Czy możliwość skorzystania z tzw. ulgi meldunkowej oznacza konieczność zamieszkania w miejscu zameldowania?
Czy jeśli podatnik nie zamieszkuje w danym lokalu, chociaż jest w nim zameldowany, może skorzystać z przedmiotowej ulgi?
Lokal jest wynajmowany.
Podatnik zakupił w 2007 r. mieszkanie, w którym nigdy nie zamieszkiwał. Mieszkanie było od początku przedmiotem najmu. Teraz podatnik zameldował się w mieszkaniu, ale ponieważ jest ono nadal wynajmowane, z oczywistych względów nie będzie w nim zamieszkiwał.
Czy jeżeli podatnik sprzeda mieszkanie po upływie 12 miesięcy od dnia zameldowania, może skorzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego?
Moje wątpliwości budzi wykładnia pojęcia "zameldowanie", przy czym, zgodnie z u.p.d.o.f., musi być to zameldowanie na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą jego zbycia mieszkania. Pojęcie zameldowania zostało określone w ustawie o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Obowiązek meldunkowy polega na zameldowaniu się w miejscu stałego lub czasowego pobytu (art. 4 tej ustawy). Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania (art. 6 ust. 1 tej ustawy). Natomiast z art. 9 ust. 2b tej ustawy wynika, że zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w lokalu.
Jak stwierdził WSA wyroku z dnia 14 listopada 2007 r., III SA/Wa 1387/2007, "warunkiem skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 126 lit. b) u.p.d.o.f. jest potwierdzenie faktu zamieszkania w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem nieruchomości stanowiącej przedmiot odpłatnego zbycia z zamiarem stałego przebywania przez właściwy organ gminy prowadzący ewidencję ludności. Okres zameldowania w nieruchomości nie może być krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia".
A zatem skoro podatnik de facto nigdy nie zamieszkał w przedmiotowym mieszkaniu, czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia?

Uważam, że w sytuacji opisanej w pytaniu podatnikowi będzie przysługiwało prawo do zwolnienia podatkowego. Z wykładni językowej przepisu wynika bowiem, że warunkiem wystarczającym do zwolnienia jest zameldowanie w sprzedawanym lokalu przez określony czas. Przepisy nie wprowadzają wymogu zamieszkiwania w nim. Tak wynikałoby z wykładni celowościowej, jednakże w tym przypadku nie może ona przełamać wyników wypływających z wykładni językowej przepisu.
Sytuacja opisana w pytaniu wywołuje pewne wątpliwości. Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., od podatku dochodowego wolne są przychody uzyskane z odpłatnego zbycia:
a) budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku,
b) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu,
c) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie,
d) prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie
- jeżeli podatnik był zameldowany w budynku lub lokalu wymienionym w lit. a)-d) na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia.
Dodatkowo przepis art. 21 ust. 21 u.p.d.o.f. zastrzega zastosowanie zwolnienia od złożenia organowi podatkowego oświadczenia o spełnianiu warunków zwolnienia, zaś przepis art. 21 ust. 22 u.p.d.o.f. wskazuje, że zwolnienie dotyczy łącznie obojga małżonków.
Jak trafnie Państwo wskazują, pojęcie "zameldowanie" zostało określone w ustawie z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.) - dalej u.e.l. Jedną z postaci obowiązku meldunkowego jest zameldowanie się w miejscu stałego lub czasowego pobytu - art. 4 pkt 1 u.e.l.
W myśl przepisu art. 5 ust. 1 u.e.l., osoba posiadająca obywatelstwo polskie i przebywająca stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego. Jak precyzuje art. 5 ust. 2 u.e.l., w tym samym czasie można mieć tylko jedno miejsce pobytu stałego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 u.e.l., pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.
Jak stanowią przepisy art. 9 ust. 2a i 2b u.e.l., przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące należy przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu, oraz, do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego podmiotu. Dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do lokalu może być umowa cywilno-prawna, wypis z księgi wieczystej, decyzja administracyjna, orzeczenie sądu lub inny dokument poświadczający tytuł prawny do lokalu. Zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu.
Z powyższych przepisów wynika zatem, że każda osoba powinna meldować się (na pobyt stały) w miejscu stałego pobytu. W praktyce wszakże osoby fizyczne nader często zameldowane są w innym miejscu, zaś stale przebywają (zamieszkują) w innym miejscu. Organ administracyjny dokonujący zameldowania nie ma zaś żadnych prawnych możliwości zweryfikowania tego, czy osoba meldująca się w określonym miejscu na pobyt stały faktycznie tam zamieszkuje (stale przebywa). Wymagane przez przepisy przedstawienie tytułu prawnego do danego lokalu, czy budynku - w którym dokonywane jest zameldowanie - nie potwierdza bowiem faktu, że osoba ta przebywa w tym lokalu.
W świetle brzmienia przepisów faktem wystarczającym do uzyskania prawa do zwolnienia od podatku przychodu ze sprzedaży mieszkania jest zameldowanie w tym lokalu na pobyt stały przez okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzający dzień zbycia. Oczywiste jest, że celem ustawodawcy było przyznanie prawa do zwolnienia tym osobom, które sprzedają nieruchomość (lokal), w którym zamieszkiwały (co miałby potwierdzać fakt zameldowania się na pobyt stały). Z przepisów wszakże wynika wyraźnie, że wystarczający jest sam fakt zameldowania, niezależnie od tego, czy zameldowanie to jest zgodne ze stanem faktycznym, czy też nie.
Owszem - w teorii wykładni wskazuje się, że w określonych sytuacjach odrzucić należy wnioski wynikające z interpretacji językowej przepisu. Dotyczy to m.in. przypadku, gdy interpretacja językowa prowadzi do uzyskania wyników sprzecznych ze zdrowym rozsądkiem, jak również wyników niedających się pogodzić z wartościami przypisywanymi prawodawcy. Wskazuje się jednakże również, że nie wolno przełamywać wyników wypływających w wykładni językowej i przyjmować wyników wypływających z pozajęzykowych metod wykładni, gdyby miało to prowadzić do obciążenia obywateli (M. Zieliński, Wyznaczniki reguł wykładni prawa, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 1998, nr 3-4, s. 1 i nast.).
W mojej ocenie z taką właśnie sytuacją mamy tu do czynienia - wynik wykładni językowej zdaje się być niezgodny z celami prawdodawcy, jednakże jego przełamanie (i uznanie, że warunkiem przyznania zwolnienia od podatku jest wymóg zamieszkiwania w sprzedawanym lokalu) prowadziłoby do obciążenia obywateli. Tego zaś - w świetle ogólnie przyjętych zasad wykładni - czynić nie wolno. Nie można się zatem zgodzić z poglądem wyrażonym w przywoływanym przez Państwa orzeczeniu WSA w Warszawie z dnia 14 listopada 2007 r., III SA/Wa 1387/2007.
W związku z tym uważam, że w sytuacji opisanej w pytaniu podatnikowi będzie przysługiwało prawo do zwolnienia podatkowego. Oczywiście liczyć się należy z tym, że prawo do zwolnienia kwestionować będą organy podatkowe.