Środowisko chce opiniować kandydatów do TK, ale nazwisk brak

Wczoraj w Sejmie odbyło się spotkanie przedstawicieli środowiska prawniczego z wicemarszałkiem Sejmu w sprawie zasad wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Sprawa jest pilna, gdyż do 2 listopada trzeba zgłosić kandydatów na cztery stanowiska sędziowskie w Trybunale. Uczestnicy dyskusji - m.in. przewodniczący KRS Antoni Górski - byli zgodni: trzeba wybrać osoby o najwyższych kwalifikacjach. Środowisko prawnicze jest gotowe do pomocy posłom. Jednak przy opiniowaniu listy kandydatów warto brać pod uwagę nie tylko walory osobiste, ale również strukturę Trybunału jako całości. Potrzebny jest np. specjalista od finansów publicznych.

Zaproszenie wicemarszałka Sejmu Jerzego Wenderlicha przyjęli m.in. I prezes Sądu Najwyższego Lech Gardocki, prezes Trybunału Konstytucyjnego dr Bohdan Zdziennicki, sędzia Antoni Górski przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa, prof. Marek Zubik – przewodniczący Rady Legislacyjnej przy premierze, prof. Krystyna Chojnicka – dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Leszek Kubicki były minister sprawiedliwości, prof. Adam Zieliński – były Rzecznik Praw Obywatelskich, prezesi samorządów prawniczych i wiele innych wybitnych przedstawicieli praktyki i nauki prawa.

Dobry obyczaj

Zaproszeni goście pytali o dobrą wolę polityczną w celu lepszego wyboru sędziów do Trybunału. Można rozmawiać zarówno o zmianie ustawy o Trybunale, ale także o zmianie regulaminu Sejmu. Ważny jest również obyczaj polityczny. Obyczaj – to znaczy przestrzeganie zasad konsultacji i transparentności wyboru kandydatów.

- Pociąg już jedzie, a my biegniemy za tym pociągiem – mówił obrazowo prof. Adam Zieliński z Komitetu Nauk Prawnych PAN. – Właściwy wybór czterech sędziów Trybunału Konstytucyjnego zadecyduje, jak ten Trybunał będzie pracował. Środowisko prawników jest w tej sprawie absolutnie jednolite. To znaczy pomożemy posłom w zaopiniowaniu kandydatów, tak aby nie zostały wybrane osoby mogące podważyć autorytet Trybunału.

Dyskutanci zaznaczali że inną sprawą jest poprawianie ustawy o TK, która prawdopodobnie nie zostanie uchwalona do 4 grudnia, czyli do daty wygaśnięcia kadencji obecnych czterech sędziów.
Prof. Marek Zubik stwierdził, że sędziów zwykłych nie można wybierać podobnie jak sędziów do Międzynarodowych Trybunałów Karnych. Dzisiaj musimy myśleć, że za dwa lata należy obsadzić polskiego sędziego w MTK.

Rankingi kandydatów

Zdaniem prof. Zubika niewłaściwe jest tworzenie rankingów kandydatów, gdyż takie zestawienia powodują konflikty w środowisku. Innego zdania był prof. Leszek Kubicki, który uważa, że bez wstępnej preselekcji nie ma możliwości uczciwego wyboru kandydatów.
- Powinno być kilka kandydatur – stwierdził prezes TK Bohdan Zdziennicki. – Warunkiem konicznym jest, aby kandydat na sędziego posiadał bardzo wysokie kwalifikacje, takie, jak ma sędzia Sądu Najwyższego i NSA. Ale to nie wystarczy, jeśli kandydat ma dokonywaćsądu nad prawem. Musi posiadać ponadto wiedzę o procesie prawotwórczym. Obecna ustawa umożliwia dokonywanie procesu preselekcji – dodał prezes TK.

Koniczna specjalizacja

Myśląc o nowelizacji ustawy o TK należy zwrócić uwagę na sposób głosowania nad kandydatami na sędziów Trybunału.

- Wybór sędziego bezwzględną większością głosów lub kwalifikowaną ma ogromne znaczenie – mówił prof. Marek Mazurkiewicz, wiceprezes TK. – Chodzi o to, aby zawłaszczanie łupów politycznych było niemożliwe.
Przy opiniowaniu listy osób zgłoszonych na stanowisko sędziego, warto brać pod uwagę nie tylko walory osobiste, ale również strukturę Trybunału jako całości.
- Potrzebny jest swoisty parytet w odniesieniu do specjalizacji – zaznaczył prof. Mazurkiewicz. – Tak, aby skład sędziowski nie musiał przy wyrokowaniu sięgać po niezależnych ekspertów, bo nie ma w swoim gronie fachowca.
W pierwszym składzie Trybunału brakowało np. konstytucjonalistów. Przez długi czas były problemy z rozwiązywaniem kwestii sięgających uregulowań unijnych, dopóki nie wybrano prof. Stanisłąwa Biernata. Obecnie w nowej kadencji będzie brakować w TK specjalisty od finansów publicznych i prawa karnego, choć prof. Andrzej Rzepiński wypełnił te lukę po pewnej przerwie.

Dyskutanci zebrani w Sejmie nie wymienili jednak ani jednego nazwiska kandydata. Panuje bowiem przekonanie, że ułożenie listy należy do posłów, a typowanie kogokolwiek może skończyć się porażką. Jednak nieoficjalnie padają takie znakomite nazwiska jak: prof. Włodzimierz Wróbel, karnista z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Anna Wyrozumska, specjalista prawa europejskiego z Uniwersytetu Łódzkiego, prof. Teresa Dąbrowska-Romanowska, specjalistka prawa finansowego także z UŁ, prof. Bogumił Brzeziński, wybitny znawca prawa finansowego z Uniwersytetu Jagiellońskiego i UMK w Toruniu.

Tymczasem przedstawiciel klubu Platformy Obywatelskiej poinformował w środę, że kandydatem tego ugrupowania do TK będzie prawnik z Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Piotr Tuleja.

Poprawka w ustawie  KRS

We wtorek Sejm dyskutował nad ustawą o Krajowej Radzie Sądownictwa. Poseł Stanisław Rydzoń zwrócił uwagę, że z pierwotnego projektu Senat wyrzucił obowiązek opiniowania przez KRS kandydatów na sędziów Trybunału Konstytucyjnego, tak jak tego chcieli członkowie Rady. Klub SLD zgłosi w tej mierze wniosek mniejszości, aby przywrócić poprzednią wersję projektu.