Projektowane zmiany podniosą koszty egzekucji?

Projektowane przez resort sprawiedliwości zmiany w przepisach o komornikach i egzekucji w przekonaniu przedsiębiorców i komorników doprowadzą do stopniowego wzrostu kosztów ponoszonych przez wierzycieli chcacych odzyskać należne im pieniądze - pisze Jan Prasałek z kancelarii RK Legal.

Z punktu widzenia wierzyciela, najistotniejszą zmianą będzie ograniczenie komornikowi możliwości przyjmowania spraw z terenu jego apelacji (do 2,5 tys., a w określonych przypadkach do 5 tys. spraw rocznie) oraz całkowity zakaz rejestrowania spraw dłużników, zamieszkujących, poza tym obszarem.

Wprowadzona w 2007 r. nowelizacja, obowiązująca co do zasady do dnia dzisiejszego, pozwalała wierzycielowi współpracować́ z dowolnie wybranym komornikiem sadowym. Wierzyciele, w szczególności ci masowi, mieli wiec możliwość́ kierowania spraw swoich dłużników do wybranych kancelarii, gwarantujących najwyższą skuteczność́ działań́, najniższe koszty oraz najbardziej efektywny i sprawny sposób wymiany informacji i wniosków. Pozwalało to na daleko idącą ̨optymalizację procesów.

Wierzyciel nie wybierze komornika
Prawo wyboru komornika, przyznane wierzycielom, zostało już̇ drastycznie ograniczone nowelizacją ustawy o komornikach sadowych i egzekucji z 2015 r. Przewidywała ona, że komornicy sadowi przyjmować ́ mogą ̨ max. 10 tys. spraw spoza rewiru, w którym działają.̨ Rozwiązanie to zostało wówczas negatywnie ocenione zarówno przez środowisko komorników sądowych, jak i wierzycieli. Nie przyniosło to jednak żadnego efektu. Planowane zmiany mają iść́ jeszcze dalej.
Rozwiązanie to cofa nas do stanu prawnego obowiązującego wiele lat temu, gdzie komornik mógł przyjmować́ sprawy wyłącznie ze swojego rewiru oraz z ograniczeniami, z terenu apelacji.

Komornik tylko z tej apelacji
Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu ustawodawców, sytuacja ta nie sprawi wcale, że komornik będzie „bliżej” dłużnika. Zdarza się ̨ przecież,̇ że komornik z siedzibą oddaloną o kilka kilometrów od miejsca zamieszkania dłużnika, znajduje się ̨ po drugiej stronie granicy apelacji. Teraz nie będzie mógł prowadzić ́ przeciwko niemu postępowania. Wskazać́ trzeba wreszcie, że liczba komorników w poszczególnych apelacjach jest zróżnicowana. Przykładowo w najmniejszej apelacji warszawskiej liczba komorników jest największa. W większych apelacjach, gdzie zagęszczenie kancelarii komorniczych jest zdecydowanie mniejsze, powodować́ to może deficyt komorników i komplikacje dla wierzyciela, chcącego skierować ́ sprawę ̨ do egzekucji.

Czy praca komornika będzie charytatywna?
Planowaną nowelizacją ustawodawca po raz kolejny zamierza także obniżyć́ wysokość́ opłat pobieranych przez komorników. Zmianie ulegnie wysokość́ opłat stosunkowych, zmniejszanych stopniowo od kilku lat. Obniżona do 100 zł. zostanie wysokość́ opłaty minimalnej. Kwota ta w żadnym wypadku nie pozwoli na pokrycie kosztów ponoszonych przez komornika w związku z obsługą danej sprawy, tym bardziej, że będzie ona pobierana wyłącznie w tych sprawach, w których egzekucja okaże się̨ być́ skuteczna. Obniżono opłaty stałe także w niektórych szczegółowych kategoriach spraw, jak np. odebranie ruchomości. W przypadku skomplikowanych postepowań́ (np. odebranie ruchomości przemysłowych, taśm produkcyjnych, maszyn specjalistycznych itp.) czas jaki musi poświecić́ komornik na przeprowadzenie czynności jest niewspółmierny do wysokości przyznanej opłaty.

Rewolucja niebezpieczna dla kancelarii
Twórcy projektu zdają się ̨jednak zapominać,́ że kancelarie te wypracowały swoją pozycję na rynku dzięki wysokiej skuteczności, sprawności działań́ i zdolności szybkiego przystosowania się ̨ do zmieniających się ̨ przepisów i realiów społeczno-gospodarczych. Tworzyły „produkt”, który dla wierzycieli okazywał się być ́ bardziej atrakcyjny, niż̇ ten oferowany przez inne kancelarie.

