Chodzi o zmiany wprowadzane ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (w sumie 30). Część z tych przepisów dotyczących m.in. e-doręczeń przez portal informacyjny sądu będzie obowiązywać od marca. Przypomnijmy, że do Prawa o adwokaturze wprowadzany zostaje art. 37d. 1, zgodnie z którym adwokat wykonujący zawód obowiązany, będzie posiadać konto w portalu. Dziekan okręgowej rady adwokackiej będzie występował do ministra sprawiedliwości o usunięcie takiego konta np. w sytuacji skreślenia adwokata z listy adwokatów. Takie samo brzmienie ma zmiana ustawy o radcach prawnych i ustawy o rzecznikach patentowych. Przy czym jeśli chodzi o rzeczników patentowych, to Krajowa Rada Rzeczników Patentowych będzie występować do ministra sprawiedliwości o usunięcie konta w portalu informacyjnym w przypadku prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu rzecznika patentowego albo pozbawieniu prawa wykonywania zawodu rzecznika patentowego.
Także biegły wpisany na listę biegłych sądowych ma obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym. W przypadku skreślenia biegłego z listy biegłych sądowych, prezes właściwego sądu okręgowego występuje do Ministra Sprawiedliwości o usunięcie konta w portalu informacyjnym.
Czytaj: Pełnomocnik zobaczy datę e-doręczenia przez portal, a sąd automatycznie - potwierdzenie >>
Nie masz konta, a jesteś w ROBUS-ie? E-doręczenie skuteczne
- Zgodnie z nowym art. 53e ustawy z 27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych, jeżeli przepis szczególny tak stanowi, pisma sądowe doręcza się adwokatom, radcom prawnym, rzecznikom patentowym, prokuratorowi, Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej i organowi emerytalnemu określonemu przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych drogą elektroniczną, za pośrednictwem kont w systemie teleinformatycznym (portal informacyjny). Oznacza to więc nie jedynie możliwość, ale obowiązek dokonywania doręczeń poprzez portal informacyjny - wskazuje Ewelina Rogala, radca prawny z Działu Postępowań Spornych Kancelarii Kopeć Zaborowski.
I przypomina, że odpowiednio zobowiązania w zakresie posiadania konta w portalu informacyjnym dodano również do ustawy ustrojowych adwokatów, radców i rzeczników patentowych. - Zatem od 14 marca 2024 roku - jeżeli w Elektronicznym Potwierdzeniu Odbioru Korespondencji (EPOK) będzie widniała informacja, że pełnomocnik nie ma konta w portalu informacyjnym, a jednocześnie widnieje w systemie ROBUS (Rejestr osób biorących udział w postępowaniu sądowym, zawierający numery wpisu na listę adwokatów lub radców), to po 14 dniach od umieszczenia pisma w portalu, zostanie ono uznane za otrzymane ze skutkiem doręczenia - wskazuje.
Mecenas Rogala dodaje, że brak posiadania przez profesjonalnego pełnomocnika konta w portalu informacyjnym będzie mógł skutkować nawet wszczęciem przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego. Dlaczego? - Ponieważ takie postępowanie może zostać uznane za działanie na szkodę klienta - dodaje.
Czytaj: E-rozprawy i e-doręczenia na stałe, przepadek auta pijanego i mocniejszy Prokurator Krajowy >>
Czas na e-apelację - NRA postuluje poprawki do zmian dotyczących e-doręczeń >>
Sąd będzie mógł zawiadomić samorząd
Wojciech Łukowski, prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu, zastępca Koordynatora Krajowego ds. koordynacji wdrożeń systemów informatycznych w sądach powszechnych podkreśla, że jeżeli pełnomocnik ma uczestniczyć w postępowaniu przed sądem powszechnym, to oczywiście musi mieć konto.
- Jeżeli adwokat, radca prawny nie będzie miał konta, to sąd będzie mógł zawiadomić właściwy organ samorządu, że nie wykonał swojego obowiązku, a to się wiąże z pytaniem o jego odpowiedzialność dyscyplinarną. Czy to uniemożliwi mu doręczenie pisma? W mojej ocenie - nie, bo to będzie tak samo, jakby nie miał adresu kancelarii lub go nie podał, albo zlikwidował kancelarię. Doręczano by mu je przez awizowanie - wskazuje sędzia.
Zwraca uwagę też na to, co wynika z projektów rozporządzeń dotyczących doręczeń przez portal, nad którymi trwają prace. - Jest w nich mowa o tym, że jeśli adwokat czy radca konta mieć nie będzie, to pismo i tak zostanie pozostawione w aktach i będzie uznawane za doręczone po 14 dniach - dodaje. - Kolejną kwestią jest dostęp do sprawy. W naszym sądzie jest on nadawany z urzędu w oparciu o dane z ROBUSa, w skali Polski może i były jakieś problemy, w braku wyraźnej regulacji zapewne różnie z tym bywało. Większym problemem jest nadawanie dostępu do portalu generalnie, do części informacyjnej (dla stron, podmiotów nieprofesjonalnych ) - słyszałem, że zdarza się gdzieniegdzie oczekiwanie nawet ponad rok. I projekty rozporządzeń - po naszych uwagach - określają już obowiązek sądu, że pełnomocnikowi daje z urzędu dostęp w oparciu o dane z ROBUS-a, a dostęp dla celów informacyjnych ma być udzielany w określonym terminie instrukcyjnym, co powinno ujednolicić praktykę - wskazuje.
