Odpowiedź:

Bezpośrednia zamiana pożyczki udzielonej przez udziałowca na kapitał zapasowy nie jest możliwa. Aby dokonać takiej zmiany wymagane są dodatkowe czynności. Skutki podatkowe zależą od przyjętego wariantu.

Uzasadnienie:

Kapitał zapasowy to składnik kapitału własnego podmiotu przeznaczony na pokrycie ewentualnych strat finansowych. Stanowi on rezerwę finansową, która wspomaga i stabilizuje działalność przedsiębiorstwa. Powstaje on z agio (nadwyżka ceny objęcia udziałów nad ich wartością) lub z zysku spółki – w przypadku spółki z o.o. zob. art. 154 § 3, art. 192 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.). Przepisy nie przewidują zatem możliwości zamiany pożyczki na kapitał zapasowy – możliwa jest natomiast konwersja na kapitał zakładowy.
Bezpośrednia konwersja pożyczki od udziałowca na kapitał zapasowy nie jest zatem możliwa. Oznaczałoby to zwolnienie z długu w rozumieniu art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) – w praktyce doszłoby do umorzenia pożyczki, gdyż wspólnik nie otrzymałby ze strony spółki żadnego ekwiwalentu. Spółka musiałaby zatem zapłacić CIT od uzyskanego przychodu w kwocie umorzonego zobowiązania. Spółka mogłaby co prawda zwiększyć w takim wypadku kapitał zapasowy przeznaczając na ten cel zysk z tytułu umorzenia pożyczki – nie byłoby to więc przekształcenie pożyczki w kapitał. Nie powstanie obowiązek w zakresie PCC.
Inną możliwością jest podwyższenie kapitału zakładowego o jakąś symboliczną kwotę i pokrycie tego podwyższenia wierzytelnością z tytułu pożyczki. Nadwyżka wartości wierzytelności ponad wartość objętych udziałów stanowić będzie agio i będzie zaliczona do kapitału zapasowego. W tym przypadku powstanie konieczność zapłaty PCC od kwoty podwyższenia kapitału zakładowego. Ani po stronie spółki, ani po stronie udziałowca nie powstanie dochód do opodatkowania.
Kolejną możliwością jest uchwalenie dopłat i zamiana pożyczki na dopłatę. Dopłaty muszą być jednak przewidziane w umowie spółki, a poza tym wnosi się je proporcjonalnie do posiadanych udziałów. Wniesione dopłaty stanowić będą kapitał zapasowy. W takim przypadku powstanie konieczność zapłaty PCC od kwoty dopłat. Czynność będzie neutralna w zakresie podatku dochodowego.

Paweł Ziółkowski, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego
Odpowiedzi udzielono 5.04.2016 r.