To co istotne - w opiniach do projektu prokuratorzy wskazują na zasadność rozdzielenia funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego. Sam projekt - przypomnijmy - jest jednym z kroków do przywrócenia praworządności w wymiarze sprawiedliwości. Projekt autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości, który od końca lipca jest w opiniowaniu, zakłada ustanowienie prokuratora generalnego, który nie będzie złączony z ministerialną funkcją, powoływanego przez Sejm, za zgodą Senatu, bezwzględną większością głosów. Co więcej, nie będzie już Prokuratury Krajowej - powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury będą: Prokuratura Generalna oraz prokuratury regionalne, okręgowe i rejonowe.
Czytaj: Zakamuflowana czystka czy konieczna reforma prokuratury >>
Zmiany także dla prokuratorów PK
Likwidacja Prokuratury Krajowej - zgodnie z projektem - wiązać się będzie ze zmianami dla prokuratorów Prokuratury Krajowej. Nowy prokurator generalny w terminie 60 dni od dnia złożenia ślubowania - w myśl propozycji - powoła prokuratorów PK na stanowiska prokuratorów Prokuratury Generalnej, przy czym będą musieli spełnić określone wymagania. Ci, którzy nie zostaną powołani do PG, zostaną przeniesieni na inne stanowisko i miejsce służbowe w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury.
Co będzie brane pod uwagę?:
- posiadane kwalifikacje niezbędne do realizacji zadań jednostek prokuratury poszczególnych stopni;
- przebieg dotychczasowej służby, w tym okres pełnienia służby na poszczególnych stanowiskach prokuratorskich oraz okresy delegowania do innych jednostek organizacyjnych prokuratury;
- zakres i charakter zadań wykonywanych na poszczególnych stanowiskach prokuratorskich.
Przy czym, przenosząc dotychczasowego prokuratora Prokuratury Krajowej, prokurator generalny będzie ustalał miejsce pełnienia służby z uwzględnieniem jego sytuacji życiowej. Taka decyzja będzie też wymagała - jak wynika z propozycji - uzasadnienia.
Z kolei zgodnie z w art. 76 projektowanej ustawy, na stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej może być powołany ten, kto spełniając warunki do objęcia stanowiska prokuratora:
- przez co najmniej 15 lat zajmował stanowisko prokuratora, sędziego, prezesa, wiceprezesa lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej lub
- wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego, notariusza, oraz przez co najmniej 5 lat zajmował stanowisko prokuratora prokuratury apelacyjnej, regionalnej, okręgowej lub prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej.
W przypadku dotychczasowych prokuratorów PK przenoszonych na niższy szczebel, sporną kwestią jest też propozycja w zakresie wynagrodzenia. Zgodnie z projektem będzie przysługiwało takie, jakie wynika z art. 124 par. 3 Prawa o prokuraturze w odpowiednio wyższe stawce, jeżeli - jak wynika z projektu - uzasadnią to wcześniejsze okresy pracy na stanowisku służbowym w jednostce organizacyjnej, do której dotychczasowy prokurator Prokuratury Krajowej został przeniesiony, a także na stanowiskach służbowych w jednostkach wyższego stopnia, w tym w Prokuraturze Krajowej.
Sprawdź w LEX: Jak należy obliczyć zwolnienie chorobowe prokurator, jeśli wcześniej w tym samym roku była asesorem? >
Prokurator prokuratorowi nierówny
W opinii Prokuratury Regionalnej w Warszawie wskazano, że w projekcie zniweczono zasadę „dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach” - wskazano przy tym art. 44 regulujący kwestie powołania prokuratorów Prokuratury Generalnej.
- Zauważyć w tym miejscu należy, że szczegółowe wytyczne projektodawcy, dotyczące „oceny przydatności” dotyczyć mają jedynie „dotychczasowych prokuratorów Prokuratury Krajowej” (powoływanych na stanowiska prokuratorów Prokuratury Generalnej lub przenoszonych na inne stanowiska służbowe). Kryteriów takich (tj. szczegółowych wytycznych dotyczących „oceny przydatności”) nie przewidziano jednak w stosunku do innych osób, potencjalnie powołanych przez Prokuratora Generalnego na stanowiska prokuratorów Prokuratury Generalnej spośród prokuratorów spełniających wymagania zgodnie z art. 76 par. 1 projektowanej ustawy). Niezależnie zatem od określenia - zgodnie z przywołanym przepisem art. 76 par. 1 ustawy - wymogów i niezależnie od wymogu uzasadnienia powołania, uznać należy, że jako zasada wprowadzona zostanie dyskrecjonalna decyzja prokuratora generalnego, przez co w zakresie tego szczebla prokuratury, utrzymany zostanie (wskazany przez projektodawcę jako wątpliwy konstytucyjnie) arbitralny sposób kształtowania polityki kadrowej - wskazano.
