W piątek 4 marca br. wchodzi w życie reforma polegająca m.in. na połączeniu funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Równocześnie kadencję kończy dotychczasowy szef prokuratury Andrzej Seremet.
Andrzej Seremet żegna się z prokuraturą>>
- Zmiany w prokuraturze mają przywrócić Polakom wiarę i zaufanie do wymiaru sprawiedliwości. Dać poczucie, że państwo należycie wywiązuje się z obowiązku dbania o bezpieczeństwo swoich obywateli - powiedziała premier na wspólnej konferencji z ministrem sprawiedliwości Zbigniewem Ziobro. - Rozwiązania przyjęte w nowej ustawie o prokuraturze wzmacniają odpolitycznienie prokuratury w stosunku do stanu, jaki był dotychczas - dodał minister sprawiedliwości, a od piątku także nowy prokurator generalny, Zbigniew Ziobro.
- Równość wobec prawa, sprawiedliwość i poczucie, że prawo jest tak samo surowe dla przestępców bez względu na ich status społeczny i materialny, że ci, którzy są uczciwi wobec państwa, nie łamią zasad prawa, mogą czuć się bezpieczni i mogą też mieć przeświadczenie, że wymiar sprawiedliwości będzie stał po ich stronie. A ci, którzy łamią prawo, są nieuczciwi będą przez ten wymiar sprawiedliwości nie tylko że skutecznie ścigani, ale również osądzeni w takim wymiarze, na jaki zasługują - powiedziała Szydło.
Szefowa rządu powiedziała, że podczas spotkań z obywatelami jednym z najczęściej poruszanych tematów są kwestie dotyczące funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. - Bardzo często ludzie mają poczucie tego, że wymiar sprawiedliwości nie realizuje swych zadań tak, ażeby oni mogli mieć przeświadczenie, że tak naprawdę stoi po stronie tych, którzy są niewinni czy są ofiarami, a bardzo często pojawia się takie stwierdzenie, że to właśnie przestępcy mają jakieś szczególne możliwości i przywileje - wyjaśniła Szydło.
To nie znaczy, że tworzymy instytucję doskonałą, bo nic, co ludzkie nie jest doskonałe, każdy może popełniać błędy i my nie jesteśmy wolni od błędów, ale będziemy koncentrować się na tym, aby tych błędów było możliwie jak najmniej - zaznaczył Ziobro, mówiąc o nowym modelu prokuratury. Ziobro ocenił, że "władza musi być realna, jeśli ma dawać możliwości oddziaływania na rzeczywistość". "Ta władza poprzez zmiany przepisów o prokuraturze będzie władzą działającą pod bardzo ścisłą kontrolą polskiego parlamentu, kontrolą przedstawicieli narodu, którzy zostali wybrani w demokratycznych wyborach (...) realną kontrolą, która może się nawet skończyć wnioskiem o wotum nieufności i odwołanie prokuratora generalnego" - powiedział minister.
Czytaj: Zbigniew Ziobro zapowiada analizowanie poszczególnych śledztw>>
Prokuratura została uniezależniona od resortu sprawiedliwości przed sześcioma laty - prokurator Seremet zaczął urzędowanie z początkiem kwietnia 2010 r. Oddzielenie tych funkcji było realizacją programu wyborczego PO. Rozdział od początku krytykowało PiS, wskazując, że minister za pośrednictwem prokuratury powinien móc wpływać na politykę karną. Przywrócenie połączenia tych funkcji PiS zapowiadało w kampanii wyborczej.
Seremet: mam nadzieję, że kiedyś nastąpi powrót do rozdziału MS i PG>>
Zgodnie z uchwalonymi w końcu stycznia ustawami 4 marca dojdzie m.in. do połączenia stanowisk ministra sprawiedliwości i szefa prokuratury; więcej praw uzyska minister-prokurator generalny. Za miesiąc - od 4 kwietnia - zlikwidowana ma zostać natomiast odrębna prokuratura wojskowa.@page_break@
Główne zmiany w usatwie o prokuraturze
W miejsce Prokuratury Generalnej zostanie powołana Prokuratura Krajowa, którą kierować będzie I zastępca Prokuratora Generalnego - Prokurator Krajowy. Prokuratura Krajowa obsługiwać będzie Prokuratora Generalnego. Stworzone zostaną stanowiska zastępcy prokuratora generalnego ds. przestępczości zorganizowanej i korupcji oraz zastępcy prokuratora generalnego ds. wojskowych.
