Z odpowiedzi na interpelację poselską nr 926 wynika, że jedyną przesłanką wszczęcia postępowania przygotowawczego w sprawie karnej skarbowej jest uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Ministerstwo Finansów zwróciło uwagę, że w sytuacji wystąpienia tej przesłanki organy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) mają obowiązek wszczęcia postępowania przygotowawczego, co wynika z zasady legalizmu określonej w art. 10 § 1 kodeksu postępowania karnego. Natomiast w przypadku braku uzasadnienia wszczęcie postępowania przygotowawczego nie jest możliwe. Resort finansów zwrócił też uwagę, że obowiązujące przepisy nie ograniczają organów do podejmowania działań w postępowaniu przygotowawczym, poprzez wskazanie określonego terminu do podjęcia czynności przed nastąpieniem przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Sprawdź w LEX: Jak w postępowaniu karnym dotyczącym wyliczenia uszczupleń podatkowych uzyskać wyciągi bankowe zagranicznego podmiotu? >
MF: Nie chcemy tylko zawieszać terminu przedawnienia
Zgodnie z art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej wszczęcie postępowania przygotowawczego w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. MF zwrócił uwagę, że postępowania przygotowawcze w sprawach karnych skarbowych są często wszczynane na podstawie zebranego materiału z kontroli celno-skarbowej lub kontroli podatkowej. Zatem od początku widoczny jest związek takiego postępowania z określonym zobowiązaniem podatkowym. W takich przypadkach wszczęcie postępowania niejednokrotnie następuje na końcowym etapie kontroli albo nawet po jej zakończeniu. Zdaniem MF, być może stąd powstaje wrażenie instrumentalnego wykorzystywania art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej.
Zobacz również:
Skarbówka nie wstrzyma już tak łatwo przedawnienia >>
Raport: Pracownicy urzędów skarbowych nadużywają prawa >>
- Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że w udzielonej odpowiedzi następuje wyraźna akceptacja dla sposobu postępowania organów podatkowych, które obiektywnie trudno uznać za poprawne. Minister finansów wskazuje, że kryteria wszczynania postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych pozwalają urzędnikom dokonywać ich dość swobodnie jeśli idzie o moment wszczęcia, w konsekwencji świadcząc raczej o przewlekłości, co pozostaje bez jakiegokolwiek związku z zasadą szybkości ścigania – ocenia dr hab. Robert Suwaj, profesor Politechniki Warszawskiej.
Jego zdaniem, najbardziej jednak czytelnym przekazem, jaki płynie z odpowiedzi MF na interpelację jest skupianie się wyłącznie nad prawną możliwością podejmowania opisanych czynności (formalna legalność działań) bez weryfikacji ich zasadności. - Przecież nikt rozsądny nie ma pretensji o działania organów celno-skarbowych, gdy ma to miejsce w przypadkach uzasadnionych – wskazuje prof. Suwaj.
Cena promocyjna: 79.2 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 70.3 zł
Ministerstwo Finansów nie ma danych
- W tym kontekście informacja o braku danych statystycznych w Ministerstwie Finansów o postępowaniach w zakresie których upływa termin przedawnienia, wydaje się być funkcjonowaniem co do którego używa się ostatnio sformułowania "państwo z dykty". Jeżeli jest faktycznie tak, że w XXI wieku nie mamy tak podstawowych danych - jak mówi pan minister - to może bardzo źle świadczyć o pracy tego tak istotnego dla państwa resortu i zupełnego braku kontroli nad pracą jego pracowników – zauważa prof. Suwaj.
Czytaj w LEX: Przedawnienie zobowiązań podatkowych a VAT >
Podobnego zdania jest dr hab. Hanna Filipczyk, doradca podatkowy w Enodo Advisors. Jej zdaniem, nie można oprzeć się wrażeniu, że odpowiedź na interpelację poselską mówi o tym, jak być powinno, a nie jak jest. Opisuje alternatywną rzeczywistość. - Raport GWW wskazuje dane liczbowe, że organy administracji skarbowej, decydując się na wszczęcie postępowania karnego skarbowego, robią to prawie wyłącznie w przypadku, gdy zobowiązanie podatkowe jest zagrożone przedawnieniem. Tę korelację trudno wyjaśnić czymkolwiek innym jak tylko instrumentalnym traktowaniem przepisów. Jest ono zarazem instrumentalnym traktowaniem podatników i – po prostu – nadużyciem prawa – zauważa dr hab. Hanna Filipczyk.
