Sprawa jest dość skomplikowana, sąd odwoławczy rozpatrywał ją dwa razy, wreszcie o rozstrzygniecie konfliktu ( i problemu prawnego) między właścicielem działki a lotniskiem Balice pod Krakowem musiał zapytać Sąd Najwyższy.
Korzystali z kabla bez umowy
Chodziło o wynagrodzenie, które chciał uzyskać M.T.właściciel działki o powierzchni 13 arów za korzystanie przez lotnisko ze stacji napowietrznej wraz z linią średniego napięcia, z podziemnego kabla elektrycznego i stacji transformatorowej. Aktualnie kabel nie jest używany. Właściciel kupił działkę w 1989 roku, ogrodził ją i pozwolił na zainstalowanie szafki licznikowej. Szafka została rozmontowana w marcu 2005 roku. A wszystkie te elementy elektryczne umieszczono na działce w 1984 roku. Za umieszczenie tych urządzeń właściciel działki, ani jego poprzednik nie uzyskali odszkodowania. Właściel określił żądznie na 53 tys zł. (za kabel napowietrzny).
Ostatecznie lotnisko Balice nabyło służebność przesyłu w drodze zasiedzenia, a w związku z tym roszczenia powoda wygasły – twierdzili przedstawiciele pozwanych. Pozwany Skarb Państwa i jednostka wojskowa, w jej imieniu lotnisko cywilne domagały się oddalenia pozwu.
Sąd Okręgowy w Krakowie rozpoznając apelację powziął poważne wątpliwości co do zasadności wystąpienia właściciela działki o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z urządzeń.
Zgodnie z art. 222 § 2 kc właściciel rzeczy może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń oraz przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie trzy podstawy roszczenia: o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, roszczenie o zaniechanie i roszczenie prewencyjne ( jest to roszczenie windykacyjne, negatoryjne).
Natomiast w art.224 par.2 kc czytamy: od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
Rozbieżność poglądów SN
W doktrynie i orzecznictwie relacje wzajemne między art.222 kc par.2 a art.224 par.2 kc nie są jednolite – stwierdził sąd pytający. W orzecznictwie SN odwołano się do wyroku z 11 lutego 1998 r. (III CKN 354/97), w którym uznano, że „roszczenia (uzupełniające), jakkolwiek związane są z powództwem windykacyjnym, to jednak związanie to nie jest tego typu, by właściciel nie mógł dochodzić ich od posiadacza oddzielnie.”
Podobne stanowisko SN wyraził 17 czerwca 2005 r. ; „Właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenie o odpowiednie wynagrodzenie za korzystanie z niej, przeciwko posiadaczowi służebności w złej wierze, niezależnie od zgłoszenia roszczenia określonego w art. 222 § 2 k.c. ( sygn. akt III CZP 29/05).”
Natomiast w wyroku z 9 marca 2007 r. SN zakwestionował prawa właściciela , któremu przysługuje roszczenie negatoryjne ( przywrócenie stanu zgodnego z prawem) do dochodzenia roszczenia w trybie art.224 kc par.2 i 225 kc. A ponadto Sąd przyznał, że roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie jest roszczeniem uzupełniającym w stosunku do roszczenia windykacyjnego (sygn akt II CSK 457/06).
Uchwała potwierdzająca prawo właściciela
W takiej sytuacji Sąd Okręgowy zapytał, czy można dochodzić roszczeń uzupełniających ( wynagrodzenie za zużycie, pogorszenie, utratę rzeczy) w przypadku naruszeń innych niż pozbawienie właściciela władztwa nad rzeczą, uzasadniających roszczenie negatoryjne?
SN 24 lipca 2013 r. wydał uchwałę o następującej treści: Właściciel rzeczy może żądać od posiadacza wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy ( na podstawie art.224 par.2 kc, art. 225 kc w związku z art. 230 oraz art.352 par.2 kc).
Sygnatura akt III CZP 36/13, 24 lipca 2013 r.
SN: właściciel działki z linią elektryczną może żądać większego wynagrodzenia
Właściciel rzeczy może żądać od posiadacza wynagrodzenia za ustanowienie i korzystanie z linii energetycznej bez wcześniejszego zawarcia umowy taką uchwałę podjął SN w środę 24 lipca br.