Czy użytkowanie wieczyste podlega opodatkowaniu VAT?
Wieczyste użytkowanie jako takie podlega podatkowi od towarów i usług. Istotny jest wszakże moment ustanowienie tego prawa. Jeśli wieczyste użytkowanie ustanowione zostało przed dniem 1 maja 2004 r., kiedy to czynności takie nie podlegały opodatkowaniu, to wówczas nie będzie ono w ogóle opodatkowane, co dotyczy także opłat rocznych płaconych (pobieranych) obecnie, po dniu 1 maja 2004 r.
Rozumiem, że chodzi o czynność ustanowienie wieczystego użytkowania i o ewentualne obciążenie podatkiem od towarów i usług opłat rocznych z tego tytułu.
W obecnym stanie prawnym ustanowienie wieczystego użytkowania jest traktowane jako czynność podlegająca opodatkowaniu. W związku z tym nie ma wątpliwości, że wieczyste użytkowanie ustanowione po dniu 1 maja 2004 r. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wieczyste użytkowanie ustanawiane na cele rolnicze jest zwolnione od podatku od towarów i usług - zob. § 8 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.).
Jak dotychczas najwięcej wątpliwości związanych było z kwestią opodatkowania podatkiem od towarów i usług wieczystego użytkowania (opłat rocznych z tego tytułu) ustanowionego przed dniem 1 maja 2004 r. Wątpliwości wywoływało przede wszystkim to, czy w ogóle mamy tutaj do czynienia z czynnością opodatkowaną, a jeśli tak - to czy opłaty roczne powinny zostać doliczone do wartości opłat rocznych, czy też powinny być zawarte w dotychczasowej wysokości opłat.
Organy podatkowe dotychczas stały na stanowisku, że także opłaty roczne - za wieczyste użytkowanie ustanowione przed 1 maja 2004 r. - powinny być opodatkowane podatkiem od towarów i usług (przy czym raczej przyjmowały, choć niejednolicie, że opłaty roczne powinny powiększać kwotę opłaty rocznej).
W piśmiennictwie wskazywano jednak na wątpliwości co do prawidłowości takiego stanowiska. Wyrażana była bowiem przez wielu autorów opinia, że wieczyste użytkowanie ustanowione przed dniem 1 maja 2004 r. nie powinno podlegać VAT. Sprawa ta niedawno stała się przedmiotem uchwały składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. W uchwale z dnia 8 stycznia 2007 r., I FPS 1/06 Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że: „Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed dniem 1 maja 2004 r., gdy taka czynność nie podlegała podatkowi od towarów i usług, po wejściu w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) ani nie zawiera w sobie należnego podatku, ani też nie powinna być powiększona o taki podatek na podstawie przepisów tej ustawy".
Aczkolwiek nie można zgodzić się z niektórymi wątkami uzasadnienia uchwały, zgodzić się należy z tezą, że użytkowanie wieczyste ustanowione przed 1 maja 2004 r. nie podlega podatkowi. Taka czynność została bowiem wykonana w całości przed 1 maja 2004 r., kiedy to takie czynności nie podlegały podatkowi. Chociaż zatem skutki tej czynności rozciągają się na okres po 1 maja 2004 r., to jednak fakt, że została ona w całości wykonana wcześniej, sprawia, że nie podlega ona podatkowi i podatkowi nie podlegają opłaty roczne z niej wynikające.
W ślad za powyższą uchwałą zapewne organy podatkowe także zmienią swoje zdanie w kwestii opodatkowania opłat rocznych dla wieczystego użytkowania ustanawianego przed 1 maja 2004 r. Pierwszym symptomem tego jest pogląd wyrażony w piśmie Ministra Finansów (adresowanym do dyrektorów Izb Skarbowych oraz Dyrektorów Urzędów Kontroli Skarbowej) z dnia 27 marca 2007 r., PT10-812-167/2007/MR/429, w którym stwierdzono m.in.:"Uwzględniając fakt wydania przez NSA ww. uchwały w sprawie opodatkowania ustanowienia użytkowania wieczystego, stosowanie przez organy podatkowe stanowiska zawartego w interpretacji Ministra Finansów z dnia 11 sierpnia 2004 r. nr PP1-811-1181/2004/EF/2699 może oznaczać niepotrzebne koszty dla budżetu Państwa. Mając na uwadze powyższe w wydanych interpretacjach należy zastosować się do dokonanej przez NSA interpretacji. Zgodnie z ww. uchwałą NSA, opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed dniem 1 maja 2004 r., gdy taka czynność nie podlegała podatkowi od towarów i usług, po wejściu w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) ani nie zawiera w sobie należnego podatku, ani też nie powinna być powiększona o taki podatek na podstawie przepisów tej ustawy”.