Chodzi o projekt, który obecnie jest opiniowany. Zgodnie z nim notariusze będą mogli wydawać notarialny nakaz zapłaty obejmujący roszczenia w kwocie do 75 tysięcy złotych i dokonywać wpisów do księgi wieczystej. Warunkiem będzie 3-letni okres nienagannego prowadzenia kancelarii - decyzję wyda minister sprawiedliwości. Przy okazji wzmocniony zostanie jego nadzór nad notariuszami. Sam koszt wdrożenia to - według szacunków resortu - 15 mln zł.

Czytaj: Nakazy zapłaty i wpisy do księgi wieczystej - nowe uprawnienia notariuszy >>

Sprawdź PROCEDURĘ:

Naruszenie Konstytucji i bezpieczeństwa obrotu prawnego

Zarząd Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych LEX IUSTA właśnie zaopiniował projekt. W swoich uwag wskazał m.in., że propozycja narusza zasady bezstronności i sprawiedliwości wyrażone w art. 45 ust 1 Konstytucji RP, co może doprowadzić do nieodwracalnego naruszenia bezpieczeństwa obrotu prawnego - projektowana ustawa nie posiada analizy potencjalnego ryzyka dla obrotu nieruchomościami z związku z powierzeniem wpisów  notariuszom.

Największe zastrzeżenia - jak wskazuje - budzi jednak przekazanie zadań wynikających z ochrony prawnej świadczonej przez państwo (za pośrednictwem sądów) prywatnej korporacji prawniczej. - Propozycja prowadzi bowiem do ograniczenia imperium państwa, jakim jest ochrona prawna związana z prowadzeniem rejestru ksiąg wieczystych, na rzecz przedsiębiorców, którymi są notariusze. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2016 r. w sposób jednoznaczny wskazano, że notariusz jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisu art. 43[1] Kodeksu cywilnego (III CZP 4/16) i ma zdolność upadłościową - dodano.

 

 

Referendarze podkreślają, że przygotowany projekt ustawy zakłada, iż najpierw notariusz na zlecenie stron sporządzi akt notarialny i jako przedsiębiorca pobierze taksę notarialną, następnie jako orzecznik sądu dokona wpisu, ale za wpis pobierze również taksę notarialną jako przedsiębiorca. To w ich ocenie narusza również bezpośrednio zasadę bezstronności orzecznika, który wydaje orzeczenie w imieniu sądu (art. 626[8] ust. 6 k.p.c - zgodnie z nim w postępowaniu wieczystoksięgowym wpis w księdze wieczystej jest orzeczeniem), gdyż przed dokonaniem wpisu notariusz ma obowiązek zbadać czynność notarialną, (tj. akt notarialny) pod względem skuteczności i ważności (art. 626[8] ust. 2 k.p.c), który de facto w rzeczywistości sam sporządził.

WZORY DOKUMENTÓW:

 

Niezgodność z ustawą o ustroju sądów powszechnych

W ocenie Stowarzyszenia projektowana ustawa, mimo oddania możliwości wykonywania ochrony prawnej (wydania orzeczeń/wpisów) przez notariusza w ramach sądów rejonowych, nie przewiduje w tym zakresie stosownego nadzoru administracyjnego/wizytacyjnego prezesa sądu nad notariuszami, którzy wykonują czynności w ramach zadań i struktury danego sądu.

- W tym zakresie przedmiotowy projekt ustawy jest niespójny z wykładnią systemową ustawy o ustroju sądów powszechnych. Powyższe w prosty sposób doprowadzi do patologicznej sytuacji w strukturze nadzoru sądu, gdzie część orzeczeń będzie z tego zakresu wyłączana. Niniejszy projekt ustawy, który w art. 2 powierza notariuszowi czynności z zakresu ochrony prawnej w ramach ustroju sądu rejonowego, nie zapewnia ustrojowo ww. przesłanek stabilności zatrudnienia, bezstronności i niezależności od innych organów władzy publicznej, zgodnie z zasadą sprawiedliwości proceduralnej, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji, wobec czego w tym zakresie również jest niespójny z ustawą o ustroju sądów powszechnych - punktuje.

