Niedawny wyrok WSA w Warszawie z 7 marca 2024 r. (sygn. III SA/Wa 2619/23), dotyczący obowiązków związanych z cenami transferowymi, nie ucieszy podatników tworzących podatkowe grupy kapitałowe. Spółki tworzące PGK muszą na bieżąco spełniać warunki związane z cenami transferowymi, w tym ustalać ceny na poziomie rynkowym. Nie wystarczy późniejsza zmiana warunków transakcji – z nierynkowych na rynkowe – bo konsekwencją dla podatkowej grupy kapitałowej będzie utrata statusu podatnika CIT.
Pytanie o skutki korekty warunków transakcji
Spór rozpoczął się od interpretacji z lipca 2019 r. (nr 0111-KDIB1-1.4010.176.2019.2.BK). Z wnioskiem o interpretację wystąpiły spółki, które planują utworzenie podatkowej grupy kapitałowej. Wskazały we wniosku, że mimo zachowania przez spółki należytej staranności w trakcie istnienia PGK może dojść do niecelowego zawarcia przez spółki transakcji z podmiotem powiązanym (spoza PGK), których warunki będą odbiegać od tych, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. W takim przypadku spółki niezwłocznie zmienią warunki transakcji, tak aby odzwierciedlały one warunki rynkowe.
Spółki zapytały, czy w takiej sytuacji PGK straci status podatnika. Ich zdaniem, nie. Dyrektor KIS uznał jednak stanowisko podatników za nieprawidłowe. Stwierdził, że zawarcie transakcji o nierynkowym charakterze, nawet pomimo późniejszej korekty warunków transakcji, oznaczać będzie dla PGK utratę statusu podatnika CIT.
WSA: Nie wystarczy zachowanie należytej staranności i korekta
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zgodził się w tej sprawie z fiskusem. Sąd orzekł, że niezależnie od działań podejmowanych przez spółki, PGK przestanie istnieć ex large - z chwilą gdy zostaje naruszony jeden z warunków niezbędnych do istnienia grupy. Jak bowiem wynika z art. 1 a ust. 2 ustawy o CIT, wszystkie opisane warunki materialne i formalne muszą być spełnione łącznie - nie tylko w momencie rejestracji PGK, lecz także w czasie jej trwania.
Sąd nie zgodził się z argumentami podatników, że wystarczy zachowanie należytej staranności i stały monitoring transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz (w przypadku uznania warunków transakcji za odbiegające od rynkowych) następcza korekta warunków transakcji, korekta miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy, jak również ewentualna korekta zeznania podatkowego i zapłata zaległości podatkowej. Skoro bowiem w wyniku zawarcia transakcji dojdzie do ustalenia warunków różniących się od tych, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT, to z dniem poprzedzającym dzień ustalenia tych warunków, podatkowa grupa kapitałowa traci status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych.
- Dokonana korekta warunków transakcji i uaktualnienie jej do warunków rynkowych nie spowoduje zmian ze skutkiem ex tunc (wstecz) na gruncie przepisów prawa podatkowego, albowiem do ustania bytu prawnego PGK dojdzie w dniu poprzedzającym dzień zawarcia takiej transakcji. Dzień zawarcia transakcji będzie natomiast pierwszym dniem roku podatkowego spółek, które przed tym dniem tworzyły podatkowa grupę kapitałowa – orzekł WSA.
Co istotne, poprzednio WSA zajął w tej sprawie inne stanowisko (sygn. III SA/Wa 2169/19). Orzekł, iż późniejsza korekta warunków transakcji umożliwia podatkowej grupie kapitałowej zachowanie statusu podatnika. Korekta cen transferowych, mająca na celu „urynkowienie” warunków transakcji, która z biegiem czasu stała się „nierynkowa”, choć pierwotnie była zawierana ze świadomością rynkowego charakteru, gwarantuje podatkowej grupie kapitałowej zachowanie statusu podatnika. Wyrok ten został jednak uchylony przez NSA (sygn. II FSK 128/21) i przekazany do ponownego rozpoznania.
