1. Uwagi wstępne
Z dniem 19 lipca 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego (Dz. U. Nr 118, poz. 745) – dalej u.z.n.p.a.
Zgodnie z przepisem art. 1 u.z.n.p.a. określa ona zasady ustalania nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, dokonanego w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 30 listopada 2006 r., na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, z późn. zm.) - dalej u.p.a.
Wejście w życie tej ustawy było przede wszystkim konsekwencją wydania przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyroku z dnia 18 stycznia 2007 r., C-313/05, w sprawie Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie (http://www.curia.eu.int). W wyroku tym ETS udzielił odpowiedzi na pytania prejudycjalne wystosowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, a dotyczące zgodności polskich przepisów krajowych dotyczących obciążenia akcyzą (oraz wysokości jej stawki) wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodów osobowych, w szczególności samochodów używanych. Trybunał uznał polskie przepisy za częściowo niezgodne z przepisami wspólnotowymi. Wskazano bowiem, że niezgodne z prawem wspólnotowym są zawyżone stawki akcyzy stosowane w przypadku sprowadzania z innych państw Unii Europejskiej samochodów osobowych starszych niż dwuletnie.
Przewidując skutek orzeczenia Trybunału polski prawodawca zmienił stawki akcyzy z dniem 1 grudnia 2006 r.. Stosownych zmian dokonano wówczas w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 87, poz. 825 z późn. zm.).
Istotą orzeczeń ETS jest to, że mają one skutek retrospektywny. Jak wskazuje Trybunał „Wyrok wydany w trybie prejudycjalnym ma taki charakter, że wywołuje skutki prawne wobec stosunków prawnych powstałych przed jego wydaniem. Wynika z tego w szczególności, że zasada prawa wspólnotowego, której wykładni dokonano, musi być stosowana przez organ administracji w ramach jego kompetencji nawet w odniesieniu do stosunków prawnych powstałych i ukształtowanych przed wydaniem wyroku Trybunału w sprawie pytania prejudycjalnego” 1.
W konsekwencji nadpłata w podatku akcyzowym mogła powstawać w okresie między 1 maja 2004 r. (od kiedy to Polska stała się państwem członkowskim UE „związanym” prawem wspólnotowym) do dnia 30 listopada 2006 r. włącznie (który był ostatnim dniem stosowania zawyżonych stawek akcyzy).
O zasadach zwrotu nadpłaty stanowią właśnie przepisy u.z.n.p.a.. Należy jednak zauważyć, że także przed wejściem w życie tej ustawy możliwe było dochodzenie nadpłaty w akcyzie związanej z wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodów osobowych. Orzeczenie ETS potwierdzało bowiem, że podatek akcyzowy był nadpłacony. Z uwagi zaś na retrospektywne skutki tego orzeczenia nadpłata powstawała także w stanach faktycznych mających miejsce przed wydaniem orzeczenia. Można było dochodzić zwrotu tej nadpłaty na ogólnych zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) - dalej o.p. Jeśli zaś podatnikowi odmówiono stwierdzenia nadpłaty mógł on żądać wznowienia postępowania na zasadach art. 240 § 1 pkt 11 o.p..
Przepisy u.z.n.p.a. w istocie nie mają charakteru przyznających uprawnienie (do zwrotu nadpłaty), lecz ograniczających to uprawnienie względem tego, co można wywieść na podstawie ogólnych przepisów o.p.. Do postępowania w sprawie tych nadpłat stosuje się zresztą – co wynika z art. 6 u.z.n.p.a. - przepisy o.p. dotyczące nadpłat, z tym wszakże zastrzeżeniem, że nie ma obowiązku korygowania deklaracji.
2. Podmioty uprawnione do zwrotu nadpłaty
Przepis art. 2 u.z.n.p.a. określa podmiot, który może ubiegać się o zwrot nadpłaty na zasadach niniejszej ustawy. Zgodnie z nim zwrot nadpłaty przysługuje podatnikowi podatku akcyzowego, który nabył wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy albo dokonał importu samochodu osobowego po upływie 2 lat kalendarzowych od jego produkcji, licząc rok produkcji jako pierwszy rok kalendarzowy.
