Kuratorzy skarżą się na niskie płace, według MS są wyższe niż urzędnika sądowego

Krajowa Rada Kuratorów przeanalizowała kuratorskie wynagrodzenia na przestrzeni 13 lat. Ostatnie - z 2022 r. przyrównała do przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z grudnia 2022 r. i poinformowała, że przykładowo starszy kurator mimo ubiegłorocznych podwyżek ma pensję o 1 927 zł niższą. MS podkreśla, że to kwota bez np. dodatków a przeciętne wynagrodzenie kuratorów w 2022 r. było o około 3 tys. zł wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Ministerstwo Sprawiedliwości w stanowisku przesłanym Prawo.pl podkreśla, że twierdzenia kuratorów o postępującej w ostatnich latach „degradacji wynagrodzeń kuratorów”, jak też „pauperyzacji zawodu kuratora zawodowego”, nie mają żadnych podstaw i nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości. - Całkowite zamrożenie wynagrodzeń kuratorów sądowych miało miejsce w latach 2010-2015, a więc za rządów koalicji PO-PSL. Dzięki działaniom podejmowanym przez obecnego Ministra Sprawiedliwości, przeciętne wynagrodzenie w grupie kuratorów zawodowych wzrosło z 6 388 zł w 2015 r. do 9 425 zł w 2022 r. Oznacza to wzrost o ponad 3 tys. zł. Na rok 2023 zaplanowane są środki budżetowe obejmujące dalszy wzrost wynagrodzeń - o 7,8 proc., tak jak w całej państwowej sferze budżetowej - wskazano.

O wynagrodzeniach pracowników wymiaru sprawiedliwości mówi się od wielu miesięcy dużo. Sytuacja gospodarcza i wzrastająca inflacja spowodowały, że w 2022 r. związkowcy, także kuratorów, apelowali o co najmniej 20 proc. podwyżki w 2023 r. Ostatecznie mają one sięgnąć 7,8 proc. Związki zawodowe podkreślają, że to nawet nie zrekompensuje inflacji. Krajowa Rada Kuratorów, by zobrazować sytuację w swoim zawodzie, przygotowała zestawienie wynagrodzeń. Co warto zaznaczyć, w przypadku starszego kuratora, za ostatnie 13 lat. 

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych >>

Czytaj: Prezydent podpisał nowelizację o kuratorach sądowych>>

Wieloletniego zamrożenia podwyżki nie rekompensują 

Warto też zaznaczyć, że kuratorzy w swoim zestawieniu brali pod uwagę wynagrodzenie bez dodatku za wysługę lat, dodatku terenowego (ich pensje wylicza się poprzez pomnożenie kwoty bazowej przez mnożnik). Odnosili je do przeciętnego wynagrodzenia w danym roku według GUS. 

Czytaj w LEX: Nawiązanie stosunku pracy z kuratorem sądowym >>>

I tak w 2010 r. starszy kurator zarabiał 3 747,68 zł, a przeciętne wynagrodzenie wynosiło 3224,98 zł czyli - jak wskazuje KRS - procentowy stosunek jego wynagrodzenia do średniej krajowej wynosił 116,2 proc. Potem, aż do 2015 r., pensje kuratorów podobnie jak budżetówki były zamrożone, przy czym co roku wzrastało przeciętne wynagrodzenie według GUS wzrastało aż do 3899,78 zł (2015 r.). W tym roku wynagrodzenie starszego kuratora było niższe od przeciętnego o 110,23 zł i stanowiło 97,2 proc. średniej krajowej. 

Czytaj w LEX: Ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu >>>

Czytaj w LEX: Skarga na kuratora sądowego oraz tryb jej rozpoznania >>>

W 2016 r. wynagrodzenie zasadnicze starszego kuratora wzrosło do 4010,01 zł a przeciętne wynagrodzenie według GUS do 4047,21 zł, z kolei w 2018 r. wynagrodzenie zasadnicze starszego kuratora wyniosło 4141,18  zł, a przeciętne 4585,03 - różnica sięgnęła już 443,85 zł, a procentowy stosunek spadł do 90,3 proc. 

