W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka w sprawie przychodu z tytułu objętych udziałów w zamian za aport w postaci gruntu. Spółka wskazała, że rozważa wniesienie wkładu niepieniężnego do innej spółki, którego przedmiotem będzie grunt znajdujący się w użytkowaniu wieczystym oraz rozpoczęte nakłady inwestycyjne. Składniki wnoszone, jako wkład nie stanowią przedsiębiorstwa. W efekcie spółka obejmie udziały w podwyższonym kapitale zakładowym tej drugiej spółki, jednak wartość nominalna objętych udziałów będzie niższa od wartości rynkowej przedmiotu aportu. W konsekwencji wystąpi nadwyżka wartości wkładu nad wartością nominalną obejmowanych udziałów, która zostanie przekazana na kapitał zakładowy i zapasowy. Wartość emisyjna udziałów, powiększona o powstałe agio, będzie odpowiadać wartości rynkowej przedmiotu aportu. Celem takiego wniesienia wkładu będzie zasilenie kapitałowe tej drugiej spółki oraz stworzenie pożądanej struktury kapitałów własnych.
I teraz powstało pytanie czy w przypadku objęcia przez spółkę udziałów w drugiej spółce w opisany sposób, jedynym przychodem z tego tytułu będzie wartość nominalna objętych udziałów także wówczas, gdy ta wartość będzie niższa niż wartość rynkowa aportu.
Sama spółka uważa, że nie ma podstaw do określenia przychodu w wysokości innej niż wartość nominalna udziałów. Według niej powinna rozpoznać przychód w wysokości wartości nominalnej obejmowanych udziałów, również wówczas, gdy wystąpi tzw. agio.
Fiskus uznał, że owszem, przychodem co do zasady jest nominalna wartość udziałów objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Zasada ta doznaje jednak ograniczenia, jeżeli cena (wartość nominalna) bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy i praw (które zostały wniesione aportem), przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.
Sprawę ostatecznie rozstrzygnął NSA w składzie siedmiu sędziów. Zdaniem sądu z uwagi na brak odniesienia do wartości rynkowej, wartość nominalna udziałów (akcji) może być zarówno wartością rynkową, jak i odbiegającą od wartości rynkowej. Z uregulowań zawartych w k.s.h. wynika, że możliwe jest ustalenie wartości nominalnej udziałów (akcji) spółki kapitałowej wydanych w zamian za wkład niepieniężny w wartości innej niż ich wartość rynkowa. Udziały w spółce z o. o. oraz akcje w spółce akcyjnej nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. A contrario, ustawodawca dopuścił możliwość objęcia udziałów lub akcji powyżej ich wartości nominalnej. W takiej sytuacji, spółka kapitałowa otrzyma nadwyżkę (agio), a spółka kapitałowa, której kapitał jest podwyższany jest zobligowana do przelania nadwyżki na jej kapitał zapasowy. Z tego wynika, że organy podatkowe nie mogą zmieniać wartości nominalnej udziałów (akcji), także wówczas, gdy wartość ta odbiega od wartości rynkowej przedmiotu wkładu.
Sąd podkreślił, że przyczyną wnoszenia aportów o wartości wyższej od wartości nominalnej objętych w zamian udziałów (akcji) może być potrzeba (chęć) dokapitalizowania spółki, uprzywilejowania udziału bądź akcji, podwyższenia wartości rynkowej (bilansowej) udziałów (akcji). Wskazywaną w orzecznictwie granicą dowolności przekazywania aportu o znacznej wartości jest jedynie rażąca jej niewspółmierność w stosunku do nominalnej wartości nabywanych udziałów (akcji), porównywalna z wyzyskiem (por. wyrok SN z 9 września 2010 r., I CSK 69/10). Tak więc, jeżeli ustawodawca - na gruncie prawa handlowego- zezwala na wniesienie do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego o wartości rynkowej przekraczającej nominalną wartość objętych udziałów (akcji), wskazując na sposób ujawnienia agio, to nie można uznać, że jednocześnie obliguje organy podatkowe do podwyższenia wartości przychodu z tytułu objęcia udziałów w każdej sytuacji, gdy wartość rynkowa aportu będzie wyższa od wartości nominalnej udziałów (akcji), ale nadwyżka taka zostanie ujawniona i przeniesiona na kapitał zapasowy. Nie można bowiem założyć, że ustawodawca zastawia na podatnika swoistą pułapkę, wywodząc niekorzystne dla niego skutki podatkowe z zachowania zgodnego z prawem.
Sąd podkreślił też, że brak jest możliwości zastosowania art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o CIT do ustalania wysokości przychodu z tytułu objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny. Ustawodawca ustalił bowiem nową kategorię przychodów w wysokości nominalnej akcji lub udziałów. Jeżeli przyjąłby, jako zasadę wartość rynkową obejmowanych udziałów (akcji), to nie ujmowałby w przepisach wprost, że przychodem wspólnika wnoszącego do spółki kapitałowej wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część jest nominalna wartość takich obejmowanych udziałów (akcji).
Wyrok NSA z 20 lipca 2015 r., sygn. akt II FSK 1772/13
Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
CIT. Komentarz. Podatki i rachunkowość
|