Takie a nie inne określenie podmiotów uprawnionych jest związane z faktem, że tylko u takich podmiotów powstać mogła nadpłata w podatku akcyzowym. Zawyżone stawki akcyzy pobierane były bowiem właśnie w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu samochodów starszych niż 2 lata (wliczając w to rok produkcji).
Powstaje pytanie, czy tego rodzaju regulacja jest w ogóle potrzebna. W istocie bowiem potwierdza ona to, co można wywieść z innych regulacji. Wydaje się wszakże, że przepis powyższy pełnić będzie przede wszystkim rolę wyjaśniającą, pozwalającą zainteresowanym szybko rozstrzygnąć, czy są podmiotami uprawnionymi do zwrotu akcyzy, czy też nie. Ustalenie tego, choćby na podstawie wzoru zawartego w art. 3 u.z.n.p.a., jest znacznie bardziej skomplikowane.
3. Kwota nadpłaty
Kwota nadpłaty jest pochodną tego, jak bardzo zawyżona stawka akcyzy została zastosowana w danym przypadku. Szczegółowe wytyczne w tym względzie zostały zawarte w przepisach art. 3 u.z.n.p.a..
Z przepisu art. 3 ust. 1 u.z.n.p.a. wynika, że kwotę nadpłaty wylicza się na podstawie wzoru:
Z = a - n
gdzie:
Z - oznacza kwotę zwrotu nadpłaty,
a - oznacza podatek akcyzowy zapłacony z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego,
n - oznacza podatek akcyzowy zawarty w cenie samochodu osobowego zarejestrowanego na terytorium kraju ustalany:
1) dla samochodów osobowych o pojemności skokowej silnika powyżej 2.000 cm3 zgodnie ze wzorem: n = (średnia wartość rynkowa samochodu: 1,22 / 1,136) x 0,136
2) dla pozostałych samochodów osobowych zgodnie ze wzorem: n = (średnia wartość rynkowa samochodu: 1,22: 1,031) x 0,031
Przykładowo zatem:
VW Golf 1,6 l z 1994 r.
Wartość rynkowa tego = 7700,00 zł (wg Eurotax).
7700,00 zł / 1,22 = 6311,50 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT)
6311,50 zł / 1,031 = 6121,70 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT i akcyzę)
6121,70 x 0,031 = 189,80 zł (akcyza, która jest zawarta w cenie samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju).
Przykład I – przy sprowadzaniu samochodu w lipcu 2005 r. zadeklarowano wartość samochodu, od której zapłacono akcyzę w wysokości 300,00 zł.
Nadpłata w akcyzie wynosi: 300,00 zł - 189,80 zł = 110,20 zł
Przykład II – przy sprowadzaniu samochodu w lipcu 2005 r. zadeklarowano wartość samochodu, od której zapłacono akcyzę w wysokości 40,00 zł.
Nadpłata w akcyzie wynosi: 40,00 zł - 189,80 zł = -149,80 zł (ze wzoru wynika ujemna wartość nadpłaty, a zatem nadpłata nie występuje – zgodnie z art. 3 ust. 1 u.z.n.p.a. - patrz niżej).
Z przepisów powyższych wynika, że do obliczenia akcyzy, jaka powinna być pobrana zgodnie z przepisami, przyjęto wartość rynkową podobnego samochodu krajowego. Z uzasadnienia projektu u.z.n.p.a. wynika, że przyjęcie właśnie takiej wartości wynika jasno z orzeczenia ETS. Wskazuje się bowiem w uzasadnieniu, że „orzeczenie wskazuje na konieczność porównania kwoty podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo z kwotą podatku akcyzowego zawartą w cenie podobnego samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju. Samochodem podobnym będzie samochód tej samej marki, modelu, roku produkcji oraz jeżeli jest to możliwe do ustalenia - wyposażenia, o przybliżonym stanie technicznym jak samochód nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany, od którego zapłacono podatek akcyzowy. Obiektywnym sposobem umożliwiającym ustalenie ww. kwoty podatku akcyzowego jest odniesienie się do średniej wartości rynkowej danego samochodu w określonym miesiącu (a nie zadeklarowanej ceny zakupu podobnego samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo albo importowanego, którego dotyczy zwrot podatku)”. Powyższe rozwiązanie wywołuje pewne wątpliwości. Orzeczenie ETS dotyczyło przede wszystkim faktu, że akcyza od samochodów nabywanych wewnątrzwspólnotowo (oraz importowanych) pobierana była wedle zawyżonych stawek. Nadpłatę powinno zatem liczyć się poprzez porównanie kwoty podatku zapłaconego z kwotą podatku, jaka powinna być pobrana od samochodu (o takiej samej deklarowanej wartości) wedle stawek „krajowych”. Faktem jest, że nagminny był proceder zaniżania wartości samochodów osobowych sprowadzanych z zagranicy. W istocie jednak poprzez przepisy art. 3 u.z.n.p.a. pozwala się na wsteczną weryfikację podstawy opodatkowania akcyzą. Wątpliwe jest, czy tego rodzaju retrospektywny skutek można w tym przypadku dopuścić.
