Pytanie

Pracownik, sędzia sądu rejonowego, w październiku przekroczy pierwszy próg podatkowy. Pracownica jest matką samotnie wychowującą dziecko i do tej pory co roku składała oświadczenie podatkowe na podstawie art. 32 PIT o wspólnym rozliczeniu z dzieckiem, które osiągnie dochody mieszczące się w niższym przedziale skali podatkowej niż jej dochody. Na tej podstawie pobieraliśmy podatek w wysokości 18 proc. Pracownica zgłosiła nam, że od listopada będzie żyła w konkubinacie (partner nie jest biologicznym ojcem dziecka).

Czy nadal ma możliwość składania takiego oświadczenia, skoro nie będzie już matką samotnie wychowującą dziecko?

Odpowiedź

Osoba żyjąca w konkubinacie ma prawo złożyć płatnikowi (pracodawcy) oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeżeli konkubent nie będzie wykonywać władzy rodzicielskiej i nie będzie wychowywał dziecka.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f., co do zasady, zaliczki na podatek dochodowy, za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:

  • za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali, czyli kwotę 85.528 – 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
  • za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył ww. kwotę – 32 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie m.in. na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f.(czyli jako osoba samotnie wychowująca dzieci), a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu:

  • dochody podatnika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a dziecko nie uzyskują żadnych dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej;
  • dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, a dziecko nie uzyskują żadnych dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc.dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Płatnicy, którym podatnik złożył ww. oświadczenie, pobierają zaliczki według ww. preferencyjnych zasad, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie.

W razie faktycznej zmiany stanu upoważniającego do obniżki zaliczek lub utraty możliwości do opodatkowania dochodów zgodnie z art. 6, podatnik jest zobowiązany poinformować o tym płatnika; w tym przypadku od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik przestał spełniać warunki do obniżki zaliczek, zaliczki są pobierane według zasad ogólnych.

Jak zaś wynika z art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f., od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

  • małoletnie,
  • bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
  • do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej
  • podatek może być określony na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Treść ww. przepisu wskazuje, że prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego uzależnione jest od spełnienia warunku samotnego wychowywania – przez osobę zdefiniowaną w analizowanym przepisie – w roku podatkowym dzieci wymienionych w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. Aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach przewidzianych w tym przepisie należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dzieci (dziecko).

Zgodnie z wyjaśnieniami Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie zawartymi w interpretacji indywidualnej z 25 maja 2015 r., IPPB4/4511-415/15-4/MS, aby móc skorzystać z omawianej preferencji podatkowej status osoby samotnie wychowującej dziecko nie musi trwać przez cały rok podatkowy. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Z kolei z istoty pojęcia "osoby samotnie wychowującej dziecko" wynika, że jest to osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.

Przy czy pod pojęciem wychowywać dziecko (dzieci) należy rozumieć wszystkie obowiązki związane z edukacją, codzienną opieką, zapewnieniem bytu, opieką podczas choroby, organizowaniem wolnego czasu oraz rozwojem i wychowaniem dziecka (czyli kształtowaniem jego osobowości i sprawowaniem nad nim stałej pieczy).

Na tej podstawie stwierdzić należy, że zamieszkiwanie z partnerem nie będącym ojcem dziecka – nie spowoduje utraty statusu "samotnie wychowującej" dziecko – jeżeli osoba ta nie ingeruje w proces wychowywania.

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 marca 2012 r., IPPB4/415-38/12-4/JK3 i Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 31 marca 2015 r., ILPB2/415-1280/14-2/TR.

Jak wynika z powyższego osoba żyjąca w konkubinacie ma prawo złożyć płatnikowi (pracodawcy) oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeżeli konkubent nie będzie wykonywać władzy rodzicielskiej i nie będzie wychowywał dziecka.

Dowiedz się więcej z książki
Podatki dochodowe. 522 wyjaśnienia i interpretacje
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł