W dniu 20 września 2012 r. odbyła się trzecia debata w ramach Okrągłego Stołu dla Sądownictwa.
W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Krajowej Rady Sądownictwa (wiceprzewodniczący SSO Jarema Sawiński), Ministerstwa Sprawiedliwości (Podsekretarz Stanu Wojciech Hajduk), Krajowej Rady Komorniczej (wiceprezes dr Rafał Łyszczek), Stowarzyszenia Sędziów Sądów Rodzinnych w Polsce (prezes Ewa Waszkiewicz, sekretarz dr Hanna Bzdak), Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych (zastępca przewodniczącego Anna Sołowiej, członek zarządu Ilona Sekulska-Moroz), Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Asystentów Sędziów (przewodniczący Piotr Kwaka, Monika Krywow), Stowarzyszenia "Amici Curiae" (prezes mec. Wojciech Błaszczyk), Forum Obywatelskiego Rozwoju (prezes Paweł Dobrowolski), Międzyregionalnej Sekcji NSZZ „Solidarność” Pracowników Sądownictwa (przewodniczący Waldemar Urbanowicz, Aleksandra Brzezińska, Ewelina Rzeplińska-Urbanowicz) oraz Związku Zawodowego Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości RP (wiceprzewodnicząca Marlena Gilewicz). Stowarzyszenie Sędziów Polskich” Iustitia” było reprezentowane przez prezesa Macieja Strączyńskiego, wiceprezesów Jolantę Korwin-Piotrowską i Łukasza Piebiaka, członków zarządu - Annę Adamską-Gallant i Jacka Przyguckiego oraz członków zespołu "Okrągłego Stołu" Hannę Kaflak-Januszko i Macieja Plaskacza.
Debata była poświęcona niezwykle istotnym problemom dotyczącym ograniczenia kognicji sądów oraz pozycji ustrojowej referendarzy, asystentów sędziów i pracowników sądów. Wprowadzenie do debaty w zakresie kognicji sądów oraz istniejących w tym zakresie wymogów konstytucyjnych uczynił sędzia Maciej Plaskacz, który przedstawił również propozycje zmian kognicji sądów w zakresie spraw cywilnych. Potrzeby zmian dotyczących prawa rodzinnego omówiła sędzia Hanna Bzdak, tym razem reprezentująca SSSR, chociaż jest też członkinią "Iustitii". Sędzia Anna Adamska-Gallant zaprezentowała wyniki dotychczasowych prac Stowarzyszenia dotyczących możliwości ograniczenia kognicji sądów w sprawach karnych oraz o wykroczenia, w tym poprzez poszerzenie przesłanek postępowania mandatowego. W trakcie ożywionej dyskusji jej uczestnicy odnieśli się przychylnie do propozycji "Iustitii". W szczególności z przychylnością spotkały się propozycje częstszego zakresu stosowania mediacji (w niektórych rodzajach postępowań cywilnych jako obowiązkowej fazy postępowania), jak również rozwiązań w zakresie postępowania w sprawach o wykroczenia (przekazania prawa do rozpoznawania tych spraw referendarzom). Przedstawiciel "Amici Curiae" wskazał również na inne możliwości pozasądowego rozwiązywania sporów, w tym poprzez szersze korzystanie z sądów polubownych. Sędzia Jarema Sawiński podkreślił zasadność przyznania referendarzom kompetencji do orzekania w sprawach o wykroczenia, co miałoby istotne znaczenie nie tylko z uwagi na odciążenie sądów. Pozwoliłoby im na nabycie niezbędnego doświadczenia w pacy na sali, jak tez pozwoliłoby na pełniejszą ocenę ich kandydatur w razie ubiegania się o stanowisko sędziego. Zaapelował też za pośrednictwem "Iustitii" do wizytatorów oceniających kandydatów na sędziów, aby oceny tej dokonywali w sposób dokładniejszy, co umożliwi Krajowej Radzie Sądownictwa wykorzystanie ich opinii przy decyzjach kadrowych.
Istotna część debaty poświęcona była statusowi referendarzy i asystentów sędziego. Przedstawiciele wskazanych środowisk podkreślali niejasne i zmienne unormowania dotyczące tych instytucji, w tym dotyczące perspektyw rozwoju zawodowego. Przedstawiciele organizacji związkowych reprezentujących pracowników sądów wskazali na istotną rolę urzędników i apelowali o prace nad nową ustawą przyznającą im status taki jak pracowników służby cywilnej, który wzmocni ich pozycje i rangę.
Obecna sytuacja wymiaru sprawiedliwości nie pozostała bez wpływu na przebieg obrad. Powracał temat zastąpienia nadzoru administracyjnego Ministra Sprawiedliwości przez nadzór Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego; jak się nietrudno domyślić, pomysł nie znalazł uznania wiceministra Wojciecha Hajduka, natomiast w kontekście ostatnich wydarzeń zebrani widzieli jego dobre strony. Wydawało się, że obrady wzbudziły spore zainteresowanie środków masowego przekazu, gdyż przez salę przewinęli się przedstawiciele kilku stacji radiowych i telewizyjnych. Bardziej niż obrady interesowały ich jednak opinie, przede wszystkim przedstawicieli "Iustitii" na temat ostatnich wydarzeń związanych ze sprawą "Amber Gold", e-sądem czy sposobem powoływania prezesów sądów i ich zależnością od ministra.
Kolejny czwarty panel Okrągłego Stołu zaplanowano na 20 listopada 2012 r., w trakcie którego omówione zostaną kwestie: statusu sędziego i dojścia do zawodu oraz udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. W ciągu 2-3 miesięcy przygotowane zostanie opracowanie końcowe, zawierające stanowisko uczestników Okrągłego Stołu (z ewentualnym protokołem rozbieżności) oraz sprawozdanie z dotychczasowych prac.
Jacek Przygucki, Anna Adamska-Gallant, Maciej Strączyński
Źródło: www.iustitia.pl, stan z dnia 24 września 2012 r.