Zarówno rząd, jak i powołany w ubiegłym tygodniu zespół przedsiębiorców z Rafałem Brzoską na czele, intensywnie pracują nad deregulacją przepisów. Wkład w te prace ma także Ministerstwo Finansów, które zapowiada zmiany w ordynacji podatkowej (op), mające "poprawić relację między podatnikami i organami podatkowymi". Mają one dotyczyć dwóch bardzo istotnych dla podatników kwestii: instrumentalnego wykorzystywania przez skarbówkę przepisów dotyczących przedawnień oraz nadmiernych obciążeń wynikających z raportowania schematów podatkowych (MDR). Na razie nie konkretnego projektu, a jedynie informacja w rządowym wykazie prac legislacyjnych (UD196). Według ekspertów zmiany idą w dobrym kierunku, ale dopiero kiedy przepisy będą gotowe, będzie można ocenić, czy są wystarczające.
Co dalej z przedawnieniem podatków
Po raz kolejny resort finansów zapowiada "rewizję instytucji przedawnienia". Chodzi o kwestię nieprzedawniania się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym oraz zawieszenia biegu terminu przedawnienia w związku z wszczęciem postępowania karnego skarbowego.
Jak podkreśla dr Bartosz Kubista, adwokat, doradca podatkowy, partner zarządzający w GLC, w kontekście instrumentalnych postępowań karno-skarbowych konieczna jest rychła zmiana przepisów, która ostatecznie ukróci ten proceder, bez konieczności zalewania sądów administracyjnych skargami w tym przedmiocie. - Ta zmiana powinna być wprowadzona na poziomie legislacyjnym, a nie scedowana na orzecznictwo. To, że zawieszenie biegu przedawnienia z powodu wszczęcia postępowania karno-skarbowego jest nadużywane - wiemy nie od dziś. Czas to wreszcie ukrócić - mówi dr Kubista.
Jakub Warnieło, doradca podatkowy, szef zespołu postępowań podatkowych i sądowych MDDP ocenia te kroki pozytywnie, ale obawia się, że mogą być to zmiany, które nie przyniosą realnej ochrony podatnikom.
- Po pierwsze, analogiczny do obecnie obowiązującego (art. 70 par. 8 op) przepis zakładający nieprzedawnianie się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny już w 2013 r. (sygn. SK 40/12), , a sądy administracyjne na tej podstawie od lat konsekwentnie odmawiają stosowania tej przesłanki. Uchylenie po latach tego przepisu (art. 70 par. 8 op) nie jest zatem znaczącą zmianą, lecz raczej uporządkowaniem pewnych kwestii w przepisach. Po drugie, w mojej ocenie jedynym rozwiązaniem, który raz na zawsze wykluczy ryzyko nadużyć ze strony organów podatkowych w odniesieniu do zawieszenia biegu terminu przedawnienia ze względu na wszczęcie postepowanie karne skarbowe jest tylko i wyłącznie usunięcie kontrowersyjnego art. 70 par. 6 pkt 1 op. Wszelkie próby modyfikacji tej przesłanki dalej będą narażały podatników na to, że przepis ten będzie nadużywany, tak jak jest dzieje się to obecnie nawet pomimo wydania uchwały NSA kwestionującej instrumentalne wszczynanie postępowań KKS - mówi Jakub Warnieło.
Czytaj także w LEX: MDR: rola wspomagającego w zakresie obowiązkowego raportowania schematu podatkowego > >
Jaką praktykę przyjmują organy podatkowe
Przypomnijmy, że art. 70 par 8 ordynacji podatkowej stanowi, iż nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. Z kolei art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej, zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Dzięki zawieszeniu organy podatkowe zyskują więcej czasu na podważanie rozliczeń. Przepis pozostał bez zmian, mimo iż w ostatnich latach kilkakrotnie podejmowane były próby jego uchylenia. W uchwale z 24 maja 2021 r. (sygn. I FPS 1/21) NSA uznał instrumentalne wszczynanie postępowania karnego skarbowego za nadużycie prawa godzące w zasadę zaufania do organów państwa. Zgodnie z uchwałą, sądy administracyjne w ramach własnych kompetencji jako sądy I instancji są obowiązane do oceny, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie ma na celu nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia.
Jak wyjaśnia Jakub Warnieło, do zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania na podstawie art. 70 par. 6 pkt 1 wystarczy bowiem wszczęcie postępowania w sprawie (a nie przeciwko konkretnemu podmiotowi). W takiej sytuacji podatnik nie ma nawet dostępu do akt postępowania karnego. Nie ma też możliwości kwestionowania takiego zawiadomienia. Przepisy nie przewidują środków zaskarżenia skuteczności zawiadomienia. Podatnikowi przysługuje dopiero odwołanie od ewentualnej późniejszej decyzji organu podatkowego lub skarga do sądu.
Ministerstwo Finansów przedstawiało wcześniej argument, iż w wyniku uchylenia art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej oszustom podatkowym łatwiej będzie uniknąć kary.
- Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Organy podatkowe mają więc wystarczająco dużo czasu na przeprowadzenie kontroli i postępowań. Mają też inne środki. Przykładowo bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony (art. 70 par. 4). Jeśli decyzji organu podatkowego pierwszej instancji nadany zostanie rygoru natychmiastowej wykonalności, decyzja może stanowić tytuł egzekucyjny, co prowadzi do przerwania biegu przedawnienia - mówi Jakub Warnieło.
