Kolejne objaśnienia mają pomóc w stosowaniu przepisów podatkowych

Ministerstwo Finansów zamierza wydać kolejne objaśnienia do nowych, obowiązujących od 1 stycznia 2019 roku przepisów ordynacji podatkowej. Chodzi o klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania oraz przepisy o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym. Eksperci z rezerwą podchodzą do takiej kontynuacji procesu legislacyjnego.

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów pojawiło się zawiadomienie o rozpoczęciu konsultacji podatkowych w tej sprawie. Po wydanych przez MF 31 stycznia 2019 r. objaśnieniach podatkowych w sprawie raportowania schematów podatkowych, będą to już kolejne objaśnienia dotyczące nowego prawa.

Najważniejsze jest zaufanie

‒ Objaśnienia jako forma komunikacji między podatnikami oraz administracją podatkową nie są czymś nowym i nadzwyczajnym na świecie. Mogą one odegrać pozytywną rolę, ale warunkiem wstępnym jest określony, względnie wysoki poziom zaufania obywateli do administracji podatkowej. Na pytanie, czy sytuacja taka ma miejsce w Polsce, każdy powinien odpowiedzieć sobie sam ‒ mówi prof. Bogumił Brzeziński, kierownik katedry prawa finansów publicznych wydziału prawa i administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. I punktuje założenia ministerstwa przyświecające tym konsultacjom.

Zobacz również: Komentarz - To ustawa, a nie objaśnienie, jest źródłem prawa >>

Po pierwsze ‒ MF twierdzi, że reaguje na pojawiające się pytania przedsiębiorców oraz ekspertów. ‒ Takie pytania były publicznie stawiane przed uchwaleniem przepisów, które mają teraz objaśniane. Gdzie było wtedy Ministerstwo Finansów ‒ pyta prof. Brzeziński.

Po drugie ‒ MF liczy, że opublikowanie dokumentu „stanowić będzie element zwiększający przejrzystość przepisów, których on dotyczy, dla zainteresowanych podmiotów”. ‒ Czyżby ministerstwo, przedstawiając projekty już uchwalonych ustaw, zdawało sobie sprawę, że są one mało przejrzyste? I czy projektowanie nieprzejrzystych, czy też mało przejrzystych przepisów jest zgodne z zasadami techniki ustawodawczej, o Konstytucji RP już nie wspominając ‒ zastanawia się prof. Brzeziński.

Po trzecie - profesor zwraca uwagę, że „celem konsultacji jest zebranie praktycznych doświadczeń i przykładów dotyczących możliwości stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania z różnych sektorów gospodarki”. ‒ Czy jest jakakolwiek gwarancja, że wszelkie graniczne (mogące być różnie oceniane) przypadki, jakie niewątpliwie ujawnią podatnicy w trakcie konsultacji, nie zostaną w objaśnieniach zapakowane do jednego worka z napisem: klauzula ‒ pyta.

Po czwarte  ‒ ministerstwo pisze: „Objaśnienia podatkowe w zakresie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania mają nakreślać metodologię oceny działania, pod kątem uznania go za unikanie opodatkowania”. ‒ Brzmi to wręcz niewiarygodnie. Czyżby Ministerstwo Finansów przeforsowało w parlamencie przepisy nie mając „nakreślonej metodologii” oceny działań podatnika mających być ewentualnie podstawą oceny działań podatnika? Oznaczałoby to definitywny, nieodwołalny upadek tak bardzo niegdyś cenionej tezy o racjonalnym ustawodawcy ‒ zastanawia się prof. Brzeziński.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Dominik J. Gajewski

