Raport stanowi podsumowanie projektu "Administracja centralna na rzecz Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Monitoring wdrażania", realizowanego przez Polski Związek Głuchych w partnerstwie z Fundacją Instytut Rozwoju Regionalnego oraz Polskim Stowarzyszeniem na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r. Jej celem jest ochrona oraz zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. Rząd Polski podpisał Konwencję 20 marca 2007 r., natomiast jej ratyfikacja przez Polskę nastąpiła 6 września 2012 r.
Monitoringiem objętych zostało 51 instytucji- w tym 17 ministerstw. Dwa ministerstwa odmówiły udziału w procesie: Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.
W raporcie podkreślono, że część instytucji spełnia wymagany 6 proc. wskaźnik zatrudniania np. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych aż 12 proc., Centrum Badania Opinii Społecznej czy KRUS, w którym łączny wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami wynosi 5,86 proc., ale w niektórych oddziałach terenowych jest wyższy, np. w Gdańsku wynosi ponad 10 proc.
Zobacz w LEX: Niepełnosprawny w pracy >
Niska świadomość urzędników
Z raportu wynika, że w obszarze „Działania na rzecz zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Instytucji”, jako przyczyna występowania trudności najczęściej pojawia się „brak świadomości”. Ma to miejsce w 40 proc. przypadków, pozostałe najczęstsze wskazania to: brak dobrych praktyk i problem z pozyskaniem pracowników.
Zobacz w LEX: Obowiązki bhp pracodawcy wobec niepełnosprawnych >
Nad wyraz często - napisano w raporcie - wskazywano, że „instytucja nie prowadzi żadnych działań” mających zmienić ten stan rzeczy, powszechne jest także, że instytucje nie posiadają wewnętrznych procedur dotyczących zatrudniania osób z niepełnosprawnościami.
Krajowe Biuro Wyborcze, jako jedyna instytucja spośród badanych, nie zatrudnia w ogóle osób z niepełnosprawnościami, ponadto nie udostępnia ogłoszeń o pracę i nie posiada procedur dotyczących zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. W raporcie końcowym z monitoringu przekazanym do Krajowego Biura Wyborczego wskazano, jakie działania należy podjąć, aby zmienić istniejący stan rzeczy.
Zobacz w LEX: Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej >
Cena promocyjna: 79.2 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Urzędnicy powoli zmieniają podejście
Agata Gawska, autorka raportu, senior ekspertka ds. rynku pracy zwraca uwagę, że brak świadomości, który był dominującą przyczyną uchybień w monitorowanych instytucjach, to kwestia złożona. - Nakładają się na nią bowiem inne uchybienia, w tym bardzo niskie zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami w administracji czy brak prowadzenia konsultacji ze środowiskiem organizacji pozarządowych działających na rzecz tej grupy - mówi.
Zobacz w LEX: Zatrudnianie osób niepełnosprawnych - aspekt HRM >
- Codzienna współpraca w zespole pracowniczym, w którym pracuje osoba z niepełnosprawnością przyniesie więcej korzyści dla budowy świadomości, niż najlepsze szkolenia. Jednocześnie warto podkreślić, że podczas procesu monitoringu organizacje pozarządowe zauważyły zmianę, wśród pracowników administracji, z którymi współpracowano, a także rosnące zrozumienie tematyki, rozpoczęcie działań naprawczych, a nawet wykazanie inicjatywy po stronie instytucji - dodaje.
Prezes zarządu Fundacji Aktywizacja Przemysław Żydok zwraca uwagę, że wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w administracji publicznej jest faktycznie bardzo niski. - Dopiero niedawno, Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej jako pierwszy i na razie jedyny resort przekroczyło ustawowy próg 6 proc. udziału pracowników z niepełnosprawnościami w całym zespole. Uderza też, ukazana w raporcie, dominacja jednej przyczyny takiego stanu rzeczy – braku świadomości urzędników - mówi.
