SN: Skarb Państwa nie ponosi opłaty komorniczej, z której czerpie korzyść

Od wierzyciela - Skarbu Państwa nie pobiera się opłaty, o której mowa w ustawie z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych, także w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2019 r. - taki jest sens uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Dlatego, że Skarb Państwa nie może ponosić należności, której jest beneficjentem, nawet po nowelizacji ustawy.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyjaśnił, że w dniu umorzenia postępowania egzekucyjnego obowiązywała już ustawa z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych.

Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2019 r., jednak nie ma ona zastosowania do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem jej wejścia w życie, z wyjątkiem art. 29 i 30, które na mocy art. 52 ust. 2 stosuje od dnia wejście w życie ustawy. Koszty postępowania egzekucyjnego w tej sprawie powinny być zatem ustalane na podstawie ustawy z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji oraz przy uwzględnieniu art. 29 i art. 30 ustawy o kosztach komorniczych.

Opłata od Skarbu Państwa

Sąd odwoławczy stwierdził, że w przypadku umorzenia po 1 stycznia 2019 r., postępowania egzekucyjnego, które zostało wszczęte przed tym dniem, komornik pobiera od Skarbu Państwa stałą opłatę egzekucyjną w wysokości 150 złotych.

Sąd drugiej instancji zauważył jednak, że ta wykładnia powodowałaby, iż Skarb Państwa byłby zobowiązany do ponoszenia należności, której jest beneficjentem. Bo opłata egzekucyjna stanowi nieopodatkowaną należność budżetową o charakterze publicznoprawnym.

Czytaj:  SN: Należności komorników przedawniają się po trzech latach>>

Sąd podkreślił, że w nowym przepisie wprowadzono istotną zmianę w stosunku do dotychczas obowiązującej regulacji; opłata egzekucyjna przestała być prywatnym przychodem komornika i podlega zasadom przewidzianym w przepisach ustawy o finansach publicznych.

Wprowadzona w art. 45 ust. 2 regulacja ma charakter bezwzględny, prowadzący, zdaniem Sądu Okręgowego, do wniosku, że Skarb Państwa nie uiszcza opłat egzekucyjnych nawet wtedy, gdyby zachodziły podstawy do obciążenia taką opłatą Skarbu Państwa.

Sąd drugiej instancji zauważył jednak problem, czy sam charakter opłaty egzekucyjnej jako należności publicznoprawnej, oraz to, że jej beneficjentem jest Skarb Państwa, jest wystarczające do stwierdzenia, iż nie uiszcza on tej opłaty również w sprawach, które zostały wszczęte przed dniem 1 stycznia 2019 r., tj. przed dniem wejścia w życie przepisu art. 45 ust. 2 ustawy o kosztach komorniczych, czy jednak, zgodnie z językową wykładnią art. 29 ust. 4 ustawy kosztach komorniczych, ma obowiązek opłatę taką uiścić. Zdaniem sądu drugiej instancji, ze względu na charakter opłaty egzekucyjnej, za czym przemawia celowościowa wykładnia przepisów, niemożliwe jest przyjęcie, że wolą ustawodawcy było obciążenie opłatą egzekucyjną w wysokości 150 złotych podmiotu, który nie płaci tej opłaty w odniesieniu do spraw, w których egzekucja została wszczęta w styczniu 2019 r.

SN - bez opłaty

Sąd Okręgowy w Szczecinie powziął wątpliwość, która przedstawił Sądowi Najwyższemu: czy w razie umorzenia po 1 stycznia 2019 r. postępowania egzekucyjnego, które zostało wszczęte przed tym dniem, komornik pobiera od wierzyciela, którym jest Skarb Państwa opłatę w wysokości 150 złotych, określoną w art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz.U. z 2019 r., poz. 2363)?

Uchwała Sądu Najwyższego z 26 lutego 2021 r. brzmi: ​Od wierzyciela - Skarbu Państwa nie pobiera się opłaty, o której mowa w art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 210), także w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2019 r.).

Sygnatura akt III CZP 20/20, uchwała 3 sędziów Izby Cywilnej SN z 26 lutego 2021 r.