Przy długach konsumenta nie stosuje się ulgi za złe długi

Jeżeli przedsiębiorca nie uzyska zapłaty ceny od konsumenta, któremu sprzedał towar lub usługę, to nie ma podstaw do korekty podstawy opodatkowania i należnego VAT - uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 czerwca 2017 r.

Spółka świadczy usługi telewizji kablowej dla różnych podmiotów, w tym konsumentów (nieprowadzących działalności gospodarczej i niebędących podatnikami VAT). Spółka wystawia swoim klientom faktury, które są podstawą naliczenia podatku VAT. Klient ma obowiązek zapłacić należność w określonym terminie. Zdarzają się jednak sytuacje, w których nabywcy nie regulują należności w stosunku do spółki. W takiej sytuacji, spółka musi samodzielnie "sfinansować" VAT, gdyż nie uzyskuje zapłaty od nabywcy. Wobec powyższego spółka wniosła o wydanie interpretacji indywidualnej w kwestii, czy jest ona uprawniona do stosowania tzw. "ulgi na złe długi" do wierzytelności z tytułu usług świadczonych na rzecz "niepodatników" VAT (tj. osób niebędących przedsiębiorcami).

Interpretacja MF

Minister finansów uznał, iż zgodnie z art. 89a ustawy o podatku od towarów i usług, dopuszczalne jest dokonanie przez podatnika korekty podatku należnego w sytuacji, gdy nabywca towaru bądź usługi nie dokonał zapłaty na rzecz dostawcy. Podstawowym warunkiem umożliwiającym korektę jest dokonanie transakcji na rzecz podatnika prowadzącego samodzielnie działalność gospodarczą, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny. Tylko łączne spełnienie wszystkich wskazanych warunków daje prawo do skorygowania podatku należnego. Wobec powyższego, zdaniem MF, nie ma możliwości do zastosowania powyższej korekty w razie niezapłacenia należności przez konsumenta.

Wyrok WSA

Spółka złożyła skargę na przedstawioną interpretację i domagała się jej zmiany. WSA oddalił skargę. WSA przypomniał, że regulacje dotyczące tzw. "ulgi na złe długi" zostały wprowadzone do ustawy o VAT jako implementacja art. 90 dyrektywy 2006/112/WE. Przepisy tej dyrektywy określają w sposób ogólny sytuacje, w których dochodzi do obniżenia podstawy opodatkowania. Polski ustawodawca dokonał szczegółowego określenia warunków, na jakich taka korekta podstawy opodatkowania może się odbywać. Dyrektywa nie określa tych warunków, a zatem to ustawodawca krajowy dokonuje ich sprecyzowania w ustawie. Skoro dyrektywa nie ma charakteru bezwarunkowego, to nie można powoływać się na jej regulacje bezpośrednio.

Skarga kasacyjna

Od wskazanego wyroku WSA spółka wniosła skargę kasacyjną. Podniosła w niej szereg zarzutów, w szczególności dotyczących naruszenia art. 90 powołanej dyrektywy.

Stanowisko NSA

NSA oddalił skargę kasacyjną. Uznał, że art. 90 dyrektywy został prawidłowo wprowadzony do prawa polskiego. Kwestia ta została już zbadana przez NSA w innych postępowaniach m. in. w sprawie I FSK 1338/15 (LEX nr 2216078). W swych orzeczeniach NSA przyjmował, że państwa członkowskie mają swobodę w ustaleniu warunków pomniejszenia podstawy opodatkowania, a polskie regulacje są tu zgodne z prawem unijnym.

Art. 90 dyrektywy

NSA wskazał, że zgodnie z art. 90 dyrektywy 2006/112/WE, w przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie. Regulacja ta ma na celu zapewnienie, aby podatnicy, którzy nie uzyskali zapłaty od swoich kontrahentów, nie ponosili dodatkowej negatywnej konsekwencji w postaci konieczności zapłaty VAT.

Prawo krajowe

Wprowadzona w prawie polskim tzw. "ulga na złe długi" nie jest sprzeczna z prawem unijnym. Wolno bowiem było ograniczyć możliwość dokonania przez podatnika korekty podatku należnego do przypadku, gdy należności nie uiścił inny przedsiębiorca, a wyłączyć ją gdy niepłacącym jest konsument. Istnieją bowiem większe możliwości skontrolowania płatności między zarejestrowanymi podatnikami VAT czynnymi, niż w relacjach z konsumentami. Korzystanie z ulgi nie powinno zaś stać się okazją do nadużyć podatkowych.

Wyrok NSA w Warszawie z 7 czerwca 2017 r., I FSK 1962/15, LEX nr 2300054.