W 2019 r. wynagrodzenie starszego kuratora wynosiło 4332,28, a przeciętne .. 4918,17 zł i różnica sięgnęła już 585,89 zł. W 2020 r. różnice zrekompensowały podwyżki 900 zł na kuratorski etat. Wynagrodzenia starszych kuratorów wzrosło więc do 5201,81 zł i przewyższyło  przeciętne - 5167,47 o nieco ponad 34 zł. Z danych KRK wynika, że w 2021 r. przeciętne wynagrodzenie było wyższe od kuratorskiego o 460 zł. Jednak - jak wskazuje KRK - największa dotąd "degradacja wynagrodzeń kuratorów" nastąpiła w ubiegłym roku. Wynagrodzenie zasadnicze starszego kuratora wzrosło do 5402,46 zł ale przeciętne wynagrodzenie (dane z grudnia 2022) do 7329,96, różnica sięgnęła więc 1927,50 zł. W 2023 r. - według szacunków KRK - wynagrodzenie kuratorów wzrośnie do 5826,59 zł, jeśli przeciętne utrzyma się na poziomie 7329,96 różnica nadal będzie wynosić 1503,37 zł. - Proponowany wzrost wynagrodzeń w 2023 r. o 7,8 proc. powoduje kolejny znaczny spadek wartości nabywczej wynagrodzenia kuratorów zawodowych oraz w przypadku wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2023 r. niespotykaną dotychczas pauperyzację zawodu kuratora zawodowego - ocenia Krajowa Rada Kuratorów.     

Czytaj: Posłowie poprawiają nowelę o kuratorach sądowych, ale nie do końca tak jakby kuratorzy chcieli >>

Czytaj w LEX: Czarnecka-Dzialuk Beata, Czy kuratorowi sądowemu potrzebna jest mediacja? >>

MS prostuje: wynagrodzenie kuratorów wzrosło do 9 425 zł

Ministerstwo Sprawiedliwości w stanowisku przesłanym Prawo.pl podkreśla, że twierdzenia o postępującej w ostatnich latach „degradacji wynagrodzeń kuratorów”, jak też „pauperyzacji zawodu kuratora zawodowego”, nie mają żadnych podstaw i nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości. - Całkowite zamrożenie wynagrodzeń kuratorów sądowych miało miejsce w latach 2010-2015, a więc za rządów koalicji PO-PSL. Dzięki działaniom podejmowanym przez obecnego Ministra Sprawiedliwości, przeciętne wynagrodzenie w grupie kuratorów zawodowych wzrosło z 6 388 zł w 2015 r. do 9 425 zł w 2022 r. Oznacza to wzrost o ponad 3 tys. zł. Na rok 2023 zaplanowane są środki budżetowe obejmujące dalszy wzrost wynagrodzeń - o 7,8 proc., tak jak w całej państwowej sferze budżetowej - wskazano.

Dodano również, że wielkość przeciętnego wynagrodzenia w Polsce - do której w swoim opracowaniu powołali się kuratorzy sądowi -  na poziomie 7 329 zł, podawana przez Główny Urząd Statystyczny, dotyczy przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w grudniu 2022 r. - Wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw nie może stanowić punktu odniesienia do wynagrodzeń w sferze publicznej. Po pierwsze, przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw jest z reguły znacznie wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Po drugie, za cały 2022 r. ukształtowało się ono na poziomie 6 653 zł. Było więc wyraźnie niższe niż użyta w artykule wielkość dla grudnia 2022. Wybrano więc jako punkt odniesienia wyższe wielkości nieadekwatnych wskaźników. Tak, aby na tym tle udowadniać niski poziom wynagrodzeń kuratorów - zaznacza. 

W ocenie resortu "manipulacją jest również porównywanie wskaźników GUS - obejmujących wszystkie składniki rocznych wynagrodzeń - z miesięczną pensją kuratora, w której nie uwzględniono m.in. różnego rodzaju dodatków i nagród". - Faktyczne wynagrodzenia kuratorów są znacznie wyższe od przywołanej artykule wysokości samego wynagrodzenia zasadniczego. Wynagrodzenie ze wszystkimi składnikami wyniosło w 2022 roku: 9 974 zł - w grupie kuratorów specjalistów, 8 616 zł - w grupie starszych kuratorów zawodowych oraz 6 688 zł w grupie aplikantów kuratorskich i kuratorów zawodowych - dodaje. - Przeciętne wynagrodzenie kuratorów sądowych w 2022 r. było o około 3 tys. zł, czyli prawie o połowę, wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jest też znacznie wyższe od wynagrodzeń innych grup zawodowych w sądownictwie. O około 2,8 tys. zł przewyższa przeciętne wynagrodzenie urzędnika sądowego i o blisko 3 tys. zł wynagrodzenie asystentów sędziów - wskazano.

Spada zainteresowanie zawodem 

Dariusz Palmirski, kurator, przewodniczący Krajowej Rady Kuratorów zaznacza, że obecne wynagrodzenia kuratorów to efekt m.in. wieloletniego zamrożenia kwoty bazowej. - W tej chwili każda forma podwyżki jest w zasadzie iluzoryczna, ponieważ jest albo na poziomie inflacyjnym albo nawet poniżej inflacji. Kiedyś wynagrodzenia i zawód kuratora był zawodem atrakcyjnym na rynku pracy, a obecnie tak już niestety nie jest. Ta tabela odzwierciedla stan faktyczny - zaznacza. 