Nie można dopuścić do transakcji na warunkach nierynkowych
Jak wskazuje Łukasz Szula, doradca podatkowy prowadzący Kancelarię Szula, wyrok WSA jest bardzo restrykcyjny i sprawia, że podatkowe grupy kapitałowe muszą nieustannie badać i weryfikować rynkowy charakter swoich transakcji z podmiotami powiązanymi spoza grupy, aby nigdy nie dopuścić do sytuacji, w której transakcja realizowana jest na warunkach nierynkowych.
- Z rozstrzygnięcia wynika, że nawet stosowna korekta warunków transakcji zidentyfikowanej jako zawarta na nierynkowych warunkach (niecelowo) nie wymazuje faktu, że transakcja przez pewien czas była jednak realizowana na warunkach nierynkowych (inaczej nie trzeba byłoby stosować korekty), a wystąpienie takiego zjawiska bezpośrednio pozbawia PGK statusu podatnika. Co więcej, ze względu na brzmienie regulacji o cenach transferowych, PGK mogą w istocie nigdy nie być pewne swojego statusu. Ocena rynkowego charakteru danej transakcji nie jest bowiem oceną zerojedynkową i może być dokonana na bazie rozmaitych metod, przynoszących różne rezultaty. Zaś wybór najodpowiedniejszej z nich nie jest dyktowany przez sztywne kryteria, a subiektywną ocenę stron transakcji lub podmiotu badającego transakcję, której dokonuje się na podstawie szeregu danych dotyczących zaangażowanych podmiotów, przedmiotu transakcji, warunków gospodarczych, wyniku analizy funkcjonalnej czy innych czynników - mówi Łukasz Szula.
Zaznacza, że wyrok zmusza podatników do bezpośredniej i bardzo restrykcyjnej, bieżącej weryfikacji warunków transakcji kontrolowanych i świadomego zwrócenia uwagi na dokonywane korekty cen transferowych (o ile mają miejsce), bowiem ich dopuszczalność jest przez przepisy ograniczona określonymi wymogami. Jak wynika z rozstrzygnięcia, wymogi te są każdorazowo szczegółowo badane przez organy podatkowe i korekty dokonane w sytuacji niespełnienia wszystkich warunków mogą być kwestionowane, a rozliczenia z podmiotami powiązanymi mogą stanowić przedmiot weryfikacji.
- Wiąże się z tym także kwestia odpowiedzialności za złożenie oświadczenia o stosowaniu cen rynkowych, które w sytuacji opisywanej w stanie faktycznym (jeżeli zostałoby złożone po dokonaniu korekty warunków transakcji), mogłoby być potencjalnie uznane za fałszywe. Skoro bowiem korekta warunków transakcji nie stanowi o „urynkowieniu” transakcji na potrzeby zachowania statusu podatnika przez PGK, to oznacza to, że transakcja w istocie była realizowana nierynkowo i każde oświadczenie o odmiennej treści jest fałszywe - zaznacza Łukasz Szula.
Kontrole cen transferowych
Z kolei Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym, przypomina, że ceny transferowe są już od dłuższego czasu przedmiotem zainteresowania skarbówki. - W praktyce obserwujemy, że coraz więcej kontroli prowadzonych jest w zakresie cen transferowych. W ostatnim czasie organy podatkowe coraz częściej weryfikują transakcje wewnątrzgrupowe, szczególnie dotyczące usług niematerialnych. Sprawdzane są też transakcje udostępniania znaków towarowych czy innych wartości niematerialnych i prawnych, zwłaszcza trudnych do wyceny. Na celowniku znajdują się również transakcje finansowe, w tym również usługi udzielania pożyczek przez podmioty w grupie kapitałowej - mówi ekspert.
Jak zaznacza, kluczowe jest opracowanie polityki cen transferowych w firmie, gdzie określane są właśnie zasady ustalania cen w określonych przypadkach.
Czytaj również: Odpowiedzialność karna skarbowa za ceny transferowe >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