Przepis art. 3 ust. 2 u.z.n.p.a. wskazuje, że średnią wartością rynkową samochodu osobowego jest wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym, w miesiącu powstania obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, a jeżeli miesiąc powstania obowiązku podatkowego nie jest możliwy do ustalenia - w miesiącu zapłaty podatku akcyzowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, modelu, roku produkcji oraz - jeżeli jest to możliwe do ustalenia - z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany samochód osobowy, od którego zapłacono podatek akcyzowy z tytułu jego nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu.
Średnią wartość rynkową samochodu należy zatem ustalać na chwilę jego sprowadzenia z zagranicy (kiedy to powstał obowiązek podatkowy w akcyzie).
Jeśli podatnik przedstawi dokumenty potwierdzające zły stan techniczny samochodu, to okoliczność ta powinna zostać uwzględniona przez organ podatkowy, przy obliczaniu nadpłaty.
Jak już wskazywano zwrot nadpłaty przysługuje, jeśli kwota nadpłaty wyliczona na podstawie art. 3 ust. 1 u.z.n.p.a. jest wyższa od zera. Może się bowiem okazać, że wskutek zaniżenia wartości sprowadzonego samochodu, przy jego sprowadzeniu, kwota zapłaconej akcyzy jest niższa od kwoty akcyzy jaka powinna być zapłacona wedle niższych (prawidłowych) stawek, lecz od wartości rynkowej samochodu. Wówczas – zgodnie z przepisami u.z.n.p.a. - nie ma nadpłaty.
4. Oprocentowanie nadpłaty
W przepisach u.z.n.p.a. zawarto szczególne regulacje zmieniające – wynikające z przepisów o.p. - zasady oprocentowania nadpłat w akcyzie związanych z wewnątrzwspólnotowym nabyciem (bądź importem) samochodu osobowego. Regulacje te mają na celu zapobieżenie przypadkom tzw. „hodowania odsetek” przez podatników uprawnionych do zwrotu nadpłaty.
Otóż przepis art. 5 u.z.n.p.a. stanowi, że w przypadku zwrotu nadpłaty oprocentowanie przysługuje za okres:
1) od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu - pod warunkiem złożenia przez podatnika wniosku o zwrot nadpłaty w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do 30 dnia po dniu wejścia w życie u.z.n.p.a.;
2) od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia od dnia wejścia w życie u.z.n.p.a. - jeżeli wniosek o zwrot nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie u.z.n.p.a.
Termin 30 dni od dnia wejścia w życie u.z.n.p.a. upływa 18 sierpnia 2008 r. Powyższe oznacza, że nadpłaty wynikające z wniosków złożonych:
- do dnia 18 sierpnia 2008 r. włącznie – będą oprocentowane do dnia zwrotu nadpłaty;
- po dniu 18 sierpnia 2008 r. - będą oprocentowane do dnia 18 sierpnia 2008 r., niezależnie od tego, kiedy zostanie zwrócona nadpłata.
Ustawodawca uznał, że termin miesięczny powinien być wystarczający dla podatnika do sporządzenia i złożenia wniosku o zwrot nadpłaty. Podatnik składający wniosek później – może być zainteresowany „hodowaniem odsetek” od nadpłaty, w związku z czym (aby zapobiec takiemu procederowi), należy ograniczyć w czasie oprocentowanie nadpłaty
Z dniem 19 lipca 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego (Dz. U. Nr 118, poz. 745) – dalej u.z.n.p.a.