Czytaj też: Resorty płacą na PFRON niezatrudniając niepełnosprawnych >>>
- Z jednej strony to dziwne – przecież co najmniej od kilkunastu lat bardzo mocno eksponuje się tezę, iż to właśnie urzędy centralne i samorządowe mają być wzorem dla pracodawców w tym obszarze. Z drugiej strony, jeśli spojrzymy na sposób wdrażania tej idei, to zdziwienie maleje. Poza deklaracjami, zazwyczaj szefów danych instytucji, nie dzieje się zbyt wiele. Brakuje wyodrębnienia tego zagadnienia, jako konkretnego zadania z obszaru HR do odrobienia - zaznacza. I zwraca uwagę, że podczas posiedzenia Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój dość długo musiał przekonywać urzędników z KPRM, że kwestia zatrudniania osób z niepełnosprawnościami w danym urzędzie, to zasadniczo inny temat niż dostępność tegoż urzędu dla klientów z niepełnosprawnościami. - I że te dwa wątki muszą być analizowane w dwóch odrębnych procesach. Udało się, ale problem braku świadomości pokazał się jak na dłoni - wyjaśnia prezes.
Zobacz w LEX: Preferencje dotyczące zatrudniania osób niepełnosprawnych w służbie cywilnej, w administracji samorządowej i w urzędach państwowych >
- Widzimy też, że temat zaczyna ruszać, kiedy ze świecznika deklaracji „politycznych” (oczywiście ważnych jako punkt wyjścia) schodzi na poziom personelu odpowiedzialnego za politykę kadrową instytucji. Jako Fundacja Aktywizacja prowadziliśmy w ostatnim czasie właśnie szkolenia świadomościowe dla pracowników ZUS, GUS, czy Spółki Skarbu Państwa jaką jest Poczta Polska – pokazywaliśmy na nim, z czym zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami „się je”, jakie są związane z tym fakty, a jakie mity. Dopiero przejście tego etapu pozwoliło budować całkiem efektywne wewnętrzne „projekty HR’owe”, w których te instytucje z naszą pomocą rekrutowały pracowników z niepełnosprawnością. I to z pozytywnymi efektami - stwierdza ekspert.
Brak szkoleń
Z raportu wynika, że pracownicy badanych instytucji nie byli szkoleni z zakresu niepełnosprawności. - Zdarzało się, że w instytucjach były osoby szkolone w tej tematyce, niemniej były to jednostkowe przypadki. Również w planach szkoleń badanych instytucji trudno znaleźć szkolenia z tematyki niepełnosprawności jako takiej, ale także w zakresie obsługi klienta z niepełnosprawnością czy zatrudniania osób z niepełnosprawnościami - zaznaczono.
Zobacz w LEX: Ulgi i uprawnienia dla prowadzących zakład pracy chronionej >
- W zakresie zatrudniania pracowników z niepełnosprawnością także widać polaryzację podejścia, mimo obowiązujących tych samych przepisów - jedne instytucje sztywno trzymają się przepisów, nie wykazując inicjatywy, inne na własną rękę podejmują działania służące zwiększeniu zatrudnienia. Dodatkowo osoby z niepełnosprawnościami postrzegane są jako klienci, a nie współpracownicy - czytamy w raporcie.
- Dla części instytucji wystarczające jest wskazanie tylko jednej informacji w ogłoszeniach o pracę, którą jest oznaczenie czy instytucja spełnia czy nie spełnia wymaganego wskaźnika zatrudnienia. Dla innych podmiotów jest to zbyt mało i rozszerzają zapisy np. o opis dostępności architektonicznej miejsca pracy, co chociażby z punktu widzenia rynkowych problemów z pozyskaniem pracowników wydaje się być działaniem jak najbardziej właściwym - dodano.
W raporcie zwrócono uwagę, że dużo uchybień istnieje w obszarze zamówień publicznych, w tym niestosowanie klauzul społecznych. Dodatkowo wskazano na słabość współpracy z organizacjami pozarządowymi, w tym brak konsultowania z nimi działań instytucji jak choćby dokumenty „Prawa pasażera” przygotowywanego przez Urząd Lotnictwa Cywilnego.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Jakie obowiązki sprawozdawcze ma pracodawca zatrudniający osoby niepełnosprawne? >
Czy pracodawcy przysługuje dofinansowanie do wynagrodzeń pracownika niepełnosprawnego? >
Czy można zatrudnić pracowników niepełnosprawnych w formie telepracy? >
Od kiedy wliczyć pracownika niepełnosprawnego w firmie w przypadku kolejnego orzeczenia? >
Czy pracownik niepełnosprawny z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności może pracować w sobotę? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
