Raport: Nauczyciele przeciążeni obowiązkami i odpowiedzialnością

Nauczyciele czują się przeciążeni, obarczeni zbyt rozległymi obowiązkami administracyjnymi i odpowiedzialnością za dobrostan uczniów. Zmagają się też z niską samooceną i niskimi poczuciem własnej wartości - wynika z raportu „PowerED. Jak przeciwdziałać wykluczeniom w edukacji?”.

Raport dotyczy wykluczenia edukacyjnego - opiera się na diagnozach i badaniach. Zawiera rekomendacje dla podmiotów prowadzących szkoły. Oprócz diagnozy, jak różne rodzaje wykluczenia wpływają na brak równego dostępu do adekwatnego wsparcia edukacyjnego, rekomendacje skupiają się na ​wskazaniu praktycznych działań.

Polska szkoła to skansen, o zawodach przyszłości uczeń może pomarzyć>>

Nauczyciele zmęczeni i przygnębieni

– ​Nie formułujemy rekomendacji dla rządu, nie jesteśmy w stanie zaproponować rozwiązań dla wszystkich problemów, które dostrzegamy. Wolimy zidentyfikować kilka obszarów, co do których jesteśmy przekonani, że da się w nich zapewnić dzieciom równy start ​– zaznacza Anna Stokowska z Katalyst Education. – ​W rekomendacjach proponujemy, jak metodą małych kroków i w granicach prawa oświatowego zmienić sposób działania szkoły na bardziej inkluzywny, nowoczesny i sprzyjający rozwojowi wszystkich uczniów​.

Badania wskazują, że nauczyciele czują się przeciążeni, obarczeni zbyt rozległymi obowiązkami administracyjnymi i odpowiedzialnością za dobrostan uczniów. Dobrostan to, najogólniej rzecz ujmując, odczuwanie szczęścia i satysfakcji z życia; ale to też poczucie wpływu na to, co się z nami dzieje, a w odniesieniu do technologii — poczucie satysfakcji z korzystania z technologii teleinformatycznych i poczucie kontroli nad nimi. Lockdown tylko pogłębił ten problem. Samopoczucie zarówno nauczycieli jak i uczniów pogorszyło się, tak samo jak ich wrażenie, że mają zdrowe relacje z technologiami.  Nauczyciele często wspominali, że czują się, jakby nigdy nie wychodzili z pracy, a uczniowie spędzali całe dnie „przyklejeni” do ekranów.

- Poczucie własnej wartości to problem i uczniów i nauczycieli - ocenia Iwona Brzózka-Złotnicka, Stowarzyszenie Cyfrowy Dialog - Zdrowy, zmotywowany, kompetentny nauczyciel, który jest w stanie poświęcić wysokiej jakości czas swoim uczniom, będzie w stanie dostrzec, że niektórzy z nich są w mniej uprzywilejowanej sytuacji, i pomóc im w nauce. Zgodnie z metaforą maski tlenowej, musimy pomóc nauczycielom po to, aby oni mogli skutecznie pomagać swoim uczniom. Oczywiście nie oznacza to, że wspieranie nauczycieli w osiąganiu dobrostanu (nie tylko cyfrowego) ma tylko i wyłącznie ten wymiar. Nauczyciele pracują w wyjątkowo stresującym środowisku, które wymaga elastyczności, odporności, nieustannej gotowości do zmian i uczenia się. Są jedną z tych grup zawodowych, o które musimy po prostu bardzo dbać, bo zależy od nich nasza przyszłość jako społeczeństwa - dodaje.

Doradztwo psychologiczne i nauczanie hybrydowe

Wykluczenie nie zawsze oznacza, że dzieci nie mają dostępu do dobrej jakości edukacji ze względu na warunki socjoekonomiczne, chociaż często takie są skojarzenia. Bywa, że dzieci z dobrze sytuowanych domów nie mają wytworzonych stabilnych, trwałych relacji opartych na zaufaniu do dorosłego. Ich rodzice za dużo pracują, za mało są obecni w życiu swoich dzieci lub sami mają dużo kłopotów osobistych. Dla takich dzieci (bez względu na ich zamożność) szkoła jest często miejscem tworzenia zdrowych relacji. Zarówno z rówieśnikami, jak i z nauczycielami. Pomogłoby zapewnienie nauczycielom doradztwa psychologicznego.

- Rodziny nisko funkcjonujące, które nawet chciałyby wesprzeć swoje dzieci, widzą wartość w rozwoju swoich dzieci, ale nie mają zasobów, ich wiedza i umiejętności są za słabe, nie wiedzą, gdzie szukać pomocy. —  ocenia Katarzyna Fusiek, z fundacji Big Brothers Big Sisters of Poland.

Fundacja rekomenduje też wprowadzenie nauczania hybrydowego na stałe. Głównym celem nauczania hybrydowego jest — z punktu widzenia ucznia — personalizacja nauki rozumiana jako możliwość wyboru kolejności i czasu zdobywania konkretnych umiejętności. Dla nauczyciela natomiast celem jest uzyskanie większej ilości czasu na bezpośrednią pomoc konkretnym uczniom, którzy tego wymagają. Warto zauważyć, że ciężar odpowiedzialności za zdobywanie wiedzy.

Przeciwdziałanie wypaleniu a doskonalenie

Wypaleniu zawodowemu nauczycieli sprzyja też brak jasnych przepisów i sposób i konstruowania. Jak zwracał uwagę Jarosław Kordziński, autor książki o przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu nauczycieli, kolejne zmiany w przepisach prawa oświatowego nakładają na szkoły duży rygor wykonywalności, obowiązku, kontroli, narzucanych rozwiązań.

- Do rozporządzenia o nadzorze wpisano m.in. doskonalenie i jest całe mnóstwo takich aspektów związanych z doskonaleniem i warto się im przypatrzeć właśnie pod kątem antywypaleniowym. Doskonalenie zaczyna się od refleksji nad tym, jak ta szkoła powinna być, żeby była bezpieczna, żeby zwiększyć przyjemność z pracy i nauki w tej szkole. Problem  w tym, że z tych przepisów się nie korzysta. Szkoły ograniczają się do wykazania, czy realizowana jest podstawa programowa, bo z tego się głównie nauczycieli rozlicza. To najprostsze rzeczy, tymczasem jest dużo trudniej zastanowić się choćby nad tym, dlaczego uczniowie przychodzą do szkoły z taką chęcią dokopania komuś - tłumaczył w wywiadzie dla Prawo.pl.

Sprawdź: Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu nauczycieli >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.