Kwestia ta powstała na tle wyznaczenia terminu rozprawy na dzień 5 września 2024 r. w składzie: przewodniczący sędzia NSA Jacek Brolik, sędzia NSA Anna Dalkowska, sędzia del. WSA Agnieszka Olesińska (sprawozdawca).
Pełnomocnik skarżącego kasacyjnie wniósł o zbadanie, czy Anna Dalkowska spełnia wymogi niezawisłości i bezstronności oraz wyłączenie jej od orzekania. W ocenie wnioskodawcy objęta wnioskiem sędzia nie spełnia konstytucyjnego, konwencyjnego i traktatowego standardu niezawisłości i bezstronności. W związku z tym jej udział w tym postępowaniu w składzie orzekającym będzie prowadził do naruszenia art. 45 ust. 2 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych.
Wątpliwości te wynikają z następujących okoliczności:
- braku odpowiednich kwalifikacji merytorycznych i doświadczenia do zajmowania urzędu sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego,
- powołanie na urząd sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego na podstawie innych niż merytoryczne powodów, a mianowicie udziału w latach 2017-2021 (i obecnie) w grupie polityczno-prawniczej skupionej wokół byłego Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro i korzystającej z politycznego wsparcia partii grupy promującej się nawzajem, udzielającej wsparcia i realizującej program tego polityka.
Insynuacje i przypuszczenia
W piśmie wyjaśniającym sędzia Anna Dalkowska oświadczyła, że nie zachodzą żadne okoliczności, które mogłyby świadczyć o braku jej bezstronności w tej sprawie. Jak i nie ma podstaw do merytorycznego rozpoznania złożonego wniosku. Poinformowała też, że złożyła wniosek o wyłączenie sędzi Aleksandry Wrzesińskiej-Nowackiej od rozpoznania tej sprawy. W ocenie sędzi Anny Dalkowskiej zarzuty wskazane we wniosku sprowadzają się do przypuszczeń i insynuacji oraz subiektywnych odczuć wnioskodawcy co do braku jej bezstronności i niezależności.
A wnioskodawca nie posiada żadnych kompetencji do oceny uchwały Krajowej Rady Sądownictwa.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wniosek sędzi Naczelnego Sądu Administracyjnego Anny Dalkowskiej o wyłączenie sędzi Aleksandry Wrzesińskiej-Nowackiej od orzekania w sprawie.
Skarżący kasacyjnie podniósł dodatkowo, że sędzia NSA Anna Dalkowska pełni wiodącą rolę w działalności Krajowej Rady Sądownictwa w zakresie kwestionowania zmian legislacyjnych wprowadzanych przez ministra sprawiedliwości, po tym jak zmianie uległa większość polityczna w Sejmie RP, jak i orzeczeń sądowych dotyczących nominacji sędziowskich.
Czytaj w LEX: Sędzia bezstronny, czyli obiektywny > >
Kwalifikacje sędzi
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że powołanie sędzi Anny Dalkowskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa z czerwca 2020 r. wchodzi w zakres okoliczności, których nie można pomijać.
Sędzia Anna Dalkowska podejmowała w 2012 roku starania w konkursie na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego. W konkursie tym jej kwalifikacje do pełnienia funkcji sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego zostały ocenione niżej niż kwalifikacje kandydata będącego referendarzem sądowym w sądzie administracyjnym. Należy mieć na uwadze, że w 2012 r. sędzia Anna Dalkowska od 12 lat sprawowała urząd sędziego Sądu Rejonowego w Gdyni, wykonując obowiązki orzecznicze w I Wydziale Cywilnym tego Sądu.
Ogólna ocena jej kwalifikacji skutkowała tym, że na Annę Dalkowską nie oddano głosów "za", oddano 6 głosów "przeciw" przy 8 głosach "wstrzymujących się". Anna Dalkowska nie skorzystała z prawa do złożenia odwołania od tej uchwały. Nie ubiegała się również już później ani o stanowisko asesora, ani o stanowisko sędziego w wojewódzkim sądzie administracyjnym. Jest zatem osobą, która przed powołaniem do pełnienia funkcji sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego nie miała jakiegokolwiek doświadczenia w pracy sędziego administracyjnego, nawet na poziomie asesora sądu administracyjnego.
Składając swoją kandydaturę w związku z obwieszczeniem o wolnych stanowiskach sędziego w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sędzia Anna Dalkowska legitymowała się dodatkowo – w stosunku do kwalifikacji, jakie posiadała w 2012 roku - stopniem doktora nauk prawnych w zakresie prawa uzyskanym w 2009 roku, dorobkiem publikacyjnym, dorobkiem naukowo-dydaktycznym, a także zaangażowaniem w prace Ministerstwa Sprawiedliwości.
W latach 2018-2019 pełniła funkcję dyrektora Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji, a następnie od 2019 roku funkcję podsekretarza stanu. Okolicznością powszechnie znaną w domenie publicznej jest to, że właśnie środowisko tego ministerstwa jest autorem kształtu zmian w polskim sądownictwie, w tym zwłaszcza w zakresie ukształtowania podmiotowego Krajowej Rady Sądownictwa godzącego – jak wykazuje wiążące orzecznictwo unijne – w standardy prawa do sądu.
Zaangażowanie w pracach ministerstwa
Te okoliczności powołania sędzi Anny Dalkowskiej wskazują, że obiektywnie uzasadnione jest stanowisko wnioskodawcy, że niemerytoryczne kwalifikacje i doświadczenia legły u podstaw powołania jej na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego.
NSA stwierdził, że nie można tracić z pola widzenia, że Krajowa Rada Sądownictwa ukształtowana przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. jest wynikiem zaangażowania władzy wykonawczej, w której pracach i inicjatywach – jako urzędnik Ministerstwa Sprawiedliwości.
Sąd podkreślił również, że sędzia Anna Dalkowska była członkiem grupy skupionej wokół ministra sprawiedliwości realizującej jego program polityczny, którego jednym z filarów była zmiana modelu Krajowej Rady Sądownictwa.
KRS poparła „swoich”
A zatem - Krajowa Rada Sądownictwa w tym konkursie popierała kandydatury swojego własnego środowiska kosztem kandydatów legitymujących się w tym konkursie kwalifikacjami znacznie przewyższającymi kwalifikacje sędzi Anny Dalkowskiej, co z kolei może budzić w odczuciu społecznym nie tylko wątpliwości, ale i przekonanie o braku niezawisłości sędzi Anny Dalkowskiej.
Tym samym słuszne jest stanowisko wnioskodawcy, że nie tylko okoliczności towarzyszące powołaniu sędzi sądu rejonowego Anny Dalkowskiej na stanowisko sędziego NSA, lecz również okoliczności postępowania sędzi Anny Dalkowskiej po jej powołaniu do pełnienia funkcji sędziego NSA wzbudzają uzasadnione przekonanie, że nie spełnia ona standardów niezawisłości i bezstronności, co z kolei może w odczuciu społecznym osłabiać zaufanie do bezstronności i sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. A zatem sąd postanowił wyłączyć sędzię Dalkowską od udziału w postępowaniu w sprawie.
Postanowienie NSA z 7 października 2024 r., sygn. akt III FSK 605/24
Czytaj również w LEX: Sędzia konstytucyjny - bezstronny czy obiektywny? > >
Cena promocyjna: 199.2 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 224.1 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
