Prawo.pl już wielokrotnie pisało o problemach ze zwrotem za korzystanie z prywatnego auta przez kuratorów. Sami kuratorzy wieścili to już na etapie projektu nowelizacji swojej ustawy. Ministerstwo Sprawiedliwości we wstępnej wersji, którą zresztą w piśmie rozesłanym w kwietniu do prezesów sądów, chwaliło za "prostotę", proponowało by kuratorowi mógł zostać przyznany ryczałt, w związku z używaniem prywatnego samochodu do celów służbowych, ale w przypadkach wymagających ponadprzeciętnego używania auta. Wniosek taki miał kierować kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej, za pośrednictwem kuratora okręgowego, w ramach dostępnych środków finansowych w planie finansowym sądu, w dodatku na podstawie umowy o używanie samochodu prywatnego do celów służbowych, a kropkę nad "i", czyli decyzje, miał wydawać prezes sądu okręgowego. Ogólnopolski Związek Kuratorów Sądowych podkreślał jednak, że przepis będzie martwy, choćby ze względu na nieostre określenie "ponadprzeciętne używanie auta".
Czytaj: Trwa batalia o ryczałt za korzystanie przez kuratorów z prywatnego auta>>
Ostatecznie przepis został poprawiony, po poprawce Senatu. Według obowiązującej już wersji, w wypadkach wymagających używania pojazdu prywatnego do celów służbowych, w szczególności - jak wskazano - w razie trudności w przemieszczaniu się z wykorzystaniem środków komunikacji publicznej, niezależnie od dodatku, o którym mowa w ust. 5 (dodatek za uciążliwość pracy w terenie), kuratorowi zawodowemu przyznaje się ryczałt na pokrycie zwiększonych kosztów dojazdów służbowych do wysokości 25 proc. kwoty bazowej. Dodano, że przyznaje go prezes sądu okręgowego w ramach środków finansowych dostępnych w planie finansowym sądu okręgowego, na wniosek kuratora zawodowego zatwierdzony przez kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej. Przy czym przyznanie ryczałtu wymaga zawarcia umowy o używanie pojazdu prywatnego do celów służbowych. A ryczałt ma być płatny do 20. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedzający.
Sprawdź w LEX: Czy wyjazd kuratora do sądu stanowi podróż służbową? >
Kuratorzy chcieliby zwrotu a pieniędzy nie ma
Do naszej redakcji wpłynęły pierwsze odpowiedzi sądów dotyczące ryczałtu. Przykładowo jeden z prezesów sądu okręgowego z południa Polski wskazuje, że wypłata ryczałtów nie jest obecnie możliwa, bo w planie finansowym sądu na 2023 r. nie zabezpieczono na ten cel pieniędzy. - Przekazane informacje pozwolą na ewentualne wystąpienie do dysponenta nadrzędnego o zwiększenie planu finansowego w tym zakresie oraz posłużą do opracowania projektów planów finansowych na rok 2024 i lata następne - wskazał.
Czytaj w LEX: Skarga na kuratora sądowego oraz tryb jej rozpoznania >
W tej sprawie do Departamentu Budżetu i Efektywności Finansowej w Ministerstwie Sprawiedliwości zwrócił się Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych. Powołano się na informacje od Prezesów Sądów Okręgowych o braku środków na wypłaty ryczałtów dla kuratorów zawodowych za używanie pojazdu prywatnego do celów służbowych i zapytano czy w budżecie zostały zabezpieczone środki na ten cel.
- Jeżeli odpowiedź jest twierdząca proszę o poinformowanie w jakiej wysokości (łącznie) zostały zabezpieczone środki, także z rozbiciem na poszczególne sądy apelacyjne oraz okręgowe, czy środki zostały już przekazane do poszczególnych sądów ( proszę o wskazanie, czy do rejonowych, okręgowych, czy apelacyjnych), kiedy zostały przekazane środki, lub kiedy zostaną przekazane - dodano.
Prawo.pl również zapytało MS czy planuje jakieś działania w tym zakresie np. przesunięcie pieniędzy czy wystąpienie do Ministerstwa Finansów. Czekamy na odpowiedź.
Czytaj w LEX: Nawiązanie stosunku pracy z kuratorem sądowym >>
Czytaj: Sądy mają problem z kuratorskim ryczałtem za korzystanie z prywatnego auta, MS przesłało zalecenia>>
Sądy nie wiedzą jak liczyć, MS pomaga
To zresztą nie jedyny problem z ryczałtem. Już w pierwszych tygodniach obowiązywania przepisu okazało się, że są sądy mają problem ze stosowaniem przepisów. Przykładowo, część z nich przygotowała tabelki, które miały im ułatwić liczenie. Resort sprawiedliwości w swoich zaleceniach dla prezesów i dyrektorów sądów apelacyjnych wskazał, że docelowo wypłata ryczałtu będzie następować automatycznie w oparciu o przygotowywaną aktualizację systemu finansowo – księgowego. Do tego czasu sądu powinny jednak stosować następujące zalecenia:
- podmiotem właściwym do zawarcia umowy z kuratorem zawodowym o używanie pojazdu prywatnego do celów służbowych ma być prezes sądu okręgowego (zakłada się, że umowa będzie obejmować, co do zasady, okres danego roku budżetowego);
- ryczałt na pokrycie zwiększonych kosztów dojazdów służbowych przyznawać ma prezes sądu okręgowego w umowie w ramach środków finansowych dostępnych w planie finansowym sądu okręgowego;
- środki na przedmiotowe ryczałty będą ujmowane w planie finansowym sądu okręgowego na podstawie informacji przedstawianych przez sądy rejonowe z obszaru danego okręgu;
- sąd rejonowy ma składać zapotrzebowanie na środki finansowe, które stanowić będzie podstawę do dokonania przez dyrektora sądu apelacyjnego zmiany w planie finansowym sądu okręgowego oraz sądu rejonowego, polegającej na przeniesieniu wydatków do sądu rejonowego z przeznaczeniem na wypłatę przedmiotowych ryczałtów;
- w okresie obowiązywania umowy procedura wypłaty ryczałtów mają się odbywać się co miesiąc.
