Nowe ustawy nadal powstają bez założeń i oceny skutków

Ustawy nadal przyjmowane są w szybkim tempie, ich autorzy nie odnoszą się do uwag zgłaszanych podczas konsultacji, a słabą stroną projektów jest brak szacowania skutków, szczególnie finansowych proponowanych zmian wynika z kolejnego raportu Obywatelskiego Forum Legislacji.

Forum opublikowało siódmy już raport, z obserwacji procesu legislacyjnego w okresie od 16 lutego do 15 maja br.
Stwierdzono w nim między innymi, że w drugim kwartale prac Sejmu VIII kadencji rząd przedłożył więcej projektów niż w pierwszym kwartale (32 : 10), niemniej projekty poselskie wnoszone przez posłów partii rządzącej nadal stanowią, zwłaszcza w porównaniu z poprzednimi kadencjami znaczącą część procedowanych projektów ustaw.

W drugim kwartale rządów PiS w okresie  od  16  lutego  do  15  maja  Sejm przyjął 50 ustaw. Z tego 32 były przedłożeniami rządowymi, 15 projektów zgłosili posłowie partii rządzącej, 2 były projektami senackimi, a jeden komisyjny. W omawianym w tym komunikacie okresie projekty poselskie stanowiły 30 proc. wszystkich uchwalonych ustaw.
Jak podkreślają autorzy raportu, niektóre z projektów poselskich dotyczyły dziedzin, których  regulacją do tej pory zwykł się zajmować rząd. Przykładowo, projektem poselskim zmieniano zasady wnoszenia opłat do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, tryb powoływania i odwoływania dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, czy termin wejścia w życie Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych dla diagnostów laboratoryjnych i farmaceutów. - Należy podkreślić, że projekty poselskie nie przechodzą procesu uzgodnień międzyresortowych, konsultacji społecznych i publicznych oraz opiniowania. Nie podlegają też procedurze Oceny Skutków Regulacji. Obarczone są więc ryzykiem wystąpienia większej ilości błędów – przypominają autorzy opracowania.

Zaniepokojenie autorów raportu budzą plany Kancelarii Prezesa Rady Ministrów rezygnacji z zasady tworzenia ustaw na podstawie założeń, co ma skrócić proces legislacyjny, ale może skutkować pogorszeniem jakości stanowionego prawa.

Więcej: Forum legislacji: rząd chce tworzyć prawo szybciej i gorzej>>

- Rozpoczęcie pracy nad zmianą w ustawie od przygotowania założeń jest szczególnie ważne w przypadku podjęcia próby regulowania tematyki budzącej kontrowersje wśród interesariuszy. Szeroka dyskusja na etapie rozmowy o kierunkach proponowanych zmian może doprowadzić do zmniejszenia rozbieżności – czytamy w komentarzu.

- W obserwowanym okresie pomimo pewnego wydłużenia czasu prac nad projektami ustaw, nadal najbardziej cenioną przez rządzących cechą procesu legislacyjnego jest szybkość procedowania. - Jednak ciągle jest to bardzo szybkie tempo, niesprzyjające pogłębionej analizie i należytej dyskusji z partnerami i interesariuszami – czytamy w komentarzu autorów raportu.
Skutkuje to częstym stosowaniem trybów odrębnych oraz ograniczeniem wagi konsultacji publicznych – stwierdzają autorzy raportu. I dodają, ze analizując 12 projektów legislacyjnych nie znaleźli ani jednego przykładu udzielenia odpowiedzi na otrzymane w trakcie procesu konsultacyjnego uwagi. Ich zdaniem większość „Raportów z konsultacji” nie spełnia wymogów zawartych w Regulaminie pracy Rady Ministrów.
- Nadal zauważamy, że większość wnioskodawców zobowiązanych do przygotowania raportu z konsultacji obowiązek ten wypełnia tylko formalnie. Często dokument zwany „Raportem z konsultacji” zawiera niemal wyłącznie tabelę z uwagami otrzymanymi od partnerów społecznych wraz z krótkim odniesieniem się do nich – komentują autorzy raportu.

Jak czytamy w raporcie, jego autorzy zauważyli kilka nietypowych sytuacji, które wzbudziły ich niepokój. Jedna dotyczyła występowania w procesie legislacyjnym jednej osoby w kilku różnych rolach. Inne natomiast braku ważnej dokumentacji i zamieszania na posiedzeniu plenarnym Senatu.

Twórcy raportu stwierdzili też widoczny regres w jakości prowadzenia Oceny Skutków Regulacji, szczególnie jeśli chodzi o szacowanie skutków finansowych proponowanych zmian. – Przeanalizowaliśmy dokumenty zwane „Ocena Skutków Regulacji” analizowanych aktów normatywnych. Zauważamy tu regres w stosunku do OSRów ocenianych przez nas w okresie od maja do października 2015 roku. Żaden z analizowanych przez nas OSR-ów nie możemy uznać za poprawny – czytamy w komentarzu do tej części raportu Obywatelskiego Forum Legislacji.

Treść raportu:  http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Odpowiedzialne%20Panstwo/Komunikat%20z%20VII%20obserwacji.pdf>>