Jak zauważa autor wydanej właśnie książki pt. Opieka nad zabytkiem nieruchomym. Problemy administracyjnoprawne, w ostatnich latach nasila się jednak proces jednokierunkowego przekazywania zadań publicznych w zakresie opieki nad zabytkami nieruchomymi podmiotom prywatnym, do których należy już największa liczba takich zabytków. Jednocześnie oczekiwana jest zmiana modelu ochrony zabytków, która w założeniu powinna pozwolić na bardziej elastyczne reakcje na problemy opiekunów prawnych zabytków nieruchomych. - Wydaje się zatem, że w tej dziedzinie znajdujemy się obecnie w okresie przejściowym – stwierdza autor.
Jak podkreśla, niezależnie od kwestii własnościowych opieka nad zabytkiem wykazuje zawsze zindywidualizowany charakter. - Nie ma bowiem dwóch takich samych zabytków nieruchomych, nawet wówczas, gdy są to sąsiadujące ze sobą budynki bliźniacze. Dlatego w odniesieniu do każdego z nich działania opiekuna muszą być nieco inne, uwzględniające nie tylko jego specyfikę, wynikającą z faktu, iż jako zabytek, będący dziełem człowieka lub związany z jego działalnością, stanowi świadectwo minionej epoki bądź
zdarzenia, ale także respektujące posiadaną przez niego wartość historyczną, artystyczną lub naukową, której zachowanie leży w interesie społecznym – czytamy we wstępie do książki.
Jak podkreśla wydawca książki, opracowanie jest unikatową publikacją, w której omówiono złożone problemy prawne opieki nad zabytkiem nieruchomym, pojmowanej nie tylko jako realizacja uprawnień właściciela zabytku, ale przede wszystkim jako wykonywanie ważnego zadania publicznego. Autor umiejętnie połączył interdyscyplinarną analizę obowiązków i uprawnień opiekuna zabytków z przedstawieniem praktycznych aspektów sprawowania opieki nad zabytkiem, szczególną uwagę zwracając na źródła nieporozumień - a w konsekwencji sporów toczonych przed sądami - między właścicielami zabytków a organami ochrony zabytków.
W publikacji przedstawiono takie zagadnienia jak:
• nabycie i sprzedaż zabytku nieruchomego,
• wpis do rejestru zabytków jako forma prawnej ochrony,
• współpraca z organami gminnymi, powiatowymi i wojewódzkimi w opiece nad zabytkami,
• współpraca z organami ochrony zabytków,
• opieka nad zabytkami nieruchomymi w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
W drugim wydaniu książki uwzględniono ostatnie zmiany w ustawie o ochronie zabytków, dotyczące m.in. wymagań, jakie muszą spełniać osoby prowadzące działania przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, a także najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych.
Według autora i wydawcy, opracowanie jest przeznaczone dla opiekunów zabytków w Polsce - prywatnych właścicieli zabytków oraz pracowników samorządowych zajmujących się opieką nad zabytkami należącymi do gmin, powiatów i województw, a także dla pracowników państwowych i samorządowych służb konserwatorskich.
Opiekun prawny ma dbać o zabytek nieruchomy
Opiekun prawny zabytku nieruchomego zobowiązany jest do podejmowania działań nie tylko na rzecz utrzymania wartości materialnej zabytku nieruchomego, ale również służących zachowaniu jego wartości niematerialnej pisze prof. Janusz Sługocki z Uniwersytetu Szczecińskiego.