Kolejna kwestia, na którą zwrócono uwagę w opinii, to wybór składu orzekającego przez uczestnika postępowania. Jak przypomniano w myśl projektu to strona będzie decydować i wybierać notariusza - orzecznika, który dokonana stosownego wpisu (orzeczenia). - Sytuacja nie spotykana w procedurze sądowej, żeby uczestnik postępowania wybierał osobę, która rozpozna jego sprawę i wyda orzeczenie - podkreślono.

Czytaj też: Odmowa wpisu do księgi wieczystej przez referendarza sądowego >>>

 

Państwo zapłaci, notariusz zarobi

Stowarzyszenie uważa, że projekt prowadzi do naruszenia dyscypliny finansowej i nieuzasadnionej pomocy finansowej dla przedsiębiorcy. Jak wyjaśnia chodzi o to, że  z finansów publicznych ma być zbudowany system oraz obsługa, z której następnie prywatni przedsiębiorcy (notariusze) będą czerpać korzyści w postaci pobierania taksy notarialnej za dokonany wpis, a dalsza obsługa postępowania będzie prowadzona kosztem sądu, w tym archiwizacja akt będzie prowadzona na koszt państwa.

- Dodatkowo należy wskazać, iż notariusz za dokonane orzeczenie (wpis) pobierze taksę notarialną jako prywatny przedsiębiorca, a za jego błędy odszkodowawczo będzie odpowiadał Skarb Państwa, który gwarantuje rękojmię ksiąg wieczystych i odpowiada o odszkodowawczo jeśli zostanie naruszona podczas wpisu. Uzasadnienie projektowanej ustawy nie zawiera w tym zakresie wskazania dlaczego Skarb Państwa ma odpowiadać finansowo za błędy notariuszy, które notariusz dokona podczas wpisu, a które były wykonane za wynagrodzeniem, które jest dochodem prywatnego przedsiębiorcy - dodano.

Czytaj: Notariusze z nowymi kompetencjami, ale i pod nadzorem ministra >>

Szybciej? Niekoniecznie

Referendarze zwracają uwagę, że w projekcie brakuje też wskazania terminu do rozpoznania sprawy przez notariusza, ale jak zaznaczają jest to oczywiste, bo termin ten jest "nie do określenia".

- Tym samym notariusz będzie mógł pobrać dodatkową taksę za dokonanie wpisu, lecz bardzo często nie będzie tego w stanie rozpoznać wcześniej. O ile domaganie się przez klientów od notariusza dokonania czynności na zasadzie „płacę – wymagam” jest  niedopuszczalne, o tyle pobranie dodatkowej opłaty – wyższej niż sądowa, za sprawne dokonanie wpisu już uzasadnia takie podejście klienta do notariusza. Niemniej proponowane zmiany legislacyjne gwarantują jedynie dodatkowe zyski prywatnych podmiotów – notariuszy – bez żadnej gwarancji, że wpis ten nastąpi szybciej - czytamy w opinii.

Czytaj też: Kolejność rozpoznania wniosków o wpis w księdze wieczystej >>>

W podobnym tonie wypowiada się zresztą w rozmowie z Prawo.pl  Piotr Walesiak, przewodniczący Wydziału V Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Chojnicach członek stowarzyszenia Lex Iusta.

- Proponowana zmiana nie wpłynie w żaden sposób na przyspieszenie zakładania ksiąg wieczystych dla nowych lokali. Ustawodawca przyznał to wprost w Ocenie Skutków Regulacji proponowanych zmian, w części, w której bardzo precyzyjnie opisano czynności związane z wykonywaniem wniosku o założenie księgi dla lokalu i wpisanie hipoteki i innych praw – jednym niepozornym zdaniem: „powyższe „ograniczenia” dotyczyłyby także notariuszy”. Ustawodawca przyznał tym samym, że wszystkie okoliczności, które spowalniają proces dokonywania wpisów, będą dotyczyły również notariuszy. Wprowadzenie do tego procesu notariuszy, spowolni go jeszcze bardziej - mówi. I dodaje: Najprostsza sytuacja – jeżeli nowy właściciel zdecyduje, że nie chce tego zrobić poprzez notariusza - a przecież będzie mieć taki wybór, tylko w sądzie, to dopóki sąd nie dokona wpisu, notariusz będzie blokowany i w drugą stronę tak samo. Jeżeli w ramach jednego wydziału księga przypada na kilku orzeczników to już jest zamęt i pojawiają się zatory, a teraz do tego dojdą notariusze..

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.