Firma prowadzi rachunek walutowy dokonując za jego pomocą zapłaty za zobowiązania zagraniczne i przeliczając walutę na dzień poprzedzający wypływ środków po kursie średnim NBP. Jednoczenie na ten sam rachunek wpływają należności od kontrahentów, które jednostka przelicza po kursie średnim NBP na dzień poprzedzający dokonanie transakcji. Jednak, gdy na rachunku brakuje środków, firma przewalutowuje środki z konta złotówkowego stosując kurs negocjowany.
Czy stosując powyższe kursy spółka postępuje prawidłowo? Która z metod jest prawidłowa:
1) przyjmowanie i wydawanie waluty po kursie banku obsługującego jednostkę,
2) przyjmowanie i wydawanie waluty po średnim kursie NBP (z zastrzeżeniem równoczesnego przyjmowania do rozliczeń kursu negocjowanego)?
Nadmienię, że przy rozchodzie waluty z rachunku walutowego jednostka stosuje metodę FIFO.
W opisanym w pytaniu stanie faktycznym spółka prawidłowo rozlicza operacje walutowe stosując kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania zapłaty lub dzień płatności, a w przypadku zakupu walut stosując do rozliczeń kurs negocjowany (kurs faktycznie zastosowany).
Przedstawiona w zapytaniu wątpliwość dotyczy zagadnienia określenia właściwego kursu do rozliczenia płatności i zapłaty w walutach obcych, które wpływają i wypływają z rachunku walutowego bez przewalutowania ich na zł.
Odpowiadając na przedstawiony problem należy przywołać przepis art. 15a ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p. Przepis ten stanowi, iż jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. W opisanym w pytaniu stanie faktycznym należy rozstrzygnąć, czy istnieje możliwość uwzględnienia faktycznie zastosowanych kursów walut.
W doktrynie wskazuje się, że w przypadku korzystania z rachunku walutowego w celu rozliczania transakcji walutowej możliwe jest przyjęcie dwóch rozbieżnych poglądów. Pierwszy pogląd mówi, że w takim przypadku w celu obliczenia różnic kursowych należy zastosować właściwe kursy banku, a kurs średni NBP można zastosować tylko wtedy, gdy bank nie ogłasza własnych kursów wymiany walut (tak np. pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 18 lutego 2008 r., IBPB3/423-301/07/AM/KAN-2176/07). Drugi pogląd oparty jest na językowej analizie przepisu art. 15a ust. 4 u.p.d.o.p. Z tej analizy wyprowadzany jest wniosek, że jeśli nie dochodzi do przewalutowania, to brak jest podstaw do wnioskowania, iż w danym przypadku możliwe jest uwzględnienie kursu faktycznie zastosowanego. W konsekwencji należy w takim przypadku zastosować przepis art. 15a ust. 4 u.p.d.o.p., czyli kursem właściwym powinien być kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień transakcji (transferu).
W praktyce przeważa drugi z opisanych poglądów. Zatem w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu spółka prawidłowo stosuje kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień transakcji.
W przypadku, gdy dochodzi do przewalutowania, wówczas prawidłowym jest stosowanie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu.