Odszkodowania po wyrokach Trybunału w Strasburgu

Rząd nadal wypłaca odszkodowania po wyrokach Trybunału w Strasburgu

Źródło: iStock

Nawet 131 orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowiek w Strasburgu przeciw Polsce znajduje się w fazie wykonywania. Dzieje się to pod nadzorem Komitetu Ministrów Rady Europy. Liczba orzeczeń negatywnych dla polskiego rządu to 81, a pozytywnych - 38. Senacka Komisja Praw Człowieka i Praworządności rozpatrzyła „Raport z wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Polskę za 2023 r.”

Raport przedstawiła wiceminister spraw zagranicznych Henryka Mościcka-Dendys. Wskazała istotne wyzwania dla wykonywania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) w ostatnich latach. Szczególnie w odniesieniu do wyroków w sprawach praworządnościowych zostały osłabione na skutek dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzających częściową niezgodność art. 6 Konwencji z Konstytucją RP.

Efektem tego były znaczące opóźnienia w wypłacie zadośćuczynień w niektórych sprawach, a także brak działań mających na celu podjęcie niezbędnych środków indywidualnych lub generalnych dla wykonania wyroków dotyczących praworządności. W kilku innych grupach spraw, zwłaszcza dotyczących przewlekłości: postępowań sądowych i administracyjnych, tymczasowego aresztu, a także przemocy ze strony Policji, niewystarczających gwarancji ochrony wolności wyrażania opinii w kontekście skazań za zniesławienie, stosowania reżimu więźnia niebezpiecznego oraz w sprawach dotyczących cudzoziemców, postęp w wykonywaniu wyroków ETPC nie był wystarczający, a działania władz nie zyskały akceptacji Komitetu Ministrów Rady Europy, która pozwoliłaby na zamknięcie nad nimi nadzoru.

Dodatkowo ponownie rosnąca liczba wyroków Trybunału stwierdzających naruszenia Konwencji przez Polskę przyczyniła się do zwiększenia liczby spraw w procedurze nadzoru Komitetu Ministrów RE. Pojawił się ponadto problem nierespektowania przez niektóre organy i sądy środków tymczasowych wskazywanych władzom polskim przez ETPC dla zagwarantowania prawa do skargi indywidualnej.

Usunięcie systemowych wad

Jak mówiła wiceminister Henryka Mościcka-Dendys, wskazuje to na potrzebę zintensyfikowania wysiłków władz polskich w celu usunięcia systemowych źródeł naruszeń Konwencji stwierdzanych przez ETPC, może też świadczyć o potrzebie wzmocnienia ram prawnych dotyczących procesu wykonywania orzeczeń.

Należy mieć też na uwadze, że dla skutecznego wykonywania wyroków niezbędne jest działanie nie tylko rządu, ale także władzy ustawodawczej i sądowej.

Nowa ustawa wykonawcza

Wiceszefowa MSZ przypomniała o trwających pracach nad projektem ustawy o wykonywaniu wyroków ETPCz. "W ramach przyjętego przez resort sprawiedliwości i przedłożonego Komisji Europejskiej planu działania na rzecz przywracania praworządności znajduje się ustawa o wykonywaniu orzeczeń ETPCz. Będziemy chcieli przedłożyć ją Radzie Ministrów w ciągu najbliższych kilku tygodni, pracujemy wspólnie z MS nad projektem tej ustawy" - poinformowała.

- Zamierzeniem tego projektu ma być zapewnienie pewnego automatyzmu we wdrażaniu orzeczeń, czyli sprecyzowanie pewnych ścieżek, które będą nie tylko gwarantowały finansowanie orzeczeń, czyli finansowanie wypłaty odszkodowań, ale też zapewniały pewien automatyzm we wdrażaniu orzeczeń, aby nie było sytuacji, jakie mieliśmy okresowo w ostatnich latach, że były fazy, w których orzeczenia w ogóle nie były wdrażane lub bardzo długo czekały na wdrożenie" - mówiła wiceminister.

Przedstawiła też dane statystyczne dotyczące m.in. orzeczeń w sprawach przeciw Polsce. Znajdujących się w fazie wykonywania pod nadzorem Komitetu Ministrów RE było 131 spraw. Liczba orzeczeń negatywnych dla rządu RP to 81, a pozytywnych – 38.