Odpowiedź:

O ile podatnik nie ma odmiennych informacji, może uznać, że usługobiorca prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Wspólnoty ma status osoby niebędącej podatnikiem, jeżeli wykaże, że ten usługobiorca nie przekazał mu swojego indywidualnego numeru indentyfikacyjnego VAT.
W sytuacji gdyby podatnik przyjął, że usługobiorca ma status osoby niebędącej podatnikiem, zastosowanie znajdzie przepis art. 28c u.p.t.u., co oznacza, że opisaną w pytaniu usługę należałoby opodatkować podatkiem w wysokości 23%.

Uzasadnienie:

Reguły określające zasady ustalania miejsca świadczenia dla usług zawarte są w przepisach art. 28a-28o ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) – dalej u.p.t.u. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 u.p.t.u., miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniami.
W art. 28a ust. 1 u.p.t.u. wskazano, iż na potrzeby stosowania rozdziału dotyczącego miejsca świadczenia usług ilekroć jest mowa o podatniku – rozumie się przez to:
a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a), która jest zidentyfikowana do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.
Definicja podatnika została wprowadzona w związku z zawarciem w ustawie dwóch podstawowych reguł odnoszących się do miejsca świadczenia, dla zastosowania których istotne jest to, czy usługa świadczona jest dla przedsiębiorcy, czy też dla konsumenta. Pojęcie podatnika zdefiniowane w ww. art. 28a pkt 1 lit. a) u.p.t.u. obejmuje nie tylko podmioty wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą zdefiniowaną w ustawie o podatku od towarów i usług, czyli podatników podatku od towarów i usług określonych w art. 15  u.p.t.u., lecz również podmioty wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą zdefiniowaną w innych systemach prawnych, której definicja odpowiada tej przyjętej w polskich przepisach. Należy zauważyć, że w myśl przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podmiotem zobowiązanym do opodatkowania transakcji (dostawy towarów lub świadczenia usług) nie tylko czynny podatnik rozliczający ten podatek, ale dotyczy to także podatników, wykonujących np. wyłącznie czynności zwolnione od podatku, a także podatników zwolnionych podmiotowo od tego podatku.
Tryb weryfikacji statusu usługobiorcy przez usługodawcę mający na celu ustalenie czy dany podmiot ma status podatnika określono w art. 18 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L, Nr 77, s. 1, z późn. zm.) – dalej r.w.u. W myśl ust. 2 ww. przepisu o ile usługodawca nie ma odmiennych informacji, może uznać, że usługobiorca prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Wspólnoty ma status osoby niebędącej podatnikiem, jeżeli wykaże, że ten usługobiorca nie przekazał mu swojego indywidualnego numeru indentyfikacyjnego VAT
Z powyższego przepisu wynika, że nawet jeśli kontrahent (usługobiorca) niezarejestrowany dla celów VAT UE nie będzie chciał przedstawić żadnych dokumentów potwierdzających fakt prowadzenia przez siebie działalności gospodarczej, to nie znaczy, iż usługodawca nie może przyjąć, że kontrahent jest podatnikiem (w związku z czym miejsce świadczenia wykonanej dla niego usługi znajduje się w państwie jego siedziby).
W związku z powyższym oraz mając na uwadze, że w treści pytania brak jest szczegółowych informacji na podstawie których można byłoby określić, czy podmiot brytyjski jest podatnikiem w rozumieniu art. 28a u.p.t.u. Podatnik powinien na podstawie przedstawionych wskazówek ustalić, jaki status ma kontrahent dopiero wtedy prawidłowo udokumentować wykonaną usługę.
Zakładając, że podmiot zagraniczny jest podatnikiem, zastosowanie będzie miał przepis art. 28b ust. 1 u.p.t.u., zgodnie z którym miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniami.
Będziemy mieli zatem do czynienia z tzw. eksportem usług, w przypadku którego, to nabywca usług będzie obowiązany do ewentualnego rozliczenia podatku, natomiast polska spółka z o.o. powinna wystawić fakturę bez podatku VAT (tzw. odwrotne obciążenie). Zgodnie bowiem z przepisem art. 106e pkt 18 u.p.t.u. faktura powinna zawierać w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – wyrazy "odwrotne obciążenie".
Natomiast w sytuacji gdyby podatnik przyjął, że usługobiorca ma status osoby niebędącej podatnikiem, zastosowanie znajdzie przepis art. 28c u.p.t.u., co oznacza, że opisaną w pytaniu usługę należałoby opodatkować podatkiem w wysokości 23%.

Mariusz Jabłoński, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego
Odpowiedzi udzielono 11.05.2016 r.