Sprawdź w LEX: Czy wydanie decyzji określającej zobowiązanie podatkowe zawiesza bieg terminu przedawnienia? >
Pomoc ze strony sądów
Sądy administracyjne przychodzą podatnikom z pewną pomocą (zob. np. wyroki NSA z 19.4.2018 r., II FSK 889/16 i II FSK 923/16, czy też głośne i ważne wyroki WSA we Wrocławiu z 22.7.2019 r., I SA/Wr 365/19 i I SA/Wr 366/19). Biorąc pod uwagę ogół podobnych spraw, jest to jednak pomoc niewystarczająca.
- Moim zdaniem, sytuacja dojrzała do ostrego cięcia: uchylenia art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej. Nie jest ani konieczne, ani nawet sensowne, by w sposób wynikający z tego przepisu „wiązać” postępowanie podatkowe i karne skarbowe. Nie wymaga tego ani natura tych postępowań, ani względy pragmatyczne – te ostatnie sugerują coś wręcz przeciwnego. Przepis ten działa demobilizująco na organy podatkowe, obniżając tempo i efektywność ich działań. Pięć lat z okładem to czas wystarczający na to, by organy podatkowe sfinalizowały prowadzoną przez siebie procedurę – dodaje dr. hab. Hanna Filipczyk. Ekspertka zwraca także uwagę, że odpowiednika tego przepisu nie zawierał projekt nowej ordynacji podatkowej – zapowiedź tę wielu uczciwych podatników przyjęło z ulgą. Niestety prace nad projektem najwyraźniej zarzucono.
Zobacz procedurę w LEX: Korekty podatkowo-ubezpieczeniowe po wyroku TK >
Liczby, które nie kłamią
Jak podkreśla prof. Adam Mariański, przewodniczący Krajowej Izby Doradców Podatkowych, skalę zjawiska instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego opisują powszechnie znane dane statystyczne dotyczące praktyki stosowania art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji w latach 2008-2014. Wynika z nich, że wszczynanie postępowań karnych skarbowych przed zakończeniem postępowania podatkowego jest bardzo rzadką praktyką (dotyczy bowiem tylko 5 proc. postępowań podatkowych). Jeśli jednak dochodzi do wszczęcia postępowania karnego skarbowego przed zakończeniem postępowania podatkowego, w ponad 94 proc. przypadków następuje to w sytuacji, gdy przedmiotem prowadzonego postępowania podatkowego jest zobowiązanie podatkowe przedawniające się z końcem roku kalendarzowego. - Znamienny jest przy tym fakt, że postępowania karne skarbowe wszczynane są w znaczącej większości (ponad 70 proc. przypadków) w miesiącach od września do grudnia. Nie ma natomiast znaczenia to, na jakim etapie znajduje się postępowanie podatkowe. Jedyną determinantą wszczęcia postępowania karnego skarbowego przed zakończeniem postępowania podatkowego jest obawa po stronie organu, że postępowanie podatkowe nie zostanie zakończone przed upływem ustawowego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego i tym samym postępowanie to będzie musiało zostać umorzone jako bezprzedmiotowe – zauważa prof. Mariański. Zwraca również uwagę, że doradcy podatkowi mają okazję obserwować, jak w praktyce wygląda zawieszanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej oraz jaka jest skala tego zjawiska.
- Dane za lata 2015-2019, udostępnienia których domaga się Krajowa Izba Doradców Podatkowych, z pewnością nie będą odbiegać od tych dotyczących lat 2008-2014. Administracja Skarbowa jest świadoma tego faktu i dlatego nie chce udostępnić tych danych, odmawiając ich przekazania na podstawie przepisów o dostępie do informacji publicznej. Krajowa Izba Doradców Podatkowych będzie dążyć do ich uzyskania na drodze sądowo-administracyjnej – wskazuje prof. Mariański.
Sprawdź w LEX: Do kogo należy złożyć czynny żal za niezłożenie sprawozdania finansowego w terminie? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