Czytaj w LEX: Formy działania Prokuratora Generalnego w postępowaniu kasacyjnym w sprawach cywilnych przed Sądem Najwyższym >
Dodano również, że nawet biorąc pod uwagę przejściowy charakter projektowanej noweli (nad kompleksową reformą pracuje Komisja Kodyfikacyjna Ustroju Sądownictwa i Prokuratury), proponowana procedura powołania prokuratorów Prokuratury Generalnej "doprowadzi do swoistej petryfikacji tego szczebla instytucji". - Nawet bowiem późniejsze zrealizowanie idei konkursów na stanowiska prokuratorskie tego szczebla, w praktyce nie pozwoli w przyszłości osobom zainteresowanym na ubieganie się o stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej w trybie konkursowym, z uwagi na dokonanie na podstawie przepisów projektowanej ustawy, pełnej obsady tego szczebla Prokuratury - zaznaczono.
Podobną ocenę zawiera stanowisko Prokuratury Regionalnej w Katowicach. Jak wskazano, proponowana w projekcie regulacja dotycząca prokuratorów Prokuratury Krajowej "spowoduje szereg kontrowersji i jak można przypuszczać, skutkować będzie uruchomieniem drogi sądowej do rozwiązania indywidualnych konfliktów wywołanych jej zastosowaniem".
Czytaj w LEX: Zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów w orzecznictwie Sądu Najwyższego >
Rozwiązania rodem z 2016 roku
Szerzej odnosi się do tego prokurator Sebastian Józef Rohm z Prokuratury Regionalnej w Katowicach. Zaznacza, że o ile dobór właściwych kadr jest okolicznością, co do której nie można mieć zastrzeżeń, to forma jaką proponuje się w projekcie, jest nieakceptowalna i co więcej - przypomina tę
zaprezentowaną w roku 2016, przy wejściu w życie przepisów wprowadzających ustawę Prawo o prokuraturze.
Jak zaznacza, propozycje zawarte w projekcie dają Prokuratorowi Generalnemu "w zasadzie dużą swobodę w pozbawieniu stanowisk prokuratorów zajmujących obecnie stanowisko prokuratora Prokuratury Krajowej". - Tej konstatacji nie zmienia fakt wprowadzenia w projekcie kryteriów przydatności do zajmowania stanowiska prokuratora Prokuratury Generalnej przez obecnych prokuratorów Prokuratury Krajowej na podstawie których prokurator generalny będzie dokonywać oceny czy dany prokurator będzie pełnił swoje obowiązki w tej Prokuraturze czy też innej jednostce organizacyjnej. Nie zmienia takiej opinii także wprowadzenie konieczności uzasadnienia decyzji o powołaniu na te stanowisko lub przeniesieniu na inne miejsce służbowe prokuratora zajmującego stanowisko w Prokuraturze Krajowej, czy też kontrola sądowa - wskazuje prokurator Rohm.
Odnosi się też do poszczególnych kryteriów. - Pierwsze to „posiadane kwalifikacje niezbędne do realizacji zadań jednostek prokuratury poszczególnych stopni”. Projekt nie określa jednak w żaden sposób, jakie to konkretne kwalifikacje mają decydować o wskazaniu prokuratorowi, odpowiadającej tym kryteriom, jednostki organizacyjnej prokuratury, w której ma pełnić służbę. Trudno również uwierzyć, że nowo powołany Prokurator Generalny w ciągu 60 dni, jakie będzie posiadał na podjęcie decyzji kadrowych, zdoła poznać kwalifikacje wszystkich prokuratorów Prokuratury Krajowej w sposób wystarczający do podjęcia rzetelnej oceny - pisze. Podaje, że podobnie jest z kryterium „przebiegu dotychczasowej służby". - Jest nieostre, ponieważ nie wskazuje wzorca, który uznać należy za miarę oceny, czy okresy o których mowa w tym kryterium są odpowiednie do zajmowania określonego stanowiska (...). Reasumując wskazane kryteria rażą swoją ogólnikowością, co prowadzić może do decyzji uznaniowych lub wprawdzie podjętych w dobrej wierze, ale niezasadnych - podsumowuje.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.