Pytanie użytkownika Vademecum Doradcy Podatkowego:
Spółka z o.o. wykazała w deklaracji za grudzień 2008 r. nadwyżkę do przeniesienia w wysokości 20.000 zł. Przez lata 2009–2016 były składane deklaracje miesięczne VAT-7, w których tylko wykazywano nadwyżkę do przeniesienia. Czy to prawda, że kwota nadwyżki do przeniesienia przedawnia się? A jeśli tak, to w którym roku (okresie)? A jeśli nie, to czy w deklaracji za np. listopad 2016 r. podatnik mógłby wystąpić o zwrot VAT?

Odpowiedź
Co do zasady bezpośredni zwrot lub pośrednie rozliczenie (przez przeniesienie na następne okresy rozliczeniowe) nadwyżki VAT jest prawem podatnika wynikającym z ustawy.

Na wstępie należałoby zauważyć, że należy odróżnić termin przedawnienia a prawo do zwrotu bezpośredniego nadwyżki przenoszonej przez pewien okres czasu.

Co do zasady, jak wynika z art. 87 ust. 1 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. – gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.
Czyli podatnik w deklaracji może wykazać kwotę do przeniesienia za następny okres rozliczeniowy.

Dodać należy, że jak wynika z art. 86 ust. 13 u.p.t.u., jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa w ust. 10, 10d, 10e i 11, może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia podatku należnego.

Zatem po upływie wskazanego okresu podatnik traci prawo do odliczenia. Jednak poprzez wykazanie tego podatku naliczonego i wskazanie go jako kwoty do przeniesienia podatnik zrealizował prawo do odliczenia.

Należy tu stwierdzić, że bezpośredni zwrot lub pośrednie rozliczenie (przez przeniesienie na następne okresy rozliczeniowe) nadwyżki VAT jest prawem podatnika wynikającym z ustawy. Prawo to może doznać ograniczeń tylko w drodze ustawy. Aktualnie brak przepisów dotyczących wprost przedawnienia się nadwyżki w VAT. Można pokusić się o stwierdzenie, że skoro nie ma wprost przepisów stanowiących o przedawnieniu nadwyżki w VAT, to a contrario należy uznać, że ono nie następuje.

Wtedy podatnik mógłby wykazać kwotę do przeniesienia (przenoszoną przez dłuższy czas) jako kwotę do zwrotu bezpośredniego w każdej chwili.

Jednak wskazać tu należy na orzecznictwo mówiące o samym przedawnieniu kwoty do przeniesienia.

W wyroku z 8 maja 2015 r. (I FSK 106/14) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał – "W rozstrzyganej sprawie podkreślenia wymaga ponadto, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 maja 2014 r., I FSK 705/13, wypowiedział się w zakresie zastosowania przepisu art. 70 § 1 o.p. w odniesieniu do nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Sąd ten wskazał, że mimo, iż w art. 70 § 1 o.p. ustawodawca nie stanowi wprost o przedawnieniu obowiązku podatkowego, lecz tylko o takiej jego konkretyzacji, która przyjmuje postać zobowiązania podatkowego, to w orzecznictwie ugruntowany jest już pogląd o możliwości stosowania tego przepisu także do nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu (por. uchwała NSA z dnia 29 czerwca 2009 r., I FPS 9/08) oraz nadwyżki podatku naliczonego do przeniesienia na następny miesiąc, określanej często jako tzw. zwrot pośredni podatku (np. wyrok NSA z dnia 6 marca 2013 r., I FSK 1786/12). W uzasadnieniu przywoływanej uchwały NSA wskazał, że termin przedawnienia kwoty zwrotu różnicy podatku lub kwoty różnicy podatku do przeniesienia zaczyna biec od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin zwrotu podatku, czyli z pierwszym dniem następnego roku, a kończy się z upływem 5 lat (pkt 9.13 uzasadniania uchwały I FPS 9/08). Tezę tę zinterpretował NSA w wyroku z dnia 14 marca 2013 r., I FSK 437/13, w którym stwierdził, że kiedy w uchwale tej mowa o "terminie zwrotu podatku" stwierdzenie to odnosi się również do zwrotu różnicy podatku – mającego charakter bezpośredni, jak i pośredni. Z kolei o tym, co należy rozumieć pod pojęciem "termin zwrotu" kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia, wypowiedział się NSA w wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r., I FSK 1716/12, stwierdzając, że nadwyżka podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia nie podlega zwrotowi sensu stricto. Jest ona rozliczana w kolejnych okresach, przy czym w wyniku takiego rozliczenia może powstać zobowiązanie podatkowe, nadwyżka podatku do zwrotu bezpośredniego, bądź też kolejna nadwyżka podatku naliczonego do przeniesienia. Sąd wyraził pogląd, że terminem tzw. zwrotu pośredniego jest termin, w którym przeniesiona nadwyżka została rozliczona, i to bez względu na wynik tego rozliczenia. Należy zatem przyjąć, że pięcioletni okres przedawnienia, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p., w odniesieniu do nadwyżki podatku naliczonego do przeniesienia, powinien być liczony od końca roku z uwzględnieniem miesiąca, w którym nadwyżka ta została rozliczona, niezależnie od wyniku tego rozliczenia".

Zatem, podatnik wnioskując o zwrot na rachunek bankowy nadwyżki (przenoszonej kwoty do przeniesienia) po latach jej przenoszenia na kolejne okresy rozliczeniowe (gdy minęło już 5 lat), może spotkać się z odmową jej wypłaty.

Mimo wszystko podatnik może wykazać tę przenoszoną kwotę do przeniesienia jako kwotę do zwrotu bezpośredniego, bo praktyka organów skarbowych nie jest tu jednolita.