Dobrym przykładem dla zilustrowania kwestii opodatkowania VAT nieodpłatnych świadczeń jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 lipca 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3630/06. W sprawie, będącej przedmiotem rozpoznania sądu spółka, budując centrum handlowe, postanowiła wybudować drogę dojazdową dla przyszłych klientów tego centrum. Teren, na którym wybudowała drogę, należy do gminy, a drogę podatnik zbudował z własnych środków finansowych. Podatnik odliczył podatek naliczony zapłacony przy nabyciu usług budowlanych.
Zdaniem podatnika w omawianej sytuacji doszło do nieodpłatnego świadczenia usług na rzecz gminy, które nie podlega opodatkowaniu VAT. Wybudowana droga była związana z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem (tzn. centrum handlowym). W ocenie podatnika wykonał on roboty – nieodpłatne usługi na rzecz gminy – gmina z nich skorzystała. Dlatego też jego zdaniem nie powinny być opodatkowane, ponieważ miały związek z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem.
Stanowisko podatnika zostało zakwestionowane zarówno przez naczelnika urzędu skarbowego, jak i dyrektora izby skarbowej. Podatnik złożył więc skargę na decyzję izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Sąd uznał argumenty podawane przez podatnika w skardze za słuszne i uchylił decyzję izby skarbowej w omawianej sprawie. Sąd podkreślił, że usługi co do zasady podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy są odpłatne. Przepisy art. 8 ust. 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, dalej jako: ustawa o VAT) stanowią, że w przypadkach szczególnych usługi nieodpłatne traktowane są na równi z usługami odpłatnymi i wówczas podlegają opodatkowaniu. Jeden z takich wyjątków dotyczy sytuacji, w której usługi świadczone nieodpłatnie nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych ze świadczonymi czynnościami.
Sąd stwierdził, że w omawianej sprawie bez żadnych wątpliwości świadczenie wykonane przez spółkę miało związek z prowadzonym przedsiębiorstwem, czyli centrum handlowym, do którego podatnik wybudował drogę dojazdową. Dlatego też nie została spełniona jedna z przesłanek opodatkowania. Podatnik skorzystał z prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług związanych z budową drogi. Dlatego też została spełniona druga z przesłanek zawarta we wskazanym wyżej art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.
Aby nieodpłatne świadczenie usług było opodatkowane VAT, muszą być spełnione łącznie obie przesłanki, tzn. brak związku z prowadzonym przedsiębiorstwem i prawo do odliczenia VAT – podsumował sąd.
Warto zatem pamiętać, że zasadą jest, że nieodpłatne świadczenie usług nie podlega VAT. Jeżeli jednak nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług i towarów związanych z tym świadczeniem, to takie świadczenie traktuje się na równi z odpłatnym i podlega opodatkowaniu VAT. Warunkiem opodatkowania VAT nieodpłatnego świadczenia jest łączne spełnienie wskazanych wyżej przesłanek. Spełnienie tylko jednej z nich nie skutkuje objęciem obowiązkiem podatkowym w VAT. Jeśli więc podatnik odliczył podatek naliczony, ale świadczone nieodpłatnie usługi są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wówczas takie nieodpłatne świadczenia nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Często też pracodawcy organizują swoim pracownikom imprezy integracyjne. Powstaje w związku z tym pytanie, czy nieodpłatne świadczenia oferowane pracownikom w ramach takich imprez integracyjnych podlegają opodatkowaniu VAT. Taki problem stał się zarzewiem sporu podatnika z organami podatkowymi, którego finał miał miejsce w sądzie (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1287/07). W sprawie tej spółka organizuje imprezy integracyjne dla swoich pracowników. W spotkaniach tych uczestniczą sami pracownicy. Spotkania te służą stworzeniu sprawnego zespołu pracowników, zajmujących się obsługą klientów. Na potrzeby tych spotkań spółka nabywa towary i usługi oraz odlicza z tego tytułu VAT naliczony.
W związku z powyższym podatnik powziął wątpliwość, czy nieodpłatne świadczenia oferowane pracownikom w ramach imprez integracyjnych nie są opodatkowane VAT. W tym celu zwrócił się z wnioskiem do urzędu skarbowego o wydanie interpretacji podatkowej. Przedstawił własne stanowisko, zgodnie z którym organizacja imprez dla pracowników nie rodzi skutków w VAT. W ocenie spółki integracja pracowników przekłada się na lepszą współpracę i atmosferę w firmie, co wpływa na efektywność pracy i standard obsługi klientów. Dlatego też świadczenia wykonywane w ramach imprez integracyjnych są świadczeniami związanymi z przedsiębiorstwem.
Organy podatkowe uznały stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Ich zdaniem, skoro spółce przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług wykorzystanych do organizacji imprez, to zachodzi przesłanka z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji takie nieodpłatne świadczenia, czyli organizacja spotkań podlegają opodatkowaniu VAT. W opinii organów podatkowych w omawianej sprawie nie można przyjąć, że czynności polegające na organizowaniu imprez integracyjnych dla pracowników spółki są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Skoro spółce przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, to nieodpłatne ich świadczenie polegające na organizowaniu spotkań integracyjnych podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 8 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT – stwierdziły organy podatkowe.
