Jak piszą autorzy opracowania,  to już trzeci Raport na temat grzechów i grzeszków polskiej legislacji, czyli przypadków lekceważenia standardów dobrej legislacji. Jest to ocena ostatnich miesięcy działalności Sejmu VIII kadencji, ale w sumie zbadali oni pełne 4 lata jego pracy. - Ocena dorobku z tego okresu jest surowa – większość parlamentarna podejmowała często decyzje w zbyt dużym pośpiechu, lekceważąc konsultacje z partnerami społecznymi oraz inne istotne elementy procesu legislacyjnego - czytamy w raporcie. Jego autorzy podkreślają, że ustawodawca nie zwalnia tempa pod względem ilości – liczba ustaw nadal jest bardzo duża, ani – co gorsza – pod względem jakości przepisów. Cały czas niechętnie słucha się głosu ekspertów, lekceważąc konsultacje oraz unikając okazji, podczas których można poznać zdanie przedstawicieli świata biznesu i świata pracy. 

 

W raporcie wymienionych zostało 7 głównych grzechów polskiej legislacji:

  1. Nierzetelne konsultacje Zaniechanie kierowania projektów legislacyjnych do konsultacji, w tym konsultacji z partnerami społecznymi, pomijanie Rady Dialogu Społecznego (RDS) w tym procesie, zbyt krótki termin na przedstawienie opinii, fikcyjne konsultacje (bez woli uwzględnienia zgłoszonych uwag), uwzględnianie opinii tylko jednej strony. 
  2. Tajne projekty Projekty ujawnione dopiero po ich przyjęciu przez rząd, projekty poselskie - które nie są kierowane do konsultacji, brak publikacji aktualnych informacji na temat procedowanych projektów i przebiegu procesu legislacyjnego. 
  3. Wrzutki poselskie Poselskie poprawki do projektu, wypaczające intencję projektodawcy, zgłoszenie projektu przez grupę posłów, choć z uwagi na jego materię powinien on być rządowy (ma to na celu pominięcie procesu konsultacji oraz uzgodnień międzyresortowych). 
  4. Nadmierny pośpiech Szybkie procedowanie projektu aktu prawnego, szczególną formą są tzw. ustawy instant, przechodzące cały proces legislacyjny w kilka, kilkanaście dni (w skrajnej postaci nawet w kilkadziesiąt godzin), zbyt krótkie vacatio legis. 
  5. Brak koncepcji Przy tworzeniu aktu prawnego pojawia się zbyt wiele, nierzadko sprzecznych pomysłów, brakuje wiodącej koncepcji, projektodawca nie do końca wie po co i jak uregulować daną materię, wprowadza się szybką nowelizację przepisów z powodu niedopatrzenia podczas uchwalania pierwotnej regulacji. 
  6. Nadregulacja Nakładanie zbyt daleko idących nakazów i zakazów, wprowadzenie przepisów generujących dodatkowe koszty i biurokrację, nieprzestrzeganie zasady UE+0 przy wdrażaniu regulacji unijnych. 
  7. Niestabilność prawa Liczne nowelizacje przepisów, które wywołują niepewność u adresatów norm. 


Czytaj także: Niskie standardy legislacji - prawie codziennie nowa ustawa>>
 

Najgorszy brak konsultacji

Autorzy opracowali też Indeks Grzeszności Prawa, z którego wynika, że najbardziej krytykowany jest brak konsultacji projektów - 57 proc. wskazań, następnie brak koncepcji - 42 proc., pospiech - 36 proc., nadregulacja - 31 proc., tajność - 27 proc., niestabilność prawa - 10 proc. i wrzutki poselskie - 7 proc. 

Najbardziej grzeszne ustawy

  • W raporcie znalazł się też ranking najbardziej "grzesznych" ustaw minionej kadencji:
  • Ustawa z dnia 28 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (ustawa „zamrażająca ceny prądu”),
  • Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, ustawę o efektywności energetycznej oraz ustawę o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (nowelizacja ustawy „zamrażającej ceny prądu”),
  • Ustawa z dnia 7 listopada 2018 r. o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej (dzień wolny 12 listopada),
  • Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (ustawa upraszczająco – uszczelniająca system podatkowy),
  • Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.


Uchwalać wolniej i lepiej

Co zatem robić, aby poprawić jakość prawa, zmniejszyć niepewność przedsiębiorców co do otoczenia regulacyjnego i zmniejszyć natężenie grzechów w polskiej legislacji? - zastanawiają się autorzy raportu. Ich zdaniem oczywista odpowiedź to – ponad wszystko – zwolnić. Zmniejszyć tempo.
Autorzy opracowania apelują też o poprawienie jakości Oceny Skutków Regulacji, aby stanowiła ona rzetelną kalkulację zysków i strat wynikających z wprowadzenia projektowanych regulacji. 

Namawiają też prawodawców do odważnego pójścia w stronę prekonsultacji, czyli mechanizmów dyskusji z partnerami społecznymi oraz interesariuszami na temat problemów wymagających rozwiązania i tego, w jaki sposób można je rozwiązać. - Dotychczas prekonsultacje były wykorzystywane bardzo rzadko, lecz w przypadku ustaw dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej przynosiły one  pozytywne skutki – projekty lepiej oddawały potrzeby przedsiębiorców i zawierały rozwiązania, które w realny sposób rozprawiały się z istniejącymi problemami - czytamy w podsumowaniu raportu. 

 

Raport opiera się na analizie 427 ustaw uchwalonych przez Sejm VIII kadencji, od 1 kwietnia 2018 r. do 16 października 2019 r. Spośród tych ustaw eksperci Centrum Monitoringu Legislacji Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej wyselekcjonowali 118, które w większym bądź mniejszym stopniu dotyczą prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawy te zostały prześwietlone pod kątem spełniania kryteriów pozwalających na przypisanie im jednego bądź więcej spośród wskazanych 7 grzechów głównych systemu stanowienia prawa.