Potrzebne uregulowanie w zakresie sankcji - ustawowe
Sędzia Olimpia Barańska-Małuszek z Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim również zwraca uwagę, że ustawodawca nie przewidział żadnej sankcji za brak konta w portalu.
- Co prawda k.p.c. wskazuje, że tylko takie doręczenie przez portal wywołuje skutek procesowy, zatem jeżeli doręczenie nastąpi w inny sposób, nie wywoła skutku. Pozostaje egzekwowanie nowego obowiązku przez samorządy radców prawnych, adwokatów, lub prezesów sądów okręgowych, jeśli chodzi o biegłych sądowych na listach sądowych oraz odpowiedzialność dyscyplinarną, zawodową. Dla sądów może to oznaczać tyle, że i tak będą musiały doręczać część korespondencji drogą tradycyjną tym podmiotom, które konta i tak nie założą. Tylko co wtedy? Czy sędziowie mają zgłaszać brak takiego konta organom samorządów prawniczych, czy prezesom sądów? Czy samorządy same będą sprawdzać realizację obowiązku? - zastanawia się.
Zwraca na to uwagę również Rzecznik Praw Obywatelskich, w uwagach dotyczących projektu rozporządzenia w zakresie doręczania pism przez portal w sprawach karnych. Konkretnie chodzi o uregulowanie, że "jeżeli użytkownik konta nie ma założonego konta w portalu informacyjnym pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia”. Rzecznik podnosi iż nowelizacja ustaw nie przewidują konsekwencji niezałożenia konta w portalu informacyjnym przez adwokatów i radców. - Co najważniejsze, upoważnienie do określenia w drodze rozporządzenia procesowych konsekwencji niezałożenia konta w portalu informacyjnym nie znajduje się w art. 133a par. 5 k.p.k. - zaznacza. I apeluje o zainicjowanie prac legislacyjnych mających na celu ustawowe określenie konsekwencji procesowych niezałożenia konta w portalu informacyjnym.
Szansa na dwustronną komunikację? Są rozmowy
Z nieoficjalnych informacji Prawo.pl wynika, że wrócono do rozmów o możliwościach dwustronnej komunikacji przez portal. - W środowiskach prawniczych dość stanowczo formułuje się zarzuty wobec niezrealizowania przez ustawodawcę postulatów dotyczących umożliwienia dwukierunkowej komunikacji za pośrednictwem portalu informacyjnego, tj. komunikacji na linii pełnomocnik – sąd. Obecne rozwiązania zastosowane przy konstruowaniu tego portalu umożliwiają jedynie jednostronną komunikację na linii sąd – pozostali użytkownicy portalu. Profesjonalni pełnomocnicy nie mają więc możliwości przesyłania tą drogą pism ani do sądu, ani między sobą - zaznacza mec. Ewelina Rogala.
Dodaje, że wagi tych zastrzeżeń nie zmienia fakt, że możliwość bezpośrednich doręczeń elektronicznych profesjonalni pełnomocnicy mają choćby na podstawie art. 132 par. 13 k.p.c., od 10 grudnia 2024 roku z organami administracji publicznej i podatkowej będą porozumiewać się za pośrednictwem elektronicznego adresu do e-doręczeń, a pisma z sądu administracyjnego będą trafiać na ich elektroniczną skrzynkę podawczą. - Już na pierwszy rzut oka analiza tych rozwiązań prowadzi do wniosku o braku zastosowania zunifikowanych rozwiązań, które w codziennym życiu profesjonalnego pełnomocnika mogłyby wiele ułatwić. Pozostaje mieć nadzieje, że dalszy rozwój nowych technologii na stworzenie takich pozwoli, a portale informacyjne będą stanowiły platformę sprawnej, wzajemnej komunikacji sądu i uczestników procesu cywilnego - wskazuje.
Warto przypomnieć też o co postulowały samorządy adwokacki i radcowski. Proponowały m.in. możliwość wnoszenia przez adwokatów i radców środków odwoławczych i dalszych pism procesowych, składanych w postępowaniach odwoławczych w drodze elektronicznej.
- Postulowane rozwiązanie w procedurze cywilnej powinno obejmować możliwość wnoszenia apelacji, zażalenia i skargi na orzeczenie referendarza sądowego oraz dalszych pism w postępowaniu wywołanym ich wniesieniem. W procedurze karnej powinno to odnosić się do apelacji, zażalenia i sprzeciwu, a także dalszych pism w postępowaniu wywołanym ich wniesieniem - wskazywał m.in. Przemysław Rosati, prezes NRA.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