Spółka wniosła skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Sąd uznał skargę podatnika za słuszną i uchylił decyzje organów podatkowych. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że co do zasady jedynie odpłatny charakter usługi pociąga za sobą jej opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. Wyjątek stanowi regulacja zawarta w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, który przewiduje, że w pewnych sytuacjach nieodpłatne świadczenie usług jest zrównane z odpłatnym. Zgodnie z tym przepisem nieodpłatne świadczenie traktuje się jak odpłatne, m.in. w przypadku gdy świadczenie na rzecz pracowników podatnika nie wykazuje związku z przedsiębiorstwem oraz podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tym świadczeniem.
W ocenie sądu orany podatkowe dokonały nieprawidłowej oceny omawianej sprawy na gruncie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. W przepisie tym zawarto dwie przesłanki warunkujące zrównanie do celów VAT nieodpłatnego świadczenia usług ze świadczeniem o charakterze odpłatnym. Pierwsza przesłanka polega na braku związku nieodpłatnego świadczenia z prowadzonym przedsiębiorstwem. A zatem istnienie związku świadczenia z przedsiębiorstwem w takiej sytuacji wyklucza możliwość zrównania świadczenia nieodpłatnego ze świadczeniem odpłatnym. Druga przesłanka to prawo podatnika do obniżenia VAT należnego przy zakupie towarów i usług wykorzystywanych do świadczenia usług (w omawianej sprawie: do organizacji imprez dla pracowników).
Jedynie łączne spełnienie obu przesłanek powoduje, że nieodpłatne świadczenie podlega opodatkowaniu. Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że imprezy integracyjne organizowane przez spółkę mają związek z prowadzonym przedsiębiorstwem, gdyż wpływają na funkcjonowanie firmy. Dlatego też nie powstanie obowiązek podatkowy w VAT z tego tytułu – podsumował sąd.
Reasumując stwierdzić należy, że opodatkowaniu w ramach art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podlega tylko takie nieodpłatne świadczenie usług przez podatnika, które, służąc celom osobistym pracowników (ich celom bezpośrednio konsumpcyjnym), nie ma jednocześnie związku z działalnością przedsiębiorstwa podatnika. Jeśli natomiast usługa taka realizowana jest w związku z tą działalnością, stanowiąc fragment zadań przedsiębiorstwa, wówczas wyłączona jest z opodatkowania. W przypadku organizacji imprez integracyjnych dla pracowników istnieje związek świadczenia z przedsiębiorstwem, takie imprezy służą celom pracodawcy, integrują pracowników i zwiększają efektywność pracy. Dlatego też nawet jeśli podatnik odliczył VAT naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych z organizacją imprezy integracyjnej, to takie nieodpłatne świadczenie nie podlega opodatkowaniu VAT.
Zdaniem podatnika w omawianej sytuacji doszło do nieodpłatnego świadczenia usług na rzecz gminy, które nie podlega opodatkowaniu VAT. Wybudowana droga była związana z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem (tzn. centrum handlowym). W ocenie podatnika wykonał on roboty – nieodpłatne usługi na rzecz gminy – gmina z nich skorzystała. Dlatego też jego zdaniem nie powinny być opodatkowane, ponieważ miały związek z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem.
Stanowisko podatnika zostało zakwestionowane zarówno przez naczelnika urzędu skarbowego, jak i dyrektora izby skarbowej. Podatnik złożył więc skargę na decyzję izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Sąd uznał argumenty podawane przez podatnika w skardze za słuszne i uchylił decyzję izby skarbowej w omawianej sprawie. Sąd podkreślił, że usługi co do zasady podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy są odpłatne. Przepisy art. 8 ust. 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, dalej jako: ustawa o VAT) stanowią, że w przypadkach szczególnych usługi nieodpłatne traktowane są na równi z usługami odpłatnymi i wówczas podlegają opodatkowaniu. Jeden z takich wyjątków dotyczy sytuacji, w której usługi świadczone nieodpłatnie nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych ze świadczonymi czynnościami.
Sąd stwierdził, że w omawianej sprawie bez żadnych wątpliwości świadczenie wykonane przez spółkę miało związek z prowadzonym przedsiębiorstwem, czyli centrum handlowym, do którego podatnik wybudował drogę dojazdową. Dlatego też nie została spełniona jedna z przesłanek opodatkowania. Podatnik skorzystał z prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług związanych z budową drogi. Dlatego też została spełniona druga z przesłanek zawarta we wskazanym wyżej art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.
Aby nieodpłatne świadczenie usług było opodatkowane VAT, muszą być spełnione łącznie obie przesłanki, tzn. brak związku z prowadzonym przedsiębiorstwem i prawo do odliczenia VAT – podsumował sąd.
