Niestety ex-małżonkowie nie mogą być pewni swojej sytuacji podatkowej, dzieląc się majątkiem po rozwodzie. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że wszystko jest jasne i proste – na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej są wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wyłączenie to dotyczy również rozwodu i wynikającego stąd podziału majątku wspólnego byłych małżonków. Można zatem odnieść wrażenie, że rozliczenia byłych małżonków w związku z rozwodem powinny być po prostu nieopodatkowane. Tymczasem w praktyce na ex-małżonków czekają pułapki, które mogą mieć dla nich poważne konsekwencje fiskalne.
Czytaj w LEX: Rozwód w podatkach i nie tylko >
Niejasne zasady zwolnienia z opodatkowania
Wątpliwości budzi już bowiem sam zakres zwolnienia. Skoro zgodnie z literalnym brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT to dotyczy przychodów z podziału majątku, rodzi się pytanie, czy zakres tego zwolnienia obejmuje również kwestie związane z przejęciem przez jednego z małżonków kredytu hipotecznego zaciągniętego na wspólne mieszkanie byłych małżonków. Mamy tu bowiem do czynienia ze zwolnieniem z długu, które mogłoby być traktowane jako czynność oderwana od podziału majątku. Osobiście uważam jednak, że na to wyłączenie należy spoglądać szeroko i intencją ustawodawcy było nieopodatkowanie PIT wszystkich przysporzeń związanych z podziałem majątku wspólnego, w tym również przychodów z tytułu zwolnienia jednego z byłych małżonków z długu. Tak długo, jak przejęcie spłaty kredytu przez jednego z niedawno rozwiedzionych małżonków następuje w związku z podziałem majątku - bo na przykład małżonek ten przejmuje zadłużone mieszkanie – czynność taka nie powinna być opodatkowana. Działania podjęte w wyniku podziału majątku wspólnego, jako czynności odrębne od zniesienia współwłasności, nie powinny również podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka za zobowiązania podatkowe >
Warto przy tym pamiętać, że strony mogą przy tym nie opodatkowywać podziału majątku wspólnego również w przypadku nierówności udziałów, co może być wynikiem wzajemnego obrachunku obejmującego splot interesów osobistych, majątkowych, rodzinnych, biznesowych i innych wykraczających poza ramy majątku dorobkowego. Bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział majątku wspólnego małżonków jest ekwiwalentny czy nieekwiwalentny Stanowisko to potwierdził niedawno dyrektor KIS w Interpretacji Indywidualnej, nr 0113-KDIPT2-2.4011.451.2023.1.ACZ.
Czytaj w LEX: Ryzyko podatkowe związane z instytucją małżeństwa >
Czytaj również: Fiskus zarabia na rozstaniach - chce podatku od podziału mieszkania z kredytem >>
Mieszkanie nabyte przed ślubem należy do majątku osobistego
Nie można przy tym jednak zapominać o tym, że dotyczy to wyłącznie sytuacji podziału majątku wspólnego.
Jeżeli byli małżonkowie przy okazji rozwodu dzielą również majątek osobisty (np. mieszkanie, które nabyli wspólnie przed ślubem), to przytoczone zwolnienie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT nie znajdzie zastosowania. Sytuacja będzie przedstawiała się podobnie w podatku od spadków i darowizn - dokonany podział majątku osobistego byłych małżonków będzie mógł być wówczas traktowany jako nieodpłatne zniesienie współwłasności i podlegać opodatkowania. Stanowisko to potwierdził ostatnimi czasy dyrektor KIS w Interpretacji Indywidualnej, nr 0111-KDIB2-3.4015.98.2023.2.ASZ. Choć rozstrzygnięcie wydaje się niekorzystne dla podatników, to należy jednak zgodzić się z nim zgodzić. Obowiązujące wyłączenia dotyczą tylko podziału majątku wspólnego małżonków i niestety nie mogą być rozciągane na sytuacje, w których przedmiotem podziału nie jest majątek wspólny. Sam fakt, że byli małżonkowie w wyniku rozwodu postanawiają zerwać również przedmałżeńskie więzi majątkowe nie jest wystarczający do uznania, że mamy tu do czynienia z podziałem wspólnego majątku małżonków.
dr Bartosz Kubista jest adwokatem, doradcą podatkowym, szefem praktyki podatkowej, partnerem zarządzającym w GLC
Sprawdź w LEX:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
