Jacek Bilewicz pełniącym obowiązki prokuratora krajowego

Prokurator Prokuratury Krajowej Jacek Bilewicz został pełniącym obowiązki prokuratora krajowego – poinformowało w piątek wieczorem Ministerstwo Sprawiedliwości. Wcześniej prokurator generalny prof. Adam Bodnar wręczył Dariuszowi Barskiemu dokument stwierdzający, że przywrócenie go do służby czynnej 16 lutego 2022 r. przez poprzedniego prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobro nie wywołało skutków prawnych. Prezydent Andrzej Duda pisze, że działania Bodnara to "rażące naruszenie prawa".

Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało w piątek wieczorem, że premier Donald Tusk powierzył Jackowi Bilewiczowi obowiązki pierwszego zastępcy prokuratora generalnego prokuratora krajowego. 

Jak informuje MS, Jacek Bilewicz jest prokuratoroem z ponad 25-letnim doświadczeniem. Pracował na najwyższych szczeblach prokuratury. Został doceniony także przez międzynarodowe organizacje, m.in. przez Europejską Sieć Sądową (EJN), która powierzyła mu funkcję Krajowego Korespondenta ESS. Przez lata związany z prokuratorskim stowarzyszeniem „Lex Super Omnia”, gdzie w ostatnim czasie pełnił też funkcję członka zarządu. W 2016 roku został zdegradowany – przez Zbigniewa Ziobrę, ówczesnego Prokuratora Generalnego. 

Dariusz Barski odwołany

Wcześniej, w czasie spotkania z prokuratorem krajowym Dariuszem Barskim prof. Adam Bodnar, minister sprawiedliwości, prokurator generalny, wręczył mu dokument stwierdzający, że przywrócenie go do służby czynnej w dniu 16 lutego 2022 przez poprzedniego prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobro zostało dokonane z naruszeniem obowiązujących przepisów i nie wywołało skutków prawnych. Zastosowano bowiem przepis ustawy, który już nie obowiązywał.

W efekcie od dnia przekazania powyższego stanowiska prokuratora generalnego, a więc od 12 stycznia 2024 roku Pan Dariusz Barski pozostaje w stanie spoczynku, co powoduje niemożność sprawowania przez niego funkcji prokuratora krajowego.

Począwszy od dnia 15 stycznia 2024 roku prokurator generalny Adam Bodnar będzie urzędował w siedzibie Prokuratury Krajowej. W ramach realizowanych jako prokurator generalny zadań będzie dbał i czuwał nad sprawnym i prawidłowym funkcjonowaniem Prokuratury Krajowej. Ponadto będzie monitorował proces przystępowania Polski do Prokuratury Europejskiej.

Prezydent: to rażące naruszenie prawa

- Minister Adam Bodnar próbuje usunąć Dariusza Barskiego ze stanowiska prokuratora krajowego, do czego nie ma żadnych samodzielnych kompetencji. Przekazał Prokuratorowi Barskiemu swoją „decyzję” w tej sprawie. Zmiana na stanowisku prokuratora krajowego to zgodnie ustawą kompetencja premiera i prokuratora generalnego we współdziałaniu z prezydentem. Działanie A. Bodnara bez udziału premiera i prezydenta to kolejne rażące naruszenie prawa (ustawy i art. 7 Konstytucji) - napisał prezydent Andrzej Duda na portalu X. 

Reakcja Prokuratury Krajowej

Prokuratura Krajowa oświadczyła w piątek wieczorem, że funkcję prokuratora Krajowego pełni Dariusz Barski. - Pismo Prokuratora Generalnego Adama Bodnara z dnia 12 stycznia 2024 r. w którym wskazuje on, że jego zdaniem prokurator krajowy pozostaje prokuratorem w stanie spoczynku począwszy od jego przeniesienia w stan spoczynku w trybie określonym w nieobowiązującej ustawie z dnia 9 października 2009 roku, nowelizującej poprzednią ustawę o prokuraturze, nie wywołuje żadnych skutków prawnych - czytamy.

- Pismo prokuratora generalnego z dnia 12 stycznia 2024 r.  należy traktować jako nieopartą na jakiejkolwiek rzeczywistej podstawie prawnej próbę pozbawienia prokuratora krajowego możliwości wykonywania funkcji w drodze obejścia ustawowego mechanizmu odwoływania z tego stanowiska określonego w prawie o prokuraturze, a wymagającego dla swej skuteczności zgody prezydenta RP - czytamy w oświadczeniu. 

