Sprawa dotyczyła spółki, która jest właścicielem budynków wielomieszkaniowych. Lokale mieszkalne (zaliczane do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, o powierzchni użytkowej nie przekraczającej 150 m2) znajdujące się w tych budynkach spółka chce wynajmować osobom trzecim na cele mieszkaniowe. Lokale trzeba było jednak wykończyć. Spółka zawarła w tym celu umowy z kilkoma podmiotami świadczącymi usługi wykończeniowe. Zgodnie z umową materiały do wykończenia lokali jak również dostarczenie i zamontowanie sprzętu i wyposażenia dokonuje wykonawca. Chodzi tu m.in. o prace parkieciarskie, malarskie, elektryczne, dostawy i montażu tzw. lamp, mebli, szaf, drzwi i sprzętu AGD.
Wątpliwości spółki dotyczą zaś stawki podatku dla kompleksowej usługi polegającej na wykonaniu prac wykończeniowych w lokalu mieszkalnym zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym oraz czynności dostarczenia i zamontowania sprzętu i wyposażenia. Umowa określa bowiem jedno wynagrodzenie ryczałtowe za wykonanie jej przedmiotu. Nie następuje odrębne fakturowanie robocizny i materiałów.
Spółka wskazała, że meble i szafy montowane są w sposób trwały uniemożliwiający ich ewentualny demontaż bez zniszczenia tych mebli. Nie jest też możliwe przytwierdzenie odłączonego mebla w jakikolwiek sposób w innym miejscu z zachowaniem jego dotychczasowego kształtu, a jakikolwiek mebel nie mógłby zostać zamontowany w miejscu, w którym przytwierdzony był dotychczasowy mebel bez wykonania dodatkowych prac.
Spółka zapytała więc fiskusa, jaka stawka VAT znajduje zastosowanie do czynności polegających na wykonaniu prac wykończeniowych w lokalu mieszkalnym, przy użyciu dostarczonych materiałów oraz czynności polegających na dostarczeniu i zamontowaniu sprzętu i wyposażenia?
Sama uważa, że znajdzie tu zastosowanie stawka 8 proc. Istotne jest bowiem, że przedmiotem świadczenia wykonawcy jest realizacja prac wykończeniowych w lokalu mieszkalnym, przy użyciu dostarczonych materiałów, jak również dostarczenie i zamontowanie sprzętu i wyposażenia, za które określono jedną cenę. Świadczenie to nie ogranicza się zatem jedynie do instalacji, czy montażu poszczególnych towarów, lecz obejmuje przede wszystkim wykonanie poszczególnych rodzajów prac.
Fiskus się nie zgodził. Według organu modernizacja powinna dotyczyć elementów konstrukcyjnych obiektów lub ich części. Ustawa o VAT oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy nie przewidują obniżonych stawek podatku dla czynności dostawy mebli i szaf. Dlatego czynność wykonania szaf i mebli, przymocowanych do ścian, sufitów we wskazany sposób podlegać będzie 23 proc. stawce VAT. Zdaniem organu, obniżona stawka podatku nie znajdzie zastosowania także do wyposażenia w sprzęt AGD czy też lampy, gdyż nawet jeśli są one przeznaczone do zabudowy, to nie stanowią po zamontowaniu trwałego elementu konstrukcyjnego budynku. Elementy wyposażenia nie mogą być więc elementem modernizacji, o której mowa w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT.
Odnosząc się natomiast do prac wykończeniowych (fliziarskich, malarskich itp.) organ wskazał, że w okolicznościach sprawy prace te mieszczą się w zakresie pojęć wymienionych w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT. W konsekwencji, jeżeli przedmiotem umowy z klientem są usługi polegające na wykonaniu tych prac, powiązane w sposób trwały z konstrukcją budynku (lokalu) z elementami konstrukcyjnymi budynku, tworzącymi jako całość określoną funkcję użytkową, zastosowanie znajduje stawka podatku 8 proc. Celem tych usług jest bowiem unowocześnienie, trwałe ulepszenie istniejącego obiektu, prowadzące do zwiększenia jego wartości.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu fiskus nie ma racji. NSA przywołał tu uchwałę składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 2/13, w której stwierdzono, że świadczenie kompleksowe polegające na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową, wykonane w obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, stanowi usługę modernizacji opodatkowaną stawką obniżoną podatku od towarów i usług na podstawie art. 41 ust. 12 w zw. z art. 2 ustawy o VAT. Ta uchwała nie odnosi się jednak do dostawy tego rodzaju elementów wyposażenia lokalu (budynku) jak lampy czy sprzęt AGD. W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę montaż lamp jak i montaż sprzętu AGD w zabudowie, nie stanowi usługi modernizacji. Te elementy należy zaliczyć do wyposażenia lokalu, jako że nie stanowią one - po ich zamontowaniu - trwałego elementu konstrukcyjnego budynku. Wymiana uszkodzonej lub przestarzałej lampy, nawet zamontowanej podtynkowo, jest możliwa bez zmian konstrukcyjnych w budynku.
Wyrok NSA z 1 grudnia 2016 r., sygn. akt I FSK 587/15