Czytaj w LEX: Przedawnienie należności z tytułu nienależnego zwrotu podatku od towarów i usług > >
Cena promocyjna: 198 zł
|Cena regularna: 220 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 165 zł
Tajemnica zawodowa będzie chroniona
Jak podkreśla dr Bartosz Kubista, na szczególne uznanie zasługują zmiany dotyczące modyfikacji przepisów o raportowaniu schematów podatkowych przez doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych oraz rzeczników patentowych. MF zapowiada także m.in. uchylenie raportowania zawiadomień MDR–2, ograniczenie obowiązku przekazywania MDR-3 raz do roku.
- Nowelizacja odpowiada na niedawny wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 13/20. Wierzę, że uchylenie obowiązku raportowania w zakresie naruszającym tajemnicę zawodową, w tym eliminacja obowiązku składania przez pełnomocników profesjonalnych zawiadomienia MDR-2, jest naturalną reakcją na orzeczenie TK i zmierza do realizacji jego postulatów. Tajemnica zawodowa prawniczych zawodów zaufania publicznego jest nienaruszalna – czemu wyraz dał TK, dla (jak już wiadomo – niekonstytucyjnych) przepisów o raportowaniu schematów podatkowych przez doradców podatkowych, adwokatów i radców prawnych nie może być miejsca w polskim prawie podatkowym. Cieszy, że Ministerstwo Finansów nie tylko dostrzegło ten problem, ale i zaczęło działać - mówi dr Kubista.
Przypomnijmy, że Trybunał uznał w wyroku z 23 lipca 2024 r. przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych (MDR) za niezgodne z Konstytucją w zakresie, w jakim nakładają na doradców podatkowych obowiązek przekazywania organom podatkowym informacji objętych tajemnicą zawodową.
Jakub Warnieło podkreśla, że to korzystne zmiany, ale oczekiwania były nieco większe. - Uchylenie przepisów naruszających tajemnicę zawodową radców prawnych, adwokatów, doradców podatkowych oraz rzeczników patentowych to konieczna i jak najbardziej pozytywna zmiana. Zdecydowanie pozytywnie należy również ocenić propozycję umożliwienia podpisania formularza MDR przez pełnomocnika. Przy czym, jeśli chodzi o kluczowe zapowiedzi – czyli znaczące ograniczenie obowiązków raportowania – to na razie wygląda na to, że Ministerstwo decyduje się raczej na punktowe rozwiązania, niż głębszą reformę – mówi.
Planowane jest również obniżenie kar grzywien z 720 do 240 stawek dziennych za nieprzekazywanie informacji o schemacie podatkowym lub przekazywanie ich po terminie.
- Z radością przyjmuję również obniżkę kar za naruszenia związane z MDR, choć nie będę ukrywał, że mam tu lekki niedosyt. Oczywiście - obniżka kar do 240 stawek dziennych jest krokiem w dobrą stronę - niemniej uważam, że taka wysokość sankcji wciąż pozostaje rażąco dotkliwa - mówi dr Kubista.
Zmiany w MDR to jeszcze nie rewolucja
Również według Tomasza Jankowskiego, partnera w Paczuski Taudul Doradcy Podatkowi, proponowane zmiany w MDR to jeszcze nie ta rewolucja, której wszyscy się spodziewają i jest od dłuższego czasu zapowiadana.
- Na razie MF ogranicza się do kilku kwestii technicznych, m.in. zamierza wprowadzić rezygnację z obowiązku bezpośredniego informowania Szefa KAS o zaistniałych schematach przez osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i zastąpienia go obowiązkiem informowania klienta korzystającego z usług takiej osoby o obowiązkach w tym zakresie. Zmieni się zatem nie sam zakres informacji, jakie mają trafić do Szefa KAS ale osoba je udostępniająca. Ponadto, wprowadzonych ma być kilka usprawnień (m.in. uchylenie obowiązku raportowania MDR-e, dopuszczalność składania MDR-3 przez pełnomocnika, obniżenie kar za opóźnienia i brak raportowania MDR – zmniejszenie maksymalnej grzywny z 720 do 240 stawek dziennych.), które w swoim całokształcie niewątpliwie obniżą rangę i istotność regulacji MDR – do wypełnienia obowiązków MDR nie będzie bowiem konieczne angażowanie osób zarządzających danym podmiotem, a za przewinienia w tym zakresie nie będą już groziły maksymalne kary wynikające z KKS. Ciekawie brzmi natomiast propozycja wyposażenia Ministra Finansów w uprawnienia do wydawania rozporządzeń zwalniających z obowiązku zgłaszania uzgodnień krajowych – na razie mechanizm ten został opisany dość enigmatycznie i z oceną czy był to ruch właściwy trzeba będzie się wstrzymać do momentu ich wdrożenia i pierwszego zastosowania -uważa Tomasz Jankowski.
Czytaj również: MF zapowiada zmiany w zakresie MDR i przedawnienia
Sprawdź w LEX: Wprowadzenie obowiązku raportowania schematów podatkowych. Analiza prawno-konstytucyjna > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