Czytaj też: Używanie samochodów służbowych do celów prywatnych - problemy z rozliczaniem na przykładach >>
Co więcej, w piśmie zaznaczono, że wysokość przyznawanego ryczałtu uzależniona jest od rodzaju i powierzchni obszaru właściwości sądu rejonowego, w którym swoje zadania realizuje kurator zawodowy:
- wynosi do 25 proc. kwoty bazowej w przypadku sądu, w obszarze którego występuje przewaga gmin wiejskich i jednocześnie powierzchnia obszaru właściwości tego sądu wynosi powyżej 2000 km2;
- do 20 proc. kwoty bazowej w przypadku sądu, w obszarze którego występuje przewaga gmin miejsko-wiejskich i wiejskich i jednocześnie powierzchnia obszaru właściwości tego sądu wynosi od 1001 km2 do 2000 km2;
- do 15 proc. kwoty bazowej w przypadku sądu, w obszarze którego występuje przewaga gmin miejsko-wiejskich i wiejskich i jednocześnie powierzchnia obszaru właściwości tego sądu wynosi od 501 km2 do 1000 km2;
- do 10 proc. kwoty bazowej w przypadku sądu, w obszarze którego znajduje się miasto (miasta) oraz niewielkie gminy miejskowiejskie oraz wiejskie i jednocześnie powierzchnia obszaru właściwości tego sądu wynosi do 500 km2
- oraz do 5 proc. kwoty bazowej w przypadku sądu, we właściwości którego znajdują się wyłącznie obszary o charakterze miejskim.
Dodano, że w tym ostatnim przypadku "za przyznaniem ryczałtu może przemawiać brak komunikacji publicznej w danej części miasta albo znaczna odległość miejsca realizacji zadania od przystanku komunikacji publicznej (np. powyżej 1 km)".
Czytaj w LEX: Czarnecka-Dzialuk Beata, Czy kuratorowi sądowemu potrzebna jest mediacja? >
Ministerstwo dodało, że powinny być też sztywne terminy jeśli chodzi o składanie i zatwierdzanie wniosku. I tak - z pisma wynika, że kurator zawodowy jednorazowo składa do kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej wniosek o wypłatę ryczałtu na pokrycie zwiększonych kosztów dojazdów służbowych – w terminie 3 dni od zawarcia umowy, a kierownik zespołu jednorazowo zatwierdza wniosek w terminie do 8 dni od dnia zawarcia umowy. Z kolei sąd rejonowy dokonuje wypłaty ryczałtu przyznanego kuratorowi zawodowemu w terminie do 20. dnia następnego miesiąca, jak wskazano - ewentualnie pomniejszonego proporcjonalnie o dni nieobecności w pracy.
Czytaj też: Samochód prywatny pracownika wykorzystywany w działalności pracodawcy >>
Związkowcy z taką wykładnią się nie zgadzają
Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych ocenił, że określanie przez resort powierzchni i przypisywanie do niego odpowiedniego procentu kwoty bazowej uważa za pozbawione racjonalności oraz nieuprawnioną ingerencję w relację pracodawca - pracownik.
- Przykładowo kurator wykonujący czynności zawodowe w terenie górskim może mieć niewielki powierzchniowo obszar pracy, ale z obiektywnych przyczyn, ponosić większe koszty związane z poruszaniem się pojazdem prywatnym po takim terenie. W naszej ocenie ustawodawca nie uprawnił ministerstwa do limitowania wysokości tego dodatku, a określił jego maksymalną wysokość pozostawiając w tym zakresie decyzyjność Prezesowi Sądu Okręgowego - dodaje.
Związkowcy negatywnie odnoszą się do sugestii o ewentualnym pomniejszeniu w sposób proporcjonalny ryczałtu w sytuacji nieobecności kuratora w pracy. - Ta proponowana regulacja jest niezgodna z zadaniowym charakterem pracy kuratora sądowego określonego w art. 13 u.o.k.s. Jeżeli ryczałt byłby proporcjonalnie pomniejszony z uwagi na nieobecność w pracy, to z kolei kurator który zastępuje nieobecnego kuratora winien mieć ten ryczałt proporcjonalnie zwiększony. Występują także sytuacje, iż w przypadku krótkotrwałych nieobecności kurator i tak musi wykonać zadania tylko w krótszym czasie, wobec czego byłoby to niesprawiedliwe i krzywdzące - dodano.
Wskazano, że w związku z powyższym OZZKS podejmie wszelkie możliwe działania, "nie wyłączając prawnych, w celu przeciwdziałania stosowaniu tej wykładni" w sądach okręgowych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
