17 października br. Rzecznik Generalna TSUE – Julianne Kokott wydała opinię w sprawie dotyczącej polskiego zwolnienia infrastruktury kolejowej z podatku od nieruchomości (sprawa C-453/23), której wydźwięk jest generalnie korzystny dla właścicieli infrastruktury kolejowej.
Zdaniem rzecznik, nic nie wskazuje na to, aby polskie przepisy o zwolnieniu infrastruktury kolejowej z podatku od nieruchomości obowiązujące w latach 2017-2021 stanowiły niedozwoloną pomoc publiczną. Rzecznik wskazała, że przy kontroli różnicowania sytuacji podatników przez państwa UE, dla stwierdzenia istnienia pomocy publicznej musi istnieć oczywiste odstępstwo od ogólnych zasad danego podatku, stanowiące wyjątek w jego logice. Jeżeli podejście to się utrzyma, to odpadnie ostatni mocny argument gmin w sporach z podatnikami co do zasadności zwolnienia.
Sensacyjny zwrot w orzecznictwie
Przypomnijmy - sprawa jest niezwykle istotna dla przedsiębiorców, którzy posiadają w Polsce infrastrukturę kolejową.
Od 2017 r. do końca 2021 r. obowiązywały przepisy, które znacznie rozszerzyły zakres zwolnienia z podatku od nieruchomości infrastruktury kolejowej. W porównaniu do poprzedniego stanu prawnego (do końca 2016 r.) zwolnienie objęło m.in. tzw. Infrastrukturę prywatna (czyli np. bocznice przy zakładach przemysłowych) oraz całe działki ewidencyjne, na których były położone elementy infrastruktury.
Rozszerzenie zwolnienia wywołało zaciekły opór gmin, które nie zgadzały się na stosowanie zwolnienia. W efekcie, sprawy dotyczące zwolnienia infrastruktury kolejowej natychmiast zapełniły wokandy sądów administracyjnych. W tym zakresie od początku kształtowała się korzystna dla podatników linia orzecznicza, zgodnie z która zwolnienie obejmuje także infrastrukturę prywatną i należy stosować je do całych działek, na których położone są elementy infrastruktury kolejowej.
W latach 2021/2022 orzecznictwo sądów uczyniło jednak zwrot, który można określić mianem sensacyjnego. Pojawiła się seria orzeczeń, w których sądy I instancji, przyznając racje gminom, odmawiały zastosowania omawianego zwolnienia ze względu na fakt, że stanowi ono niedozwoloną pomoc publiczną dla przedsiębiorców posiadających taką infrastrukturę. Innymi słowy - że w sposób sprzeczny z traktatami unijnymi faworyzuje jednych przedsiębiorców wobec innych. Następnie, pojawiła się kolejna seria wyroków - tym razem korzystnych dla podatników i odrzucających tezę o istnieniu niedopuszczalnej pomocy publicznej.
Wszystko to działo się na poziomie sądów I instancji, więc zarówno podatnicy, jak i organy skarżyli wyroki do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Trudno zatem dziwić się, że obie strony sporu oczekiwały z zapartym tchem na pierwsze rozstrzygnięcie tego problemu przez NSA na rozprawie 19 kwietnia 2023 r. (sygn. akt III FSK 3/22). Wyrok jednak nie zapadł, ponieważ skład orzekający NSA powziął wątpliwości co do zagadnienia pomocy publicznej i zadał pytanie prejudycjalne Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Czytaj w LEX: Zwolnienia z podatku od nieruchomości dotyczące gruntów, budynków i budowli kolejowych - zmiany po 1.01.2022 r. >
Znaczenie opinii
Na dzień dzisiejszy sprawa przed TSUE nie została jeszcze rozstrzygnięta, ale Rzecznik Generalny wydała pozytywną dla podatników opinię, która będzie zapewne szeroko dyskutowana przez skład Trybunału.
Należy jednak zdać sobie sprawę, że opinia Rzecznika Generalnego nie stanowi rozstrzygnięcia sprawy. Jest ona przedmiotem dyskusji składu Trybunału przed wydaniem wyroku.
Rozpoznawana sprawa, poza bezpośrednim przełożeniem na polskich podatników, jest sprawą wysokiej rangi, ponieważ przy okazji rozważań na temat charakteru prawnego polskich zwolnień z podatku od nieruchomości konieczne były rozważania fundamentalne, dotyczące m.in. granic ingerencji Komisji Europejskiej w zmiany prawa podatkowego poszczególnych krajów Unii. Uznanie, że zwolnienie infrastruktury kolejowej stanowi niedozwoloną pomoc publiczna powodowałoby, że europejscy prawodawcy musieliby ze szczególną ostrożnością wprowadzać nie tylko zwolnienia podatkowe, ale także wszelkiego rodzaju ulgi, obniżki lub nawet systemy podatków progresywnych dla przedsiębiorców. Rozstrzygnięcie to może zatem wyznaczyć ogólne trendy dotyczące pisania prawa podatkowego przez kraje UE.
Rangę sprawy potwierdza także to, że TSUE zdecydował o jej rozpoznaniu w składzie wielkiej izby (15 sędziów) podczas gdy zasadą są składy trzy lub pięcioosobowe.
Na chwilę obecną zatem nadal oczekujemy z niecierpliwością na rozstrzygnięcie.
Adam Hellwig, adwokat, doradca podatkowy, partner w Paczuski Taudul Doradcy Podatkowi sp. z o.o.
Piotr Nowosielski, doradca podatkowy, starszy menedżer w Paczuski Taudul Doradcy Podatkowi sp. z o.o.
Czytaj również: Jest opinia rzecznik generalnej ws. opodatkowania infrastruktury kolejowej
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
