O kwestii dyskryminacyjnego opodatkowania funduszy z państw trzecich w Polsce TSUE orzekł już blisko dziesięć lat temu w wyroku z 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-190/12. Choć wspomniany wyrok otworzył tym podmiotom drogę do odzyskania zapłaconych w Polsce kwot podatku u źródła, to z uwagi na brak reakcji ustawodawcy na przedmiotowy wyrok i sposób zapłaty podatku (pobór przez polskich płatników wypłacających należności z tytułu dywidend czy odsetek), w praktyce proces zwrotu nadpłaconego podatku jest długotrwały i kosztowny. Zwykle kończy się zwrotem jedynie pobranych kwot. Polskie przepisy przewidują wprawdzie oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczenia TSUE (które stanowić ma rekompensatę z tytułu braku dostępności kwot pieniężnych, których podmioty te zostały niesłusznie pozbawione), jednak i w tym zakresie w ciągu ostatnich lat fundusze z państw trzecich musiały przywyknąć do dyskryminujących warunków. Mowa tu o utrudnieniach mających charakter systemowy przy czym, przede wszystkim – i co było przedmiotem wyroku z 8 czerwca 2023 r. – ogranicza się im lub wręcz odmawia się im prawa do zwrotu oprocentowania od nienależnie pobranych kwot podatku u źródła z uwagi na termin złożenia wniosku czy termin poboru podatku.
Czytaj również: TSUE: Polskie przepisy o oprocentowaniu nadpłat są niezgodne z prawem UE >>
TSUE orzekł o niezgodności z prawem UE
W wydanym ostatnio wyroku TSUE dostrzegł ww. problem i orzekł o niezgodności z prawem UE mających zastosowanie w sprawie polskich przepisów, które wprowadzają ograniczenia i wyłączenia oprocentowania nadpłat (w tym wypadku przede wszystkim art. 78 par. 5 Ordynacji podatkowej). TSUE wskazał na utrwalone orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym każdy podmiot obciążony podatkiem z naruszeniem regulacji UE, ma prawo do uzyskania od danego państwa członkowskiego nie tylko zwrotu nienależnie zapłaconej kwoty pieniężnej, ale także uzyskania wypłaty należnych odsetek za cały okres od dnia, w którym zapłacił on daną kwotę pieniężną, do dnia, w którym została mu ona zwrócona. Ponadto, mimo iż TSUE zauważył, że chociaż wnioski dotyczące zwrotów i oprocentowania nadpłat podlegają krajowym przepisom proceduralnym, które mogą wymagać od wnioskodawcy działania z należytą starannością w celu uniknięcia szkody lub ograniczenia jej zakresu, to zasady te powinny być zgodne z zasadami równoważności i skuteczności.
W tym zakresie TSUE, biorąc pod uwagę krajowe zasady poboru podatku przez płatnika, jak i praktyczne aspekty postępowań o zwrot podatku, zakładające konieczność weryfikacji prawa do zwrotu, zakwestionował nie tylko przewidziany w powołanym przepisie Ordynacji podatkowej 30-dniowy termin, liczony od dnia publikacji wyroku TSUE, na złożenie wniosku celem uzyskania pełnego oprocentowania, ale też kształtujące się już od jakiegoś czasu w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych rozwiązanie polegające na modyfikacji obowiązujących przepisów poprzez odroczenie upływu terminu na złożenie wniosku do 30-stego dnia od daty poboru podatku. TSUE zauważył, że biorąc pod uwagę krajowe regulacje i praktykę w takim terminie podatnik może nie mieć nawet wiedzy o pobranym od niego podatku. W swoim uzasadnieniu TSUE nie dał jednoznacznych wskazówek jaki termin mógłby być uznany za zgodny z zasadą skuteczności. Wydaje się, że ocena tej kwestii powinna zależeć od okoliczności konkretnej sprawy. Na to jak ukształtuje się praktyka organów podatkowych i sądów w powyższym zakresie trzeba będzie jeszcze poczekać.
Czytaj też: Oprocentowanie nadpłat wynikających z naruszenia prawa unijnego >>
Możliwość ubiegania się o rekompensatę
Wydanym wyrokiem TSUE otworzył funduszom inwestującym w Polsce możliwość ubiegania się od państwa polskiego należytej rekompensaty z tytułu pozbawienia ich środków pieniężnych pobranych niezgodnie z prawem Unii, zarówno tych pobieranych w przyszłości, jak i w sprawach już zakończonych negatywnym dla podatników rozstrzygnięciem. W szerszej perspektywie na omawiany wyrok TSUE będą też mogli powoływać się inni podatnicy, którym ograniczono prawo do oprocentowania nadpłat także z zakresu innych kategorii podatków, np. VAT.
Autorzy: Joanna Sadkiewicz, Starszy Menedżer w Zespole ds. Podatków Międzynarodowych w KPMG w Polsce
Piotr Prandecki, Starszy Konsultant w Zespole ds. Podatków Międzynarodowych w KPMG w Polsce
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