Warto zatem pamiętać, że zasadą jest, że nieodpłatne świadczenie usług nie podlega VAT. Jeżeli jednak nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług i towarów związanych z tym świadczeniem, to takie świadczenie traktuje się na równi z odpłatnym i podlega opodatkowaniu VAT. Warunkiem opodatkowania VAT nieodpłatnego świadczenia jest łączne spełnienie wskazanych wyżej przesłanek. Spełnienie tylko jednej z nich nie skutkuje objęciem obowiązkiem podatkowym w VAT. Jeśli więc podatnik odliczył podatek naliczony, ale świadczone nieodpłatnie usługi są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wówczas takie nieodpłatne świadczenia nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Często też pracodawcy organizują swoim pracownikom imprezy integracyjne. Powstaje w związku z tym pytanie, czy nieodpłatne świadczenia oferowane pracownikom w ramach takich imprez integracyjnych podlegają opodatkowaniu VAT. Taki problem stał się zarzewiem sporu podatnika z organami podatkowymi, którego finał miał miejsce w sądzie (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1287/07). W sprawie tej spółka organizuje imprezy integracyjne dla swoich pracowników. W spotkaniach tych uczestniczą sami pracownicy. Spotkania te służą stworzeniu sprawnego zespołu pracowników, zajmujących się obsługą klientów. Na potrzeby tych spotkań spółka nabywa towary i usługi oraz odlicza z tego tytułu VAT naliczony.
W związku z powyższym podatnik powziął wątpliwość, czy nieodpłatne świadczenia oferowane pracownikom w ramach imprez integracyjnych nie są opodatkowane VAT. W tym celu zwrócił się z wnioskiem do urzędu skarbowego o wydanie interpretacji podatkowej. Przedstawił własne stanowisko, zgodnie z którym organizacja imprez dla pracowników nie rodzi skutków w VAT. W ocenie spółki integracja pracowników przekłada się na lepszą współpracę i atmosferę w firmie, co wpływa na efektywność pracy i standard obsługi klientów. Dlatego też świadczenia wykonywane w ramach imprez integracyjnych są świadczeniami związanymi z przedsiębiorstwem.
Organy podatkowe uznały stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Ich zdaniem, skoro spółce przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług wykorzystanych do organizacji imprez, to zachodzi przesłanka z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji takie nieodpłatne świadczenia, czyli organizacja spotkań podlegają opodatkowaniu VAT. W opinii organów podatkowych w omawianej sprawie nie można przyjąć, że czynności polegające na organizowaniu imprez integracyjnych dla pracowników spółki są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Skoro spółce przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, to nieodpłatne ich świadczenie polegające na organizowaniu spotkań integracyjnych podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 8 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT – stwierdziły organy podatkowe.
Spółka wniosła skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Sąd uznał skargę podatnika za słuszną i uchylił decyzje organów podatkowych. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że co do zasady jedynie odpłatny charakter usługi pociąga za sobą jej opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. Wyjątek stanowi regulacja zawarta w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, który przewiduje, że w pewnych sytuacjach nieodpłatne świadczenie usług jest zrównane z odpłatnym. Zgodnie z tym przepisem nieodpłatne świadczenie traktuje się jak odpłatne, m.in. w przypadku gdy świadczenie na rzecz pracowników podatnika nie wykazuje związku z przedsiębiorstwem oraz podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tym świadczeniem.
W ocenie sądu orany podatkowe dokonały nieprawidłowej oceny omawianej sprawy na gruncie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. W przepisie tym zawarto dwie przesłanki warunkujące zrównanie do celów VAT nieodpłatnego świadczenia usług ze świadczeniem o charakterze odpłatnym. Pierwsza przesłanka polega na braku związku nieodpłatnego świadczenia z prowadzonym przedsiębiorstwem. A zatem istnienie związku świadczenia z przedsiębiorstwem w takiej sytuacji wyklucza możliwość zrównania świadczenia nieodpłatnego ze świadczeniem odpłatnym. Druga przesłanka to prawo podatnika do obniżenia VAT należnego przy zakupie towarów i usług wykorzystywanych do świadczenia usług (w omawianej sprawie: do organizacji imprez dla pracowników).
Jedynie łączne spełnienie obu przesłanek powoduje, że nieodpłatne świadczenie podlega opodatkowaniu. Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że imprezy integracyjne organizowane przez spółkę mają związek z prowadzonym przedsiębiorstwem, gdyż wpływają na funkcjonowanie firmy. Dlatego też nie powstanie obowiązek podatkowy w VAT z tego tytułu – podsumował sąd.
Reasumując stwierdzić należy, że opodatkowaniu w ramach art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podlega tylko takie nieodpłatne świadczenie usług przez podatnika, które, służąc celom osobistym pracowników (ich celom bezpośrednio konsumpcyjnym), nie ma jednocześnie związku z działalnością przedsiębiorstwa podatnika. Jeśli natomiast usługa taka realizowana jest w związku z tą działalnością, stanowiąc fragment zadań przedsiębiorstwa, wówczas wyłączona jest z opodatkowania. W przypadku organizacji imprez integracyjnych dla pracowników istnieje związek świadczenia z przedsiębiorstwem, takie imprezy służą celom pracodawcy, integrują pracowników i zwiększają efektywność pracy. Dlatego też nawet jeśli podatnik odliczył VAT naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych z organizacją imprezy integracyjnej, to takie nieodpłatne świadczenie nie podlega opodatkowaniu VAT.