Twierdzi, że takie wynagrodzenia wpływają na niższe zainteresowanie zawodem kuratora i niestety spadkiem jakości pracy. - Trzeba sobie powiedzieć wprost, że kuratorzy koszty swojej pracy pokrywają z własnego wynagrodzenia. Koszty naszej pracy w ciągu ostatnich lat wzrosły, między innymi przez zdecydowany wzrost cen paliw. Ta sytuacja spowodowała znaczny odpływ z naszego zawodu kadry wykształconej i doświadczonej. Obawiam się, że w przyszłości osoby z wyższymi kompetencjami nie będą zainteresowane pracą w charakterze kuratora. Będą odchodzić z zawodu, a na ich miejsce trudno będzie znaleźć chętnych z wysokimi kompetencjami. Z niepokojem obserwujemy ciągłą degradację naszego zawodu, co należy pamiętać działa na niekorzyść całego wymiaru sprawiedliwości - zaznacza Dariusz Palmirski.

Profesjonalne informatory i kalendarze dla prawników na 2025 rok. Poznaj ofertę >

W podobnym tonie wypowiada się Aleksandra Szewera-Nalewajek, przewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Kuratorów Sądowych. - Nasza płaca nie jest adekwatna do tego co robimy, do ilości zadań, do tego jak jest skomplikowana. Ministerstwo, kiedy jest mu wygodnie przyrównuje nasza pracę do pracy sędziów, np. w zakresie zadaniowego czasu pracy, natomiast w żaden sposób nie wiąże się to z wysokością naszych wynagrodzeń. I my nie oczekujemy, że będziemy zarabiać tyle ile sędziowie, ale chcemy by nasze wynagrodzenia były adekwatne - mówi.
Związkowcy również mówią o odpływie ludzi. - Szczególnie młodych kuratorów. Kompetencje mają wysokie, są atrakcyjni na rynku pracy. Szczególnie ci na początku, zarabiający bardzo mało a wykonujący zadania takie jak ich koledzy z 20-letnim stażem. A te umiejętności są z szerokiego zakresu - praca z dziećmi, wspieranie rodzin dotkniętych przemocą, praca z osobami uzależnionymi, praca w nieprzewidywalnych sytuacjach, w trudnych warunkach. To nie jest tak, że my mamy problem ze znalezieniem pracy - zaznacza Aleksandra Szewera-Nalewajek.  

Czas na zmianę wyliczania wynagrodzenia 

Kuratorzy od dłuższego czasu podnoszą, że powinny zmienić się przepisy dotyczące wyliczania ich wynagrodzenia. Propozycje pojawiły się zresztą podczas prac nad nowelizacją ustawy o kuratorach sądowych (które podpisana została przez prezydenta w połowie grudnia). - Proponowaliśmy, by nasze wynagrodzenia powiązać z wynagrodzeniem sędziego, tak jak jest to w przypadku referendarzy. Wtedy system byłby ujednolicony z kadrą orzeczniczą. Zresztą dobrym rozwiązaniem jest również propozycja Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Kuratorów Sądowych, czyli powiązanie wynagrodzenia kuratorów ze średnią krajową. Na pewno zmiana w tym zakresie jest potrzebna  W tym momencie kwota bazowa, na której opiera się wynagrodzenie kuratorów sądowych jest wartością sztucznie moderowaną, nieskorelowaną z wysokością realnych płac w naszym kraju - zaznacza Dariusz Palmirski.

Swoją propozycję OZZKS zgłaszał jeszcze na etapie prac parlamentarnych, nie zyskała jednak aprobaty. Chodziło o zmianę art. 14, który obecnie określa wynagrodzenie zasadnicze kuratorów zawodowych na równorzędnych stopniach służbowych jako równe i stanowiące odpowiednio do rangi stopnia służbowego wielokrotność kwoty bazowej, której wysokość określa ustawa budżetowa. I tak - według tej propozycji - podstawę wynagrodzenia zasadniczego kuratora zawodowego w danym roku stanowiłoby przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. 

- Kuratorska służba sądowa jest ostatnią formacją w wymiarze sprawiedliwości, której wynagrodzenie powiązane jest z kwotą bazową. Proponowana zmiana ujednolica zasady wynagradzania w wymiarze sprawiedliwości oraz zapewni stabilizację płacową kuratorskiej służby sądowej. Dynamika zmian kwoty bazowej nie przystaje do zmian przeciętnego wynagrodzenia, co skutkuje realnym spadkiem siły nabywczej wynagrodzeń kuratorów zawodowych. Realizowane w ostatnich latach podwyżki są spóźnione, nieadekwatne i nie pokrywają strat poniesionych w wyniku zmian inflacyjnych - uzasadniał OZZKS.   

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.