Umowa ADR składa się z umowy właściwej oraz załączników A i B, będących jej integralną częścią. Umowa właściwa określa stosunki prawne między uczestniczącymi państwami, natomiast załączniki zawierają przepisy regulujące w szerokim zakresie warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych w międzynarodowym transporcie samochodowym.
Konwencyjne określenie „towary niebezpieczne” oznacza materiały lub przedmioty, które zgodnie z ADR, RID lub ADN nie są dopuszczone, odpowiednio, do przewozu drogowego, kolejowego lub żeglugą śródlądową albo są dopuszczone do takiego przewozu na warunkach określonych w tych przepisach. „Międzynarodowy przewóz” oznacza każdą działalność przewozową wykonywaną na terytorium co najmniej 2 krajów za pomocą pojazdów drogowych. „Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych” to każde przemieszczenie towarów niebezpiecznych pojazdem po drodze publicznej lub po innych drogach ogólnodostępnych, z uwzględnieniem postojów wymaganych podczas tego przewozu oraz czynności związanych z tym przewozem. Podobne wymagania dotyczą przewozu towarów niebezpiecznych koleją i żeglugą śródlądową.
Załącznik A określa podział wszystkich produkowanych na świecie materiałów niebezpiecznych na 13 klas zagrożeń oraz zawiera szczegółową klasyfikację tych materiałów w następujących klasach: klasa 1 - materiały i przedmioty wybuchowe; kl. 2 – gazy; 3 - materiały ciekłe zapalne; 4 - materiały (z podziałem na trzy podklasy) stałe zapalne, samozapalne oraz wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne; 5 – materiały (z podziałem na dwie podklasy) utleniające oraz nadtlenki organiczne; 6 – materiały (z podziałem na dwie podklasy) trujące oraz materiały zakaźne; 7 - materiały promieniotwórcze; 8 – żrące; 9 - różne materiały i przedmioty niebezpieczne.
W załączniku A zostały ponadto określone ogólne i szczegółowe warunki pakowania i znakowania towarów niebezpiecznych, oznakowania pojazdów przewożących towary niebezpieczne, ładowania różnych ładunków w jednym pojeździe oraz wymagania dotyczące badań i znakowania materiałów.
W załączniku B określono: warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych, wymagania techniczne, jakie powinny spełniać pojazