Na niższe stawki podatku od garaży trzeba będzie poczekać ponad rok

Dopiero od 2025 roku właściciele garaży podziemnych będą płacić stawki podatku od nieruchomości właściwe dla mieszkań - niezależnie od tego, czy miejsce garażowe jest przedmiotem odrębnej własności. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował, co prawda, przepisy, na podstawie których od garaży z księgą wieczystą można pobierać wyższą stawkę daniny, ale odroczył termin ich uchylenia. Według ekspertów nie ma potrzeby czekać tak długo.

Chodzi o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 października 2023 r. (sygn. 23/19), w którym TK zakwestionował w ubiegłą środę przepisy podatku od nieruchomości, na podstawie których można pobierać wyższą stawkę za miejsce garażowe w budynkach wielorodzinnych. Trybunał nie zgodził się tym, by różnicować stawki daniny w zależności od tego, czy garaż ma odrębną od mieszkania księgę wieczystą. 

Trybunał kwestionuje niejednakowe traktowanie

Jak uzasadniał sędzia Jakub Stelina, nie istnieją podstawy prawne, aby garaże w budynkach wielomieszkaniowych były traktowane jako kategoria niejednolita. Podatnicy podatku od nieruchomości, będący właścicielami takich garaży, powinni być w świetle prawa traktowani tak jednakowo. 

Tymczasem obecnie najniższa stawka podatku przysługuje od nieruchomości przeznaczonych do celów mieszkalnych. Obejmuje także miejsca garażowe, które przynależą do lokalu mieszkalnego. Pozostałe garaże objęte są wyższą stawką.

Artykuł 5 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych określa maksymalną stawkę podatku od budynków lub ich części mieszkalnych, zaś art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e - maksymalną stawkę od pozostałych budynków lub ich części, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego (chodzi o nieruchomości, które nie są związane z działalnością gospodarczą, ani nie są nieruchomościami mieszkalnymi). Obecnie stawki te wynoszą maksymalnie odpowiednio 1 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej od nieruchomości mieszkalnych i 9,71 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej od nieruchomości pozostałych. W 2024 r. będą wynosić 1,15 zł i 11,17 zł.

Problem stwarzają różne modele sprzedaży mieszkań wraz z miejscami postojowymi w wielostanowiskowych halach garażowych. Deweloperzy albo sprzedają miejsca postojowe przynależne do lokalu (stanowiące część budynku o charakterze mieszkalnym) albo zakładają dla hali garażowej odrębną księgę wieczystą.

Zmiany dopiero za ponad rok

Wyrok TK odwraca wieloletnią, niekorzystną dla podatników, lecz ugruntowaną praktykę stosowania tych przepisów. Zanim właściciele spornych garaży zaczną płacić niższą stawkę, musi bowiem upłynąć ponad rok.

Trybunał, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji, odroczył wejście w życie wyroku. Przepisy, które uznał za niekonstytucyjne, przestaną obowiązywać od 1 stycznia 2025 r. Odroczenie utraty mocy obowiązującej nie stoi na przeszkodzie wzruszeniu orzeczeń zapadłych w sprawie skarżących, w związku z którymi została złożona skarga konstytucyjna.

TK uzasadnia, że orzeczenie niekonstytucyjności, otwierając drogę do wznowienia w trybie art. 190 ust. 4 Konstytucji, mogłoby skutkować niemożliwą do oszacowania liczbę postępowań, która, w ocenie Trybunału, groziłby poważnymi perturbacjami wymiaru sprawiedliwości.

Trybunał zwrócił również uwagę, że dochody podatkowe uzyskiwane przez gminy z podatku od nieruchomości służą zapewnieniu środków na wykonywanie zadań publicznych.

Dlatego według TK nieuzasadnione jest natychmiastowe, w trakcie roku budżetowego, obniżanie przypisanych gminom dochodów podatkowych. - Odroczenie utraty mocy obowiązującej wynika z konieczności respektowania konstytucyjnie chronionych wartości, takich jak pewność prawa, bezpieczeństwo prawne, współdziałanie władz i zapewnienie zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej. Będą one w większym stopniu realizowane w sytuacji czasowego pozostawienia w systemie prawa niezgodnych z Konstytucją regulacji, aniżeli w następstwie ich eliminacji już z chwilą ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw - czytamy w uzasadnieniu wyroku. 

Kontrowersyjne odroczenie

Dr Adam Kałążny, radca prawny, partner associate w Deloitte, uważa, że odroczenie utraty mocy obowiązującej przez niekonstytucyjne przepisy oraz wyłączenie możliwości wznowienia postępowań należy uznać za krok kontrowersyjny.

- Przepisy Konstytucji niewątpliwie dają Trybunałowi kompetencję do zastosowania takiego rozwiązania. Zagrożenie dla interesu publicznego (rozumianego jako stabilność finansów publicznych czy funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości) wydaje się być okolicznością, która co do zasady uzasadnia odroczenie utraty mocy obowiązującej. Niemniej jednak wydaje się, że Trybunał Konstytucyjny stosuje to narzędzie bezrefleksyjnie, podczas gdy powinno być wyjątkiem stosowanym wyłącznie w wyjątkowych przypadkach. Policzenie (oczywiście w przybliżeniu) potencjalnych skutków finansowych natychmiastowego objęcia garaży z wyodrębnioną księgą wieczystą stawką mieszkalną podatku od nieruchomości (oraz zwrot nadpłaconego podatku za lata nieprzedawnione) jest zadaniem trudnym, ale nie niemożliwym. Trybunał powinien w moim przekonaniu ten trud podjąć, ponieważ jeśli argumentem za zastosowaniem odroczenia utraty mocy przepisu jest stan finansów publicznych, to kluczowe jest ustalenie, o jakiej kwocie mowa. Jeśli byłoby to np. kilka miliardów złotych, można by uznać stanowisko TK za zasadne, ale jeśli mowa byłaby o kilkudziesięciu-kilkuset milionach złotych, to można mieć wątpliwości, czy nie jest to cena, którą budżet państwa powinien zapłacić w imię ochrony konstytucyjnie chronionych praw obywateli - uważa dr Adam Kałążny.

Opinię dr Adama Kałążnego opublikujemy w całości w czwartek.

Sprawdź również książkę: Podatki i opłaty lokalne. Komentarz >>

Kolejna zmiana w podatku od nieruchomości od 2025 r. 

To już drugi wyrok, w którym Trybunał zakwestionował przepisy podatku od nieruchomości, a jednocześnie odroczył wejście w życie wyroku do 1 stycznia 2025 r. 4 lipca 2023 r. TK orzekł (sygn. SK 14/21) że definicja budowli zawarta w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jest niezgodna z Konstytucją. Przepis utraci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku. Ustawodawca ma wprowadzić nową definicję budowli oraz budynku, które nie będą odwoływać się do ustaw niepodatkowych.

Przypomnijmy, że podstawowy problem konstytucyjny dotyczył określenia przedmiotu opodatkowania na podstawie kryteriów niewyrażonych w przepisach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zakwestionowany przez TK art. 1. ust 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych stanowi, że budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

- W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie jest dopuszczalne regulowanie w ustawie niepodatkowej tak istotnych elementów konstrukcji prawnej podatków, jak jego przedmiot - uzasadniał sędzia Rafał Wojciechowski. 

Czytaj więcej: definicja budowli jest niezgodna z Konstytucją - orzekł TK >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.