Sprawdź  

Cena promocyjna: 159.2 zł

|

Cena regularna: 199 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł

Wyjaśnianie prawa coraz bardziej intensywne

Z kolei prof. Henryk Dzwonkowski, adwokat, doradca podatkowy, jest zdania, że w ostatnim czasie można zauważyć nową praktykę działań legislacyjnych w zakresie prawa podatkowego. ‒ Poza tradycyjnymi elementami procesu, jak inicjatywa ustawodawcza, prace sejmowe, etap senacki, podpis prezydenta, ogłoszenie i publikacja aktu prawnego, wyraźnie zarysowuje się etap wyjaśnienia, jak stosować nowo uchwalone przepisy podatkowe. Wykorzystywana jest do tego instytucja objaśnień podatkowych, która obecna jest w polskim prawie podatkowym od początku 2017 r. Celem objaśnień ma być wyjaśnienie wątpliwości związanych ze stosowaniem przepisów prawa podatkowego w praktyce ‒ podkreśla prof. Dzwonkowski. I dodaje: ‒ Wydawane objaśnienia zaczynają nabierać jednak charakteru wytycznych, które poprzedzają zastosowanie nowych regulacji. Nie służą wyjaśnieniu wątpliwości dotyczących stosowania przepisów, bo nowe unormowania jeszcze nie wygenerowały rzeczywistych trudności. Objaśnienia podatkowe są więc opisem, jak mają być stosowanie nowe regulacje, aby nie powstały rozbieżności i problemy w stosowaniu ich w przyszłości, co jednak nie jest zgodne z założeniami prawodawcy.

Jak twierdzi prof. Dzwonkowski, dodatkowo taka praktyka pokazuje, jak wątpliwa jest jakość tworzonego prawa. ‒ Zasady techniki prawodawczej wskazują, że przepisy ustawy redaguje się tak, aby dokładnie i w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych w nich norm wyrażały intencje prawodawcy. Przy tworzeniu prawa podatkowego jasna i powszechnie zrozumiała treść aktu prawnego jest szczególnie wskazana, bo w większości to sami podatnicy obowiązani są do samowymiaru zobowiązania podatkowego. Podatnicy są zaś obowiązani do znajomości prawa, a nie treści objaśnień podatkowych ministra finansów ‒ dodaje.

Zobacz również:
Podmioty powiązane narażone na dodatkową karę >>
Fiskus rozstrzygnął sprawę, ale udaje, że o tym nie wie >>
Nowe zasady podatku u źródła wyzwaniem dla firm >>

Priorytetem ochrona podatnika

Natomiast prof. Leonard Etel, kierownik katedry prawa podatkowego na wydziale prawa Uniwersytetu w Białymstoku, przewodniczący komisji kodyfikacyjnej ogólnego prawa podatkowego przy ministrze finansów, uważa, że forma konsultowania nowych przepisów a następnie wydawania objaśnień, do których zastosowanie się chroni podatnika, jest optymalnym rozwiązaniem w sytuacji, gdy regulacje podatkowe stają się coraz trudniejsze.

‒ Oczywiście lepiej byłoby, gdyby tworzone ustawy podatkowe były na tyle jasne, że nie wymagałyby dodatkowych urzędowych objaśnień. Niestety prawo podatkowe zaczyna dotykać coraz bardziej skomplikowanych zjawisk i przez to staje się bardziej zawiłe i niezrozumiałe. I jest to zjawisko występujące powszechnie na świecie, nie tylko w Polsce ‒ podkreśla prof. Etel. Jego zdaniem, warto zwrócić uwagę, że nowe regulacje zarówno w zakresie raportowania schematów podatkowych, ale także klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, to realizacja dyrektyw unijnych, a nie własna inicjatywa polskiego ministra finansów. - Zrozumienie przez większość zainteresowanych tych trudnych z założenia instytucji wymaga nadzwyczajnych środków, urzędowej wykładni przepisów je regulujących w postaci objaśnień podatkowych, na pewno pomogą one w lepszym zrozumieniu tych przepisów - twierdzi prof. Etel.

Zobacz również: 
Obejście prawa podatkowego >>
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania >>
Opodatkowanie dochodów z tytułu podziału spółek kapitałowych >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.