Zgodnie z przepisem art. 1 u.z.n.p.a. określa ona zasady ustalania nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, dokonanego w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 30 listopada 2006 r., na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, z późn. zm.) - dalej u.p.a.
Wejście w życie tej ustawy było przede wszystkim konsekwencją wydania przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyroku z dnia 18 stycznia 2007 r., C-313/05, w sprawie Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie (http://www.curia.eu.int). W wyroku tym ETS udzielił odpowiedzi na pytania prejudycjalne wystosowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, a dotyczące zgodności polskich przepisów krajowych dotyczących obciążenia akcyzą (oraz wysokości jej stawki) wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodów osobowych, w szczególności samochodów używanych. Trybunał uznał polskie przepisy za częściowo niezgodne z przepisami wspólnotowymi. Wskazano bowiem, że niezgodne z prawem wspólnotowym są zawyżone stawki akcyzy stosowane w przypadku sprowadzania z innych państw Unii Europejskiej samochodów osobowych starszych niż dwuletnie.
Przewidując skutek orzeczenia Trybunału polski prawodawca zmienił stawki akcyzy z dniem 1 grudnia 2006 r.. Stosownych zmian dokonano wówczas w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 87, poz. 825 z późn. zm.).
Istotą orzeczeń ETS jest to, że mają one skutek retrospektywny. Jak wskazuje Trybunał „Wyrok wydany w trybie prejudycjalnym ma taki charakter, że wywołuje skutki prawne wobec stosunków prawnych powstałych przed jego wydaniem. Wynika z tego w szczególności, że zasada prawa wspólnotowego, której wykładni dokonano, musi być stosowana przez organ administracji w ramach jego kompetencji nawet w odniesieniu do stosunków prawnych powstałych i ukształtowanych przed wydaniem wyroku Trybunału w sprawie pytania prejudycjalnego” 1.
W konsekwencji nadpłata w podatku akcyzowym mogła powstawać w okresie między 1 maja 2004 r. (od kiedy to Polska stała się państwem członkowskim UE „związanym” prawem wspólnotowym) do dnia 30 listopada 2006 r. włącznie (który był ostatnim dniem stosowania zawyżonych stawek akcyzy).
O zasadach zwrotu nadpłaty stanowią właśnie przepisy u.z.n.p.a.. Należy jednak zauważyć, że także przed wejściem w życie tej ustawy możliwe było dochodzenie nadpłaty w akcyzie związanej z wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodów osobowych. Orzeczenie ETS potwierdzało bowiem, że podatek akcyzowy był nadpłacony. Z uwagi zaś na retrospektywne skutki tego orzeczenia nadpłata powstawała także w stanach faktycznych mających miejsce przed wydaniem orzeczenia. Można było dochodzić zwrotu tej nadpłaty na ogólnych zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) - dalej o.p. Jeśli zaś podatnikowi odmówiono stwierdzenia nadpłaty mógł on żądać wznowienia postępowania na zasadach art. 240 § 1 pkt 11 o.p..
Przepisy u.z.n.p.a. w istocie nie mają charakteru przyznających uprawnienie (do zwrotu nadpłaty), lecz ograniczających to uprawnienie względem tego, co można wywieść na podstawie ogólnych przepisów o.p.. Do postępowania w sprawie tych nadpłat stosuje się zresztą – co wynika z art. 6 u.z.n.p.a. - przepisy o.p. dotyczące nadpłat, z tym wszakże zastrzeżeniem, że nie ma obowiązku korygowania deklaracji.
2. Podmioty uprawnione do zwrotu nadpłaty
Przepis art. 2 u.z.n.p.a. określa podmiot, który może ubiegać się o zwrot nadpłaty na zasadach niniejszej ustawy. Zgodnie z nim zwrot nadpłaty przysługuje podatnikowi podatku akcyzowego, który nabył wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy albo dokonał importu samochodu osobowego po upływie 2 lat kalendarzowych od jego produkcji, licząc rok produkcji jako pierwszy rok kalendarzowy.
