Z raportu KPMG wynika, że nasilająca się recesja sprawia, iż rządy kierują się ku podatkom pośrednim w celu zwiększenia swoich dochodów budżetowych. Dotychczasowy spadek stawek podatkowych w Europie i Ameryce Łacińskiej został wstrzymany. Wiele krajów podjęło działania w kierunku zwiększenia dochodów z podatków pośrednich. Międzynarodowa współpraca pomiędzy krajami zostaje wzmocniona.


Według ostatnich badań przeprowadzonych przez KPMG International dotyczących wpływu stawek podatkowych na gospodarkę, nagląca potrzeba podwyższenia wpływów z podatków skłania rządy wielu krajów do wprowadzania zmian zarówno w podatkach pośrednich jak również do poszerzenia zakresu opodatkowania podatkami dochodowymi. Informacje wynikające z Badania wysokości stawek podatków bezpośrednich i pośrednich przeprowadzonego przez KPMG w 2009 r. wskazują, iż dotychczasowy długotrwały trend spadkowy stawek podatkowych w zakresie dochodów osiąganych przez przedsiębiorców został w 2009 r. wstrzymany. Z jednej strony, może być to jedynie krótka przerwa w agresywnej konkurencji podatkowej polegającej na ciągłym obniżaniu stawek. Z drugiej jednakże strony, należy zwrócić uwagę na wzrastające ograniczenia dotyczące ulg podatkowych oraz coraz skuteczniejszą egzekucję podatków.

Badanie wskazuje, iż w Ameryce Łacińskiej po raz pierwszy od 2004 r. nastąpiło wstrzymanie obniżania stawek podatkowych, zaś średnia stawka podatku dochodowego w 2009 r. nie uległa zmianie i wynosi 26,9%. W Europie średnie stawki podatków dochodowych utrzymują się na poziomie 23,2 % i po raz pierwszy od 13 lat nie uległy obniżeniu rok do roku. Jedynie w regionie Azji i Pacyfiku średnia stawka podatku uległa obniżeniu z 28,4% w 2008 r. do 27,5% w roku 2009. Natomiast patrząc na stawki podatku od towarów i usług, zwanego też podatkiem od wartości dodanej, w Europie uległy one wzrostowi z 19,5% do 19,8%, zaś w Ameryce Łacińskiej z 15,9% do 16,2%. W regionie Azji i Pacyfiku miał miejsce nieznaczny spadek stawek podatków pośrednich z 10,9% do 10,8%.

Poziom podatków pośrednich pozostawał dotychczas względnie stabilny – mówi Marcin Rudnicki – Partner, doradca podatkowy i szef grupy podatków międzynarodowych w KPMG. W tym samym czasie, aż do tego roku, podatki od dochodów firm każdego roku ulegały obniżeniu. Był to jeden z czynników, w efekcie, którego w ciągu ostatnich pięciu czy sześciu lat udział podatków takich jak VAT czy akcyza w dochodach budżetów państw powoli wzrastał kosztem podatków dochodowych. Dodaje: Jednak teraz obserwuje się wyraźne przyspieszenie tego procesu na świecie. Liczba krajów, które wprowadziły system podatków pośrednich osiągnęła liczbę 150 i wciąż wzrasta. Rządy tych krajów starają się jednocześnie rozszerzyć bazę opodatkowania. W Unii Europejskiej planowany wzrost stawek podatku VAT prawdopodobnie osiągnie średni pułap 20 procent w 2010 r.

To wszystko jest dowodem na długoterminowe utrwalenie, a w niektórych krajach - zmianę struktury wpływów podatkowych do budżetu – twierdzi Leszek Białoń, Dyrektor, doradca podatkowy i szef zespołu podatku dochodowego od osób prawnych w KPMG. Dla firm oznacza to konieczność zwrócenia większej uwagi na rozliczenia podatku VAT i akcyzy. Z raportu firmy KPMG wynika, że jeśli chodzi o podatki od zysków, wiele krajów dotychczas traktowało je jako wygodne narzędzie stosowane w celu przyciągnięcia zagranicznych inwestorów. Jednakże pilna potrzeba załatania dziur budżetowych będąca skutkiem globalnej recesji, skłoniła rządy do wprowadzenia pewnych zmian w prowadzonej polityce podatkowej.

W bieżącym roku, wiele krajów wprowadziło zmiany w celu wzmocnienia i poszerzenia zakresu opodatkowania, m.in. poprzez:

-ograniczenie możliwości wykorzystania strat podatkowych z lat ubiegłych w celu obniżenia bieżących zobowiązań podatkowych,
-przyjęcie bardziej skutecznego podejścia w zakresie ograniczeń w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi,
-ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych płatności z tytułu odsetek.


Jednocześnie współpraca pomiędzy organami podatkowymi z różnych krajów uległa wzmocnieniu, zwłaszcza w zakresie wymiany informacji oraz walki z rajami podatkowymi. Współpraca ta ma również na celu wywieranie nacisku na kraje z niskim poziomem opodatkowania, by podwyższyły one stawki podatku na tyle, by zbliżyć się do średniej w danym regionie. Jest bardzo prawdopodobne, że tendencja obniżania stawek podatku dochodowego zostanie z czasem przywrócona, jednak firmy prawdopodobnie zapłacą za tę redukcję w inny sposób – twierdzi Leszek Białoń. Efektywna stawka opodatkowania podatkiem dochodowym dla spółek o globalnym zasięgu może wręcz wzrosnąć z uwagi na rozszerzenie podstawy opodatkowania oraz zaniechanie zwolnień i ulg.

W Polsce, poza dyskusją o koniecznym zwiększeniu stawek podatku VAT i PIT w celu zwiększenia wpływów do budżetu nie podjęto poważnych prac w celu gruntownej reformy systemu podatkowego. A przecież uczynienie systemu bardziej przejrzystym i sprawniejszym w obsłudze mogłoby przynieść równie pozytywne efekty dla fiskusa, co proste, ale niepopularne zwiększanie stawek podatkowych – zaznacza Leszek Białoń – Dyrektor, doradca podatkowy i szef zespołu podatku dochodowego od osób prawnych w KPMG. Wkrótce możemy być również świadkiem wznowienia dyskusji o harmonizacji opodatkowania podatkiem dochodowym na szczeblu regionalnym. Jeśli jej efektem będzie ustalenie wspólnych zasad opodatkowania podatkiem dochodowym, np. przyjęcie w U.E. Wspólnej Scentralizowanej Podstawy Opodatkowania, wówczas można będzie powiedzieć, że kryzys finansowy zrewolucjonizował zasady opodatkowania oraz zmienił obraz i dynamikę konkurencji podatkowej pomiędzy krajami.