Autorzy projektów, za które odpowiedzialna jest minister Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, uwzględniają wiek tej grupy uczestników. Wzory opracowano graficznie w sposób, który pozwala na zagwarantowanie ich przystępności. Te elementy wpisują się w realizację zasady wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom - zapewniają autorzy projektów. Podstawą do wydania tych aktów jest art. 171 k.p.k par. 8. Nowe przepisy, które weszły w życie w lutym br., zakładają, że jeśli osoba przesłuchiwana nie ukończyła 18 lat, to przed pierwszym przesłuchaniem otrzymuje informacje o przebiegu, sposobie i warunkach przesłuchania. Informacje mają zawierać opisowe lub graficzne przedstawienie przebiegu, sposobu i warunków przesłuchania.
Czytaj też: Wzory pouczeń dla podejrzanego i świadka
Wyjaśnienia dla dziecka
W czasie przesłuchania należy dziecku wyjaśnić, na czym polega ten etap postępowania i do jakiego celu zmierza. Trzeba również wskazać, że przesłuchanie przeprowadzi policjant, prokurator lub inny funkcjonariusz.
Dziecko trzeba też poinformować, że przesłuchanie może być nagrywane. Przesłuchanie przebiega w następujący sposób:
- Prowadzący przesłuchanie opowie, jakie dziecko ma prawa i obowiązki. Taką informację dostaje się na piśmie. Zawsze można poprosić o wyjaśnienie;
- Prowadzący poinformuje, o jakie przestępstwo podejrzewa dziecko;
- Prowadzący musi spytać, czy przesłuchiwany przyznaje się do tego przestępstwa (do popełnienia zarzucanych czynów).
Przesłuchiwany nie musi się przyznawać ani odpowiadać na pytania, o czym zostanie pouczony przez prowadzącego przesłuchanie. Dziecko może opowiedzieć swoją wersję wydarzenia (składać wyjaśnienia). Ale może też odmówić ich składania.
Na koniec przesłuchiwany dostanie dokument, w którym spisany będzie przebieg przesłuchania (protokół). Należy go przeczytać dokładnie i sprawdzić, czy informacje w nim zawarte zgadzają się z tym, co dziecko mówiło w trakcie przesłuchania. Protokół trzeba podpisać, jeśli jest zgodny z treścią przesłuchania.
Rozporządzenie ma wejść w życie z dniem następnym pod dniu ogłoszenia.
Czytaj w LEX: Rozpytanie osoby przed przesłuchaniem a swoboda wypowiedzi >
Opinia rzecznika: równość warunków
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłasza jedną zasadniczą uwagę:
- Zauważyć należy, że podstawą prawną wydania wzorów informacji będących załącznikami do projektu rozporządzenia jest art. 185f par. 3 k.p.k., który nakazuje takie sformułowanie wzorów, aby uwzględniona została potrzeba zrozumienia zawartych w nich informacji przez osoby przesłuchiwane. Osobami przesłuchiwanymi są zaś pokrzywdzone przez przemoc dzieci do 18 roku życia i pouczenia winny mieć taki sam standard i czytelność jak w stosunku do nieporadnych przesłuchiwanych (z art. 300 par. 4 pkt. 1 k.p.k.). Przy czym mogą mieć one formę opisową lub graficzną – komentuje Stanisław Trociuk, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich.
Trociuk podkreśla, że rolą Rzecznika Praw Obywatelskich, pełniącego funkcję niezależnego organu do spraw popierania, ochrony i monitorowania wdrażania postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, jest przede wszystkim wskazywanie na standardy wynikające z postanowień tej Konwencji, tak aby prawa człowieka osób z niepełnosprawnościami były odpowiednio zabezpieczone, w szczególności w ramach nowo tworzonych uregulowań prawnych i w praktyce stosowania obowiązującego prawa.
Czytaj w LEX: Ochrona danych osobowych świadka i pokrzywdzonego w procesie karnym >
Zgodnie z art. 13 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest zapewnić osobom niepełnosprawnym, na zasadzie równości z innymi osobami, skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości.
Państwa strony podejmą wszelkie odpowiednie środki, aby osoby niepełnosprawne mogły korzystać z prawa do wolności wypowiadania się i wyrażania opinii poprzez akceptowanie i ułatwianie korzystania przez osoby niepełnosprawne w sprawach urzędowych z języków migowych, alfabetu Braille'a, komunikacji wspomagającej (augmentatywnej) i alternatywnej oraz wszelkich innych dostępnych środków, sposobów i form komunikowania się przez osoby niepełnosprawne, według ich wyboru. Zdaniem RPO brak jest zatem racjonalnych podstaw do zróżnicowania poziomu komunikatywności wzorów informacji o przebiegu, sposobie i warunkach przesłuchania dla dzieci do 18 roku życia oraz pouczeń skierowanych do osób w tych trybach przesłuchiwanych a wydawanych dla osób nieporadnych ze względu na wiek lub stan zdrowia, które nie ukończyły 18 lat.
Czytaj też w LEX: Ponowne przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego jako szczególny wniosek dowodowy w postępowaniu karnym >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
