Kontrole żywności będą bez zapowiedzi i ... przez internet

Kontrole bez zapowiedzi, w tym również przez internet, oraz uzależnienie ich częstotliwości od analizy ryzyka i poziomu oczekiwanej zgodności z przepisami to tylko niektóre zmiany, które dotyczyć mają przedsiębiorców w całym łańcuchu rolno-spożywczym - mówi Katarzyna Krzewska, ekspert z Centrum Prawa Żywnościowego.

Rafał Bujalski: W tym roku Unia Europejska uchwaliła nową regulację dotyczącą kontroli urzędowych żywności, pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz zdrowia roślin i środków ochrony roślin. Pisze Pani o nich w komentarzu, który ukazał się niedawno w programie LEX Prawo Europejskie. Na ile głębokie będą to zmiany w porównaniu z dotychczas obowiązującymi przepisami?

Katarzyna Krzewska: Po pierwsze, nowe rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych posiada o wiele szerszy zakres regulacji niż obowiązujące dotąd przepisy. Objęto nim zróżnicowane obszary, które mają zostać ujednolicone pod kątem urzędowych kontroli: z jednej strony, na przykład żywność, z drugiej - środki ochrony roślin. Wprowadzono również wiele istotnych zmian dotyczących zasad i sposobu przeprowadzenia kontroli oraz podmiotów, które te kontrole realizują.

Które ze zmian uważa pani za najważniejsze i dlaczego?
Moim zdaniem najważniejszą przewidywaną zmianą jest usprawnienie urzędowych kontroli. Zapewniona ma zostać ich przejrzystość, czemu sprzyjać ma ich prowadzenie zgodnie z udokumentowanymi procedurami.

Rozporządzenie przewiduje również, że będą one przeprowadzane bez zapowiedzi, a ich częstotliwość będzie oparta na podstawie analizy ryzyka oraz poziomu zgodności z przepisami, oczekiwanej w różnych sytuacjach, w tym możliwych naruszeń prawodawstwa unijnego. Powstanie również nowy system elektroniczny (IMSOC), który będzie usprawniał pracę, dzięki umożliwianiu komputerowego przetwarzania i wymiany informacji, danych i dokumentów niezbędnych do przeprowadzania kontroli urzędowych.

W procesie legislacyjnym sporo mówiło się o przekazywaniu zadań kontrolnych innym organom...
Tak, tu również celem ma być usprawnienie kontroli. Według nowych przepisów organy kontrolne będą mogły przekazać pewne zadania jednej lub większej liczbie jednostek upoważnionych lub osobom fizycznym. Jednocześnie organ zapewni, by jednostka upoważniona lub osoba fizyczna, którym przekazano takie zadania, posiadały uprawnienia niezbędne do skutecznego wykonywania tych zadań. Widać więc wyraźnie, że nowa regulacja stawia mocny nacisk na przejrzystość działań organów i skuteczne egzekwowanie przez nie wymagań standardów bezpieczeństwa w całym łańcuchu rolno-spożywczym.

Jakie mogą być skutki owych zmian dla przedsiębiorców z branży żywnościowej, których dotyczyć będą kontrole urzędowe objęte nową regulacją?
Dla przedsiębiorców nowa regulacja może się wiązać z dużymi zmianami. Tak jak już wspomniałam, kontrole będą przeprowadzane bez zapowiedzi, z częstotliwością opartą na ocenie ryzyka. Można się więc spodziewać, że kontrole będą częstsze i dokładniejsze. Ciekawym rozwiązaniem jest możliwość przeprowadzania kontroli sprzedaży odbywających się za pośrednictwem internetu lub innych form sprzedaży na odległość, poprzez składanie anonimowo zamówienia, na których następnie będzie można przeprowadzić analizy lub badania. Z pewnością regularne i niezapowiedziane kontrole będą dążyły również do wykrycia praktyk mających na celu oszustwa i fałszowanie żywności.

Czy na zmianach zyskają również konsumenci?
Moim zdaniem nowe przepisy z pewnością wpłyną na sytuację konsumentów. Skuteczniejsze egzekwowanie wymagań będzie wpływało na obniżenie ilości naruszeń ze strony przedsiębiorców. Można się więc spodziewać, że nowa regulacja może przyczynić się do wzrostu zaufania konsumentów do żywności znajdującej się w obrocie na rynku unijnym. Również dostęp do informacji ma być dla konsumentów łatwiejszy i skutkować wzrostem zaufania dla nabywanej żywności dzięki powstaniu wspomnianego systemu elektronicznego.