Legalność oprogramowania w firmie - dlaczego warto o nią zadbać

Oprogramowanie jest rezultatem pracy twórczej i podlega ochronie praw autorskich podobnie jak utwory literackie i muzyczne. W Polsce podstawowe definicje związane z ochroną praw autorskich oraz konsekwencje związane z łamaniem tych praw zostały zawarte w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisach kodeksu karnego.

Przestrzeganie prawa w zakresie korzystania z programów komputerowych oznacza, że firma posiada dokumentację stanowiącą dowód legalnego nabycia oprogramowania oraz niezbędne licencje na aplikacje i systemy operacyjne zainstalowane w komputerach firmowych. Licencja jest umową formalno-prawną zawieraną pomiędzy firmą tworzącą programy, posiadającą prawa autorskie do oprogramowania, a osobą fizyczną lub firmą, która używa tego oprogramowania. Oznacza to, że nie ma ogólnych zasad korzystania z oprogramowania i chcąc mieć pewność np. co do legalności instalacji należy zapoznać się z postanowieniami umowy licencyjnej, która określa warunki korzystania z programu komputerowego, a w szczególności zakres uprawnień i ograniczenia takie, jak miejsce i cel używania oraz sprzęt, na którym zainstalowano oprogramowanie.

Za zgodność działań firmy z obowiązującym prawem odpowiada jej zarząd lub właściciel. Często jednak zdarza się, że kadra menedżerska jest nieświadoma ryzyka, jakie niesie za sobą zainstalowanie programu komputerowego bez ważnej licencji. W wypadku wykrycia nielegalnego oprogramowania w firmie, osobom za to odpowiedzialnym grożą poważne sankcje:
- grzywna,
- ograniczenie wolności,
- pozbawienie wolności od 3 miesięcy do lat 5,
- przepadek narzędzi przestępstwa (komputerów, serwerów, płyt).

Natychmiastowa konfiskata sprzętu komputerowego i posiadanych zasobów informatycznych może zakłócić normalne funkcjonowanie firmy, a w niektórych sytuacjach doprowadzić do zawieszenia działalności. Przerwy w obsłudze klientów z powodu pozbawienia podstawowych narzędzi pracy, mogą oznaczać dla firmy spadek zaufania klientów, a w konsekwencji ich utratę.

Ponadto producent oprogramowania komputerowego może żądać od firmy, która naruszyła jego prawa autorskie:
- zapłaty kwoty w wysokości podwójnej wartości wynagrodzenia (opłaty licencyjnej), jakie musiałaby taka firma zapłacić producentowi za legalny produkt,
- w przypadku zawinionego piractwa - zapłaty potrójnej wartości wynagrodzenia.

Niezależnie od ww. roszczeń producent oprogramowania komputerowego może domagać się od przedsiębiorstwa naruszającego prawo przekazania pewnej sumy na Fundusz Promocji Twórczości. Kwota ta nie może być niższa od dwukrotnej wartości uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę dokonanego naruszenia, czyli co najmniej kwoty, jaką zaoszczędził nie kupując licencji na legalne używanie oprogramowania.

Poza odpowiedzialnością karną, oprogramowanie z nielegalnego źródła może narazić sieć przedsiębiorstwa i jego cenne dane na niebezpieczne wirusy. Poza tym, procesy o naruszanie praw autorskich są prowadzone publicznie, co ma duży wpływ na reputację firmy, a w najgorszym przypadku prowadzi do utraty klientów.

Na koniec warto wspomnieć, że używanie legalnego oprogramowania przez firmy ma również znaczenie makroekonomiczne, gdyż wpływa nie tylko na dochody przemysłu informatycznego (m.in. producentów oprogramowania), ale także na dochody podatkowe Skarbu Państwa i sytuacji na rynku pracy (tworzenie nowych miejsc pracy), a w konsekwencji na całą gospodarkę. W skali mikroekonomicznej, korzyści jakie osiąga firma dbająca o swój wizerunek, zwłaszcza w dziedzinie przestrzegania prawa autorskiego to przede wszystkim bezpieczeństwo danych oraz zmniejszenie ryzyka zakłócenia organizacji pracy przedsiębiorstwa. Ponadto, legalność oprogramowania zwiększa komfort pracy, chociażby poprzez możliwość skorzystania ze wsparcia technicznego zapewnianego przez producentów oprogramowania w przypadku pojawienia się problemów z ich obsługą.

autor
Kamila Renk
główna księgowa Fakt Dystrybucja Sp. z o.o.