Adwokat, prokurator w konkursie na sędziego - MS widzi konieczność zmian

Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie wskazywał, że w procedurze kandydowania adwokatów, radców prawnych, ale też notariuszy i prokuratorów na stanowisko sędziego, zagrożona jest tajemnica zawodowa. Chodzi m.in. o przedkładane przez nich dokumenty. Ministerstwo problem dostrzega - w zakresie udostępniania odpisów opinii prawnych, aktów notarialnych oraz przykładowo sygnatur spraw będących w toku. Mają być przygotowane zmiany legislacyjne w tym zakresie.

Zgodnie z Prawem o ustroju sądów powszechnych adwokaci, radcy, notariusze i m.in. prokuratorzy mają możliwość "przejścia" do zawodu sędziego. Jest to możliwe po określonym stażu pracy w zawodzie. W procedurze przedkładają przykładowe akta prowadzonych spraw. I w tym w ocenie RPO tkwi problem, bo są w nich m.in. informacje objęte tajemnicą zawodową.

- Akta te nie są anonimizowane, a kandydaci zwykle nie konsultują z dawnymi klientami wykorzystania dokumentów dotyczących ich prywatnych spraw w interesie własnym. W efekcie, bez wyraźnej podstawy prawnej i bez zgody klientów, informacje te są udostępniane m.in. prezesowi sądu, wizytatorom i członkom Krajowej Rady Sądownictwa, sędziom, posłom, senatorom, ministrowi sprawiedliwości. Stanowi to nieuprawnioną ingerencję w prawo do prywatności, może też negatywnie wpływać na rzetelność postępowania sądowego w przypadku ujawnienia informacji z akt niezakończonych spraw - wskazał w swoim wystąpieniu prof. Marcin Wiącek.

Czytaj: Sędziowie rezygnują z awansów i wycofują się z konkursów na stanowiska sędziowskie >>

Ministerstwo problem widzi, ale nie wszędzie

Odpowiedział wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur. Jak wskazał, przeprowadzono kwerendę przepisów. - W zakresie tajemnicy zawodowej adwokata i radcy prawnego oraz radcy Prokuratorii Generalnej RP wskazanie na potrzeby udziału w konkursie na urząd sędziego sygnatur 50 spraw sądowych różnej kategorii nie narusza tejże tajemnicy. Są to bowiem sprawy sądowe nieobjęte tajemnicą zawodową pełnomocników procesowych. W tym zakresie nie ma potrzeby interwencji legislacyjnej. Potrzeba taka zachodzi natomiast w zakresie składania przez adwokatów, radców prawnych i radców Prokuratorii Generalnej RP odpisów opinii prawnych i innych dokumentów sporządzonych w związku ze stosowaniem lub tworzeniem prawa - zaznacza.

Zobacz w LEX: Problem skuteczności sądowej kontroli uchwał KRS w przedmiocie powołania na stanowisko sędziego SN >

Jak dodaje, analogiczna sytuacja dotyczy również notariuszy w zakresie akt postępowania notarialnego i aktów notarialnych. - We wszystkich tych dokumentach mogą pojawić się dane wrażliwe (osobowe, majątkowe, handlowe itp.), które są objęte tajemnicą - przyznaje wiceminister.

Z kolei odnośnie prokuratorów zwraca uwagę, że w przypadku tajemnicy postępowania przygotowawczego ustawodawca nakłada na kandydata wskazanie sygnatur 50 spraw, w których prowadził lub nadzorował postępowanie przygotowawcze, sporządził akt oskarżenia lub środki zaskarżenia albo występował przed sądem lub składał pisma procesowe - a więc spraw zakończonych na etapie postępowania przygotowawczego. Problem jednak w tym, że gdy tych spraw jest mniej, ustawodawca dopuszcza możliwość przedstawienia wykazu sygnatur akt wszystkich spraw.

- Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z ustawą, w takiej sytuacji kandydat może przedstawić sygnatury spraw będących w toku, a więc na etapie postępowania przygotowawczego. Treść powołanych wyżej regulacji przepisów wskazuje, że do naruszenia tajemnicy postępowania przygotowawczego może dojść w sytuacji, w której kandydat na wolne stanowisko sędziowskie w wykazie sygnatur akt spraw wskaże na akta postępowania przygotowawczego pozostającego w toku, prowadzonego przez prokuratora kandydującego na wolne stanowisko sędziowskie lub w przypadku, w którym kandydat przestał być referentem sprawy, w referacie innego prokuratora - przyznaje wiceminister. W jego ocenie dotyczy to też sytuacji, w której kandydat przedstawi w wykazie sygnaturę akt sprawy zakończonej umorzeniem postępowania przygotowawczego z powodu niewykrycia sprawcy oraz sytuacji, w której sędzia dokonujący oceny kwalifikacji kandydata zażąda przedstawienia przez właściwą jednostkę prokuratury akt spraw prowadzonych bądź nadzorowanych przez kandydata, w których nadal toczy się postępowanie przygotowawcze.

- Brak jest przepisu, który zwalniałby prokuratora z obowiązku zachowania tajemnicy, gdy zdecyduje się kandydować na urząd sędziego. Udostępnienie danych oskarżonych, podejrzanych, pokrzywdzonych i innych uczestników postępowania przygotowawczego i innych materiałów oraz informacji aktowych na potrzeby kwalifikacji prokuratora w związku z wolnym stanowiskiem sędziowskim, w kontekście ochrony wolności i praw konstytucyjnych, nie zostało w sposób niebudzący wątpliwości uregulowane - podsumowuje.

Zobacz w LEX: Krytyka sędziego przez sędziego nie jest nieograniczona. Omówienie wyroku ETPC >

Przepisy do zmiany

Informuje również, że podjęto decyzję o wszczęciu prac legislacyjnych. Ich celem ma być po pierwsze wyłączenie możliwości wskazywania przez
prokuratorów sygnatur niezakończonych spraw postępowania przygotowawczego, albo spraw umorzonych z powodu niewykrycia sprawcy.

MS chce też umożliwić adwokatom, radcom prawnym, radcom Prokuratorii Generalnej RP składanie zanonimizowanych odpisów opinii prawnych i innych dokumentów sporządzonych w związku ze stosowaniem lub tworzeniem prawa. Także notariusze mieliby możliwość przedstawiania zanonimizowanych akt postępowania notarialnego wraz ze zanonimizowanym aktem notarialnym.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.