Takie a nie inne określenie podmiotów uprawnionych jest związane z faktem, że tylko u takich podmiotów powstać mogła nadpłata w podatku akcyzowym. Zawyżone stawki akcyzy pobierane były bowiem właśnie w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu samochodów starszych niż 2 lata (wliczając w to rok produkcji).
Powstaje pytanie, czy tego rodzaju regulacja jest w ogóle potrzebna. W istocie bowiem potwierdza ona to, co można wywieść z innych regulacji. Wydaje się wszakże, że przepis powyższy pełnić będzie przede wszystkim rolę wyjaśniającą, pozwalającą zainteresowanym szybko rozstrzygnąć, czy są podmiotami uprawnionymi do zwrotu akcyzy, czy też nie. Ustalenie tego, choćby na podstawie wzoru zawartego w art. 3 u.z.n.p.a., jest znacznie bardziej skomplikowane.
3. Kwota nadpłaty
Kwota nadpłaty jest pochodną tego, jak bardzo zawyżona stawka akcyzy została zastosowana w danym przypadku. Szczegółowe wytyczne w tym względzie zostały zawarte w przepisach art. 3 u.z.n.p.a..
Z przepisu art. 3 ust. 1 u.z.n.p.a. wynika, że kwotę nadpłaty wylicza się na podstawie wzoru:
Z = a - n
gdzie:
Z - oznacza kwotę zwrotu nadpłaty,
a - oznacza podatek akcyzowy zapłacony z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego,
n - oznacza podatek akcyzowy zawarty w cenie samochodu osobowego zarejestrowanego na terytorium kraju ustalany:
1) dla samochodów osobowych o pojemności skokowej silnika powyżej 2.000 cm3 zgodnie ze wzorem: n = (średnia wartość rynkowa samochodu: 1,22 / 1,136) x 0,136
2) dla pozostałych samochodów osobowych zgodnie ze wzorem: n = (średnia wartość rynkowa samochodu: 1,22: 1,031) x 0,031
Przykładowo zatem:
VW Golf 1,6 l z 1994 r.
Wartość rynkowa tego = 7700,00 zł (wg Eurotax).
7700,00 zł / 1,22 = 6311,50 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT)
6311,50 zł / 1,031 = 6121,70 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT i akcyzę)
6121,70 x 0,031 = 189,80 zł (akcyza, która jest zawarta w cenie samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju).
Przykład I – przy sprowadzaniu samochodu w lipcu 2005 r. zadeklarowano wartość samochodu, od której zapłacono akcyzę w wysokości 300,00 zł.
Nadpłata w akcyzie wynosi: 300,00 zł - 189,80 zł = 110,20 zł
Przykład II – przy sprowadzaniu samochodu w lipcu 2005 r. zadeklarowano wartość samochodu, od której zapłacono akcyzę w wysokości 40,00 zł.
Nadpłata w akcyzie wynosi: 40,00 zł - 189,80 zł = -149,80 zł (ze wzoru wynika ujemna wartość nadpłaty, a zatem nadpłata nie występuje – zgodnie z art. 3 ust. 1 u.z.n.p.a. - patrz niżej).
Z przepisów powyższych wynika, że do obliczenia akcyzy, jaka powinna być pobrana zgodnie z przepisami, przyjęto wartość rynkową podobnego samochodu krajowego. Z uzasadnienia projektu u.z.n.p.a. wynika, że przyjęcie właśnie takiej wartości wynika jasno z orzeczenia ETS. Wskazuje się bowiem w uzasadnieniu, że „orzeczenie wskazuje na konieczność porównania kwoty podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo z kwotą podatku akcyzowego zawartą w cenie podobnego samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju. Samochodem podobnym będzie samochód tej samej marki, modelu, roku produkcji oraz jeżeli jest to możliwe do ustalenia - wyposażenia, o przybliżonym stanie technicznym jak samochód nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany, od którego zapłacono podatek akcyzowy. Obiektywnym sposobem umożliwiającym ustalenie ww. kwoty podatku akcyzowego jest odniesienie się do średniej wartości rynkowej danego samochodu w określonym miesiącu (a nie zadeklarowanej ceny zakupu podobnego samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo albo importowanego, którego dotyczy zwrot podatku)”. Powyższe rozwiązanie wywołuje pewne wątpliwości. Orzeczenie ETS dotyczyło przede wszystkim faktu, że akcyza od samochodów nabywanych wewnątrzwspólnotowo (oraz importowanych) pobierana była wedle zawyżonych stawek. Nadpłatę powinno zatem liczyć się poprzez porównanie kwoty podatku zapłaconego z kwotą podatku, jaka powinna być pobrana od samochodu (o takiej samej deklarowanej wartości) wedle stawek „krajowych”. Faktem jest, że nagminny był proceder zaniżania wartości samochodów osobowych sprowadzanych z zagranicy. W istocie jednak poprzez przepisy art. 3 u.z.n.p.a. pozwala się na wsteczną weryfikację podstawy opodatkowania akcyzą. Wątpliwe jest, czy tego rodzaju retrospektywny skutek można w tym przypadku dopuścić.
