Czynny żal jest pewnego rodzaju sposobem na uniknięcie konsekwencji karnych skarbowych spowodowanych np. spóźnieniem w rozliczeniu i zapłacie podatku czy wysłaniu deklaracji. Do tej pory czynny żal można było składać przede wszystkim w formie papierowej. Artykuł 16 par. 4 kodeksu karnego skarbowego precyzował, że zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Czynny żal pozostawał i pozostaje jednak bezskuteczny, jeśli został złożony:
- w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa - rozwiązania dla przedsiębiorców i pracowników >
Nowe zasady składania czynnego żalu
Uchwalona właśnie nowelizacja ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568) zmieniła jednak zasady składania czynnego żalu. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 16 par. 4 kks, zawiadomienie wnosi się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej albo ustnie do protokołu. Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym i wnosi za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal podatkowy, o którym mowa w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.17). Wynika z tego, że pojawiła się właśnie możliwość wnoszenia czynnego żalu w postaci elektronicznej, opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Możliwe też będzie wniesienie czynnego żalu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal e-PUAP.
Zobacz również: Fiskus ma luz decyzyjny w udzielaniu ulg >>
- Przed zmianą przepisów skuteczny był wyłącznie czynny żal złożony na piśmie lub do protokołu, zaś czynny żal złożony w inny sposób mógł być potraktowany jako akt autodenuncjacji, który nie niósł za sobą dobrodziejstwa bezkarności przewidzianego w art. 16 kks. Uchwalona zmiana nie została skomentowana w uzasadnieniu projektu ustawy, co może świadczyć o tym, iż traktowana jest ona obecnie jako kwestia stricte techniczna, jednak wydaje się, że będzie miała ona bardzo szeroki wymiar praktyczny – wskazuje dr Michał Rams, adwokat w PwC.
Czytaj w LEX: Zawieszenie działalności gospodarczej w związku z koronawirusem >
Cena promocyjna: 199.2 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Kluczowy moment złożenia czynnego żalu
Ekspert przypomina, że obok przewidzianej prawem formy, kluczowym dla skuteczności czynnego żalu jest także moment jego złożenia. Czynny żal jest bowiem skuteczny jedynie w przypadku, gdy sprawca zawiadomi organ ścigania o popełnieniu czynu zanim ten posiadał wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego i przed rozpoczęciem przez organ czynności zmierzającej do ujawnienia przestępstwa. Dotychczas aby mieć pewność, iż czynny żal dotarł do organu w odpowiednim terminie, koniecznym było osobiste złożenie pisma i uzyskanie potwierdzenia jego złożenia w formie prezentaty. - Wraz z wprowadzeniem możliwości elektronicznego wniesienia czynnego żalu wszystkie te wątpliwości powinny zniknąć, gdyż system informatyczny pozwoli precyzyjnie ustalić datę, a nawet godzinę przesłania i odebrania informacji, co uznać należy za niewątpliwą zaletę proponowanego rozwiązania. Ponadto, w takim przypadku nie powinien budzić wątpliwości nie tylko moment złożenia pisma, ale też oznaczenie jego autora i adresata – wskazuje dr Michał Rams.
Czytaj w LEX: Postępowanie egzekucyjne w czasie epidemii >
Wymogi formalne do złożenia czynnego żalu
Przyjęte rozwiązanie nie jest jednak pozbawione wad. Julia Jaszczewska, członek zespołu postępowań karnych skarbowych, aplikant adwokacki w PwC uważa, że pewnym ograniczeniem może być wprowadzenie konkretnych wymogów formalnych tj. konieczność posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego, których wyrobienie wymaga pewnego wysiłku, zaś obecnie korzystanie z nich nie jest jeszcze w Polsce zbyt powszechne.
Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa - pakiet zmian w podatkach w związku z koronawirusem >
- Czynny żal musi natomiast zostać złożony przez określoną osobę fizyczną – tj. faktycznego sprawcę danego uchybienia. To powoduje, że nadal nie będzie skuteczny czynny żal złożony chociażby w formie skanu dokumentu za pośrednictwem poczty elektronicznej urzędu. Mając jednak na uwadze pozostawienie możliwości skorzystania z tradycyjnych form składania czynnego żalu, proponowane rozwiązanie należy ogólnie ocenić jako pozytywne – tłumaczy Julia Jaszczewska.
Czytaj w LEX: Płyn do dezynfekcji rąk oraz maseczki ochronne w urzędzie - ewidencja księgowa i klasyfikacja budżetowa wydatków >
Przy okazji warto przypomnieć, że bezskuteczności czynnego żalu wnoszonego elektronicznie i propozycja jego rozwiązania pojawiała się już wcześniej. Zmianę w tym zakresie przewidywał projekt ustawy o elektronizacji doręczeń, przygotowany przez resort cyfryzacji i przyjęty przez rząd poprzedniej kadencji.
Zobacz procedury w LEX:
- Możliwość jednorazowej amortyzacji środków trwałych służących do produkcji przeciwko pandemii koronawirusa >
- Możliwość odroczenia wpłaty zaliczek na podatek od wynagrodzeń w związku z pandemią koronawirusa >
- Możliwość rozliczenia straty za 2020 r. z dochodem za 2019 r. >
- Nieuwzględnianie przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy tzw. złych długów w związku z pandemią koronawirusa >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