Utworzone zostaną w Prokuraturze Krajowej w Departamencie do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji wydziały zamiejscowe do prowadzenia najpoważniejszych i międzynarodowych postępowań przygotowawczych. Będą one wykorzystywane do ścigania przestępczości zorganizowanej i najpoważniejszej przestępczości korupcyjnej. Utworzony zostanie także Wydział właściwy w sprawach terroryzmu, którego zadaniem będzie koordynowanie spraw prowadzonych w wydziałach zamiejscowych o czyny o charakterze terrorystycznym. Wydział ten zajmować się będzie także utrzymywaniem bieżącego kontaktu ze służbami odpowiedzialnymi za operacje antyterrorystyczne.
Na szczeblu Prokuratury Krajowej zostanie utworzony Wydział Spraw Wewnętrznych, w którym będą prowadzone postępowania przygotowawcze w sprawach najpoważniejszych czynów przestępczych popełnionych przez sędziów, prokuratorów i asesorów, co pozwoli na ujednolicenie praktyki ścigania i karania w tych bulwersujących opinię publiczną sprawach.
Prokuratury Regionalne powstałe na miejsce Prokuratur Apelacyjnych staną się wyspecjalizowanymi centrami prokuratury, zwalczającymi najpoważniejszą przestępczość finansowo-skarbową oraz skierowaną przeciwko obrotowi gospodarczemu względem mienia wielkiej wartości, a nadzór służbowy przybierze formułę doradczo-konsultacyjną. W prokuraturach Okręgowych powstaną wydziały właściwe w sprawach ścigania poważnej przestępczości kryminalnej oraz gospodarczej.
Nowa ustawa przewiduje nowe rozwiązanie w zakresie wskazania jednostki organizacyjnej uprawnionej do prowadzenia postępowania przygotowawczego. Pozwala Prokuratorowi Generalnemu zarządzić przejęcie i prowadzenie na poziomie Prokuratury Krajowej (niezależnie od właściwości miejscowej i rzeczowej prokuratury), sprawy o obszernym materiale dowodowym, zawiłej pod względem faktycznym lub prawnym.
Zniesione zostaną wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury: Naczelna Prokuratura Wojskowa, wojskowe prokuratury okręgowe i wojskowe prokuratury garnizonowe, które staną się częścią prokuratury powszechnej. Zostanie stworzone stanowisko zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych, utworzony będzie Departament do Spraw Wojskowych w Prokuraturze Krajowej oraz odpowiednio wydziały i działy do spraw wojskowych na poziomie prokuratur okręgowych i rejonowych. W tych jednostkach prokuratury powszechnej prokuratorami będą mogli być zarówno prokuratorzy cywilni, jak i żołnierze zawodowi. Prokuratorzy wojskowi będą również prowadzić postępowania w sprawach powszechnych. W obecnym modelu funkcjonowania, prokuratorzy wojskowi prowadzili średnio 17-krotnie mniej spraw niż prokuratorzy powszechni. Zmiana ta pozwoli więc na zwiększenie szybkości działania prokuratury.
Ustawa zakłada także likwidację kadencyjności oraz likwidację Krajowej Rady Prokuratury. Spowoduje to, że Prokurator Generalny oraz Prokurator Krajowy będą mogli bezpośrednio kształtować politykę kadrową w podległych im jednostkach prokuratury oraz mieli możliwość nagradzania wyróżniających się prokuratorów śledczych, w tym wynagradzania nagrodami pieniężnymi lub wcześniejszym awansem. Jednoznacznie zostanie przez to określona odpowiedzialność kierownictwa prokuratury za jej działanie. Zgodnie z przepisami nowej ustawy oświadczenia majątkowe prokuratorów z zasady będą jawne.
Postępowanie dyscyplinarne będzie jawne i prowadzone w sprawniejszy sposób, co ma zapewnić transparentność działania prokuratorów wobec opinii publicznej. Rozszerzono również samorząd prokuratorski poprzez stworzenie Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym oraz Zgromadzenia prokuratorów Prokuratury Krajowej a także zwiększono udział w zgromadzeniach prokuratorów przedstawicieli Prokuratur Rejonowych, zgodnie z postulatami środowiska. (ks/pap)