Przepis art. 3 ust. 2 u.z.n.p.a. wskazuje, że średnią wartością rynkową samochodu osobowego jest wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym, w miesiącu powstania obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, a jeżeli miesiąc powstania obowiązku podatkowego nie jest możliwy do ustalenia - w miesiącu zapłaty podatku akcyzowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, modelu, roku produkcji oraz - jeżeli jest to możliwe do ustalenia - z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany samochód osobowy, od którego zapłacono podatek akcyzowy z tytułu jego nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu.
Średnią wartość rynkową samochodu należy zatem ustalać na chwilę jego sprowadzenia z zagranicy (kiedy to powstał obowiązek podatkowy w akcyzie).
Jeśli podatnik przedstawi dokumenty potwierdzające zły stan techniczny samochodu, to okoliczność ta powinna zostać uwzględniona przez organ podatkowy, przy obliczaniu nadpłaty.
Jak już wskazywano zwrot nadpłaty przysługuje, jeśli kwota nadpłaty wyliczona na podstawie art. 3 ust. 1 u.z.n.p.a. jest wyższa od zera. Może się bowiem okazać, że wskutek zaniżenia wartości sprowadzonego samochodu, przy jego sprowadzeniu, kwota zapłaconej akcyzy jest niższa od kwoty akcyzy jaka powinna być zapłacona wedle niższych (prawidłowych) stawek, lecz od wartości rynkowej samochodu. Wówczas – zgodnie z przepisami u.z.n.p.a. - nie ma nadpłaty.
4. Oprocentowanie nadpłaty
W przepisach u.z.n.p.a. zawarto szczególne regulacje zmieniające – wynikające z przepisów o.p. - zasady oprocentowania nadpłat w akcyzie związanych z wewnątrzwspólnotowym nabyciem (bądź importem) samochodu osobowego. Regulacje te mają na celu zapobieżenie przypadkom tzw. „hodowania odsetek” przez podatników uprawnionych do zwrotu nadpłaty.
Otóż przepis art. 5 u.z.n.p.a. stanowi, że w przypadku zwrotu nadpłaty oprocentowanie przysługuje za okres:
1) od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu - pod warunkiem złożenia przez podatnika wniosku o zwrot nadpłaty w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do 30 dnia po dniu wejścia w życie u.z.n.p.a.;
2) od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia od dnia wejścia w życie u.z.n.p.a. - jeżeli wniosek o zwrot nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie u.z.n.p.a.
Termin 30 dni od dnia wejścia w życie u.z.n.p.a. upływa 18 sierpnia 2008 r. Powyższe oznacza, że nadpłaty wynikające z wniosków złożonych:
- do dnia 18 sierpnia 2008 r. włącznie – będą oprocentowane do dnia zwrotu nadpłaty;
- po dniu 18 sierpnia 2008 r. - będą oprocentowane do dnia 18 sierpnia 2008 r., niezależnie od tego, kiedy zostanie zwrócona nadpłata.
Ustawodawca uznał, że termin miesięczny powinien być wystarczający dla podatnika do sporządzenia i złożenia wniosku o zwrot nadpłaty. Podatnik składający wniosek później – może być zainteresowany „hodowaniem odsetek” od nadpłaty, w związku z czym (aby zapobiec takiemu procederowi), należy ograniczyć w czasie oprocentowanie nadpłaty