorowi w takich okolicznościach za uzasadnione.
Odpowiedzialność państwa ogranicza się w przypadku wolnorynkowej działalności gospodarczej do wprowadzenia takich regulacji prawnych, które umożliwiają jednostkom skuteczną ochronę swych praw i dochodzenie roszczeń. Państwo nie może brać bezpośredniej odpowiedzialności ani za chybioną działalność gospodarczą banku prywatnego, ani za sprzeczne z prawem działanie likwidatora niebędącego organem publicznym. Państwo wyposaża jedynie swych obywateli w odpowiednie środki prawne umożliwiające ochronę swych praw, a ci mają obowiązek prawidłowego stosowania takich środków.

Tak wynika z wyroku Wielkiej Izby z 3 kwietnia 2012 r. w sprawie nr 54522/00, Kotov przeciwko Rosji.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line