Są niewielkie szanse, że projekt nowelizacji ustawy o VAT, nad którym trwają prace w Ministerstwie Finansów wejdzie w życie zgodnie z planem, czyli z dniem 1 lipca 2008 r. – stwierdzili eksperci zgromadzeni na konferencji „Dyrektywa VAT – praktyka stosowania prawa wspólnotowego w Polsce”, zorganizowanej przez Wolters Kluwer Polska i firmę Ernst&Young. Problematyczne jest też, czy przy okazji trwających w resorcie finansów prac nad nowelizacją ustawy o VAT nie wprowadzić do niej rozwiązań, wynikających z niedawno przyjętych dwóch Dyrektyw unijnych, dotyczących m.in. miejsca świadczenia usług i zasad zwrotu podatku od wartości dodanej, czy też do ich wprowadzenia potrzebna będzie odrębna dyskusja. Polska musi wprowadzić przepisy zgodne z nowymi Dyrektywami w większości do 1 stycznia 2010 r. Zostało zatem niewiele czasu.

Omawiając kwestie związane z najbliższą przyszłością VAT w Unii Europejskiej Radosław Szczęch, partner Ernst&Young powiedział, że Komisja Europejska właśnie zaakceptowała tzw. pakiet VAT-owski. Chodzi o Dyrektywę Rady 2008/8WE z 12 lutego 2008 r. zmieniającą Dyrektywę VAT w odniesieniu do miejsca świadczenia usług oraz Dyrektywę Rady 2008/9/WE określającą szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej przewidzianego w Dyrektywie VAT podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz mającym siedzibę w innym państwie członkowskim. Dyrektywy te powinny zostać przyjęte przez państwa członkowskie generalnie do dnia 1 stycznia 2010 r. (niektóre regulacje nieco później). Przepisy obu Dyrektyw wprowadzają wiele nowych rozwiązań, dotyczy to m.in. miejsca świadczenia usług, opodatkowania nieruchomości, organizacji targów, usług restauracyjnych i cateringowych, świadczonych na statkach, w samolotach i w pociągach.
Jeśli chodzi o miejsce opodatkowania, to w przypadku usług świadczonych na rzecz podatników, miejscem opodatkowania ma być miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności. Jeśli zaś chodzi o usługi świadczone na rzecz osoby niebędącej podatnikiem miejscem opodatkowania będzie miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę lub miejsce stałe miejsce prowadzenia działalności. Przepisy te mają zostać przeniesione przez państwa członkowskie do swoich porządków prawnych do 1 stycznia 2010 r.

Na dużą rolę w kształtowaniu praktyki stosowania prawa wspólnotowego przez polskie sądy administracyjne zwrócił uwagę Roman Namysłowski, menedżer Ernst&Young. Jako przykład można podać wypracowaną w orzecznictwie zasadę stanowiącą, że nie jest warunkiem nabycia prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony uprzednia rejestracja jako podatnika VAT czynnego, jak też mówiącą, że podatnik nie traci prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w razie niezłożenia w ogóle deklaracji VAT w terminie. R. Namysłowski wskazał też, że to właśnie orzecznictwo sądów administracyjnych po raz pierwszy wykazuje niezgodność konkretnych przepisów ustawy o VAT z prawem wspólnotowym.

Oceniając projekt nowelizacji ustawy o VAT z lutego br., nad którymi trwają obecnie prace w Ministerstwie Finansów, Krzysztof Sachs, partner Ernst&Young powiedział, że jest to krok w dobrym kierunku. Jednak jego zdaniem z uwagi na to, że rząd jeszcze nie przyjął projektu zmian, są nikłe szanse na jego wejście w życie zgodnie z planem, tj. z dniem 1 lipca 2008 r. (niektóre zmiany mają wejść w życie w październiku 2008 r.). W ostatnich latach projekty zmian w ustawie o VAT zawsze bowiem „przegrywały” w Sejmie z pracami nad zmianami w podatkach dochodowych i nad budżetem. Projekt zmian w ustawie o VAT przewiduje m.in.: uproszczenia dla magazynów konsygnacyjnych, skrócenie terminu zwrotu VAT ze 180 do 60 dni, wprowadzanie kwartalnych deklaracji podatkowych, zniesienie kaucji, którą obecnie muszą wpłacić firmy rozpoczynające działalność, jeśli chcą się ubiegać o zwrot VAT, likwidację 30-procentowej sankcji, grożącej za zawyżenie kwoty żądanego zwrotu lub zaniżenie podatku, przyznanie podatnikom prawa do korekty deklaracji VAT również po zakończeniu kontroli podatkowej. Zdaniem Krzysztofa Sachsa, nowelizacja, nad którą obecnie toczą się prace w Ministerstwie Finansów powinna zostać poszerzona m.in. o: wprowadzenie jednej stawki podatku, wprowadzenie pełnego prawa odliczania podatku naliczonego przy nabyciu samochodów osobowych i paliwa, rezygnację z instytucji przedstawiciela podatkowego, umożliwienie tworzenia grup podatkowych w VAT oraz liberalizację przepisów dotyczących tzw. ulgi na złe długi.

Podczas kończącego konferencję panelu dyskusyjnego na temat przyszłości VAT w Polsce Radosław Szczęch, Krzysztof Sachs, jak również sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Adam Bącal oraz doradca Ministra Finansów Renata Hayder byli zgodni, że należy poprawiać ustawę o VAT, a nie pracować nad nową ustawą od początku. Renata Hayder powiedziała, że przygotowywane w Ministerstwie Finansów zmiany w VAT, chociaż ważne, nie stanowią priorytetu w pracach resortu finansów. Pilniejsze są zmiany w podatkach dochodowych oraz prace nad koncepcją podatku liniowego. Ponadto w toku prac nad większością zmian w VAT minister finansów musi uwzględniać skutki budżetowe i zmniejszenie wypływów do budżetu np. w wyniku skrócenia terminu zwrotu w VAT – dodała Renata Hayder. Radosław Szczęch powiedział, że w toku prac nad zmianami w VAT resort finansów powinien rozważyć wprowadzenie do nowelizacji również zmian, które czekają Polskę już od stycznia 2010 r., w związku z przyjęciem wskazanych wyżej dyrektyw unijnych dotyczących miejsca świadczenia usług, jak też zwrotu podatku od wartości dodanej. Nie wiadomo tylko, czy uda się to zrobić w ramach przygotowywanej obecnie nowelizacji ustawy o VAT, czy też lepsza byłaby koncepcja odrębnej szerokiej dyskusji na temat nowych przepisów dyrektyw przed ich wprowadzeniem do porządku prawnego w Polsce – stwierdził Radosław Szczęch. 

Konferencja „Dyrektywa VAT – praktyka stosowania prawa wspólnotowego w Polsce zorganizowana została przez Wolters Kluwer Polska i firmę Ernst&Young.