Zmiany w tym zakresie powinny być́ wprowadzone etapami, a przede wszystkim konsultowane z wierzycielami. To dla nich skuteczność́ działań́ komornika jest często warunkiem dalszego prowadzenia działalności gospodarczej, czy po prostu godnego funkcjonowania. Działania legislatorów przypominają ̨ sytuację, w której konkurenci producenta znanych napojów gazowanych reklamowanych wizerunkiem Świętego Mikołaja, oburzeni, że prawie wszyscy wybije- rają te produkty, wymuszają ̨ ograniczenie sprzedaży do kilku tysięcy butelek rocznie. Żeby było „po równo”, nie- ważne, że z równaniem w dół.
Zdaniem ustawodawców modyfikacje te mają na celu ograniczenie działalności tzw. „hurtowni komorniczych”, przyjmujących setki tysięcy spraw rocznie.

LEX Informator Prawno Gospodarczy Artykuł pochodzi z programu LEX Informator Prawno Gospodarczy Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami

Co dalej z egzekucją?
Niekorzystne dla windykacji roszczeń́ zmiany dotyczą ̨ także innych aspektów działalności komorników. Drastycznie ograniczone zostaną ̨ uprawnienia asesorów komorniczych. W środowisku, może nieco na wyrost, określa się ̨ ich nową rolę jako „stojak na kamerę”̨. Ciężar prowadzenia szeregu czynności bezpośrednio przez komornika powoduje, że rola asesorów ograniczy się ̨ do asystowania przy prostych czynnościach egzekucyjnych i biurowych. Nie spowoduje to z pewnością zwiększenia skuteczności działań́ i polepszenia zasad organizacji przedsiębiorstwa, jakim pozostaje przecież̇ kancelaria komornicza.

Krytycznie ocenić́ trzeba również zmiany dotyczące egzekucji z ruchomości, polegające na upoważnieniu komornika do zajęcia wyłącznie ruchomości stanowiących własność́ dłużnika (a nie pozostających w jego władaniu, jak do tej pory). Spowoduje to paraliż̇ tego sposobu egzekucji. Dłużnik będzie miał bowiem możliwość́ kwestionowania każdego zajęcia, twierdząc, że dana ruchomość ́ nie stanowi jego własności. Już ̇ teraz spotkać ́ się ̨ można bowiem z praktyką nierzetelnych dłużników, powołujących się ̨ przy zajęciu na fikcyjne i antydatowane umowy darowizny czy sprzedaży ruchomości na rzecz osób trzecich.

Za absurdalne uznać́ trzeba rozwiązanie, dotyczące obowiązkowego udziału policji przy czynnościach terenowych i przyznane policjantom uprawnienie, do wstrzymania czynności egzekucyjnych, w przypadku stwierdzenia oczywiste - go naruszenia przepisów prawa. Przewidywane rozwiązanie oznacza, że nadzór nad komornikiem (który, zgodnie z nowelizacją, będzie musiał mieć́ tytuł magistra prawa i posiadać́ wieloletnie doświadczenie w prawie egzekucyjnym), sprawować́ bedą funkcjonariusze, którzy jedynie w niewielkiej części mają wykształcenie wyższe.

Samorząd komorniczy krytykuje projekt
Proponowane przez ustawodawcę zmiany zostały, praktycznie w całości, negatywnie ocenione zarówno przez samorząd komorniczy, jak i środowiska przedsiębiorców. Również̇ w opinii autora, od blisko 10 lat specjalizującego się ̨w zarzadzaniu wierzytelnościami masowymi, spowodują ̨one spadek skuteczności postepowań́ egzekucyjnych oraz wzrost kosztów ich prowadzenia. Ustawodawca, po raz kolejny uderzając w środowisko komorników, zdaje się̨ zaś́ zapominać́ o najbardziej podstawowym z haseł rządzących egzekucją – komornik nie zabiera, komornik oddaje. Uzasadniając analizowane projekty, powołuje się na pojedyncze przypadki nadużyć ́i nieprawidłowości w działaniach komorników, nie zważając na znikomą skalę takich przypadków i pomijając konieczną w prawidłowo działającej gospodarce zasadę ̨ „pacta sund servanda”, na straży, której stoją przecież ̇organy egzekucyjne. W Polsce co 8 firma ma zaległości w płatnościach na rzecz kontrahentów. Stopniowe niszczenie i tak już̇ niezbyt sprawnie funkcjonującego rynku komorniczego, statystyk tych na pewno nie polepszy. 

Autor: Jan Prasałek, ekspert kancelarii RK Legal