Stan służby czynnej i stan spoczynku

Według obowiązującego prawa prokuratorzy mogą znajdować się w dwóch stanach służby – służbie czynnej lub w stanie spoczynku. Prokurator w służbie czynnej może być powoływany na wszelkie odpowiednie funkcje, zobowiązany jest do aktywnego świadczenia w ramach wykonywanych zadań, w zamian otrzymuje 100 proc. uposażenia oraz katalog dodatków przewidzianych przepisami powszechnie obowiązującymi. Natomiast prokurator w stanie spoczynku nie wykonuje już żadnych zadań, nie może pełnić funkcji w jednostkach prokuratury, jednakże otrzymuje uposażenie, co do zasady nie mniejsze niż 75 proc. uposażenia w stanie czynnym.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba, która pozostaje w stanie spoczynku nie ma możliwości bycia prokuratorem w Prokuraturze Krajowej, a także samym prokuratorem krajowym. Aby być prokuratorem krajowym, trzeba pozostawać w służbie czynnej.

Jaka jest sytuacja prawna Dariusza Barskiego?

Dariusz Barski jest wieloletnim prokuratorem, który w roku 2007 pełnił funkcję zastępcy prokuratora generalnego (ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry) oraz prokuratora krajowego. Po likwidacji Prokuratury Krajowej w 2010 roku przeszedł w stan spoczynku.

W dniu 16 lutego 2022 roku, na postawie przepisu art. 47 ustawy wprowadzającej ustawę prawo o prokuraturze, został przywrócony do służby czynnej, a następnie w dniu 18 marca 2022 został powołany na pierwszego zastępcę prokuratora generalnego i prokuratora krajowego. Zastąpił na tym stanowisku Bogdana Święczkowskiego, wybranego na sędziego Trybunału Konstytucyjnego.

Jednakże przywrócenie go do służby czynnej w 2022 roku zostało dokonane bez odpowiedniej podstawy prawnej. Pismo wręczone Panu Dariuszowi Barskiemu w dniu 12 stycznia 2024 stwierdza więc jego pozostawanie w stanie spoczynku, co oznacza brak możliwości pełnienia przez Pana Dariusza Barskiego funkcji prokuratora krajowego.

Dlaczego przywrócenie do służby czynnej było nieskuteczne prawnie?

Dokonana wewnętrznie w Ministerstwie Sprawiedliwości analiza stanu faktycznego i prawnego, a także pozyskane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zewnętrzne opinie prawne od uznanych ekspertów i autorytetów prawniczych, tj. prof. Anny Rakowskiej (Katedra Prawa Konstytucyjnego, Uniwersytet Łódzki), prof. Sławomira Patyry (Katedra Prawa Konstytucyjnego, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) oraz prof. Grzegorza Kucy (Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński), wskazują jednoznacznie, że działania podjęte przez Pana Ministra Zbigniewa Ziobrę w dniu 16 lutego 2022 roku, poprzedzone wnioskiem z tego samego dnia Pana prokuratora Dariusza Barskiego, zostały dokonane bez należytej podstawy prawnej i nie wywołują skutków.

Czy zgoda Prezydenta jest potrzebna?

Według opinii dr Grzegorza Piaseckiego, adwokata, przygotowanej dla Senatu, przepisy Prawa o prokuraturze w zakresie, w jakim przyznają prezydentowi kompetencję do wyrażania pisemnej zgody na odwoływanie przez Prezesa RM prokuratora krajowego i pozostałych zastępców prokuratora generalnego, pozostają w sprzeczności z art. 10 ust. 2 w zw. z art. 144 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, albowiem prowadzą one w istocie do wykreowania na gruncie ustawy prerogatywy prezydenckiej oraz do zanegowania ustrojowego podziału władzy pomiędzy członami władzy wykonawczej.

Analizowany przepis pozostaje również w sprzeczności z zasadą prawidłowej legislacji, albowiem gdyby odczytywać go w ten sposób, że uprawnienie prezydenta do wyrażenia zgody na odwołanie nie jest prerogatywą, to tworzy sytuację, w której normy wyinterpretowanej z przepisu nie da się stosować w sposób poprawny (Prezes RM miałby zwracać się do prezydenta o wyrażenie zgody, której skuteczność wyrażenia byłaby uzależniona od kontrasygnaty Prezesa RM).

Według prof. dr hab. Marka Chmaja dzielenie zgody, odmowa udzielenia zgody albo brak zajęcia przez Prezydenta RP stanowiska w kwestii odwołania prokuratora krajowego nie ma doniosłości prawnej. Akt odwołania prokuratora krajowego będzie skuteczny z chwilą jego podjęcia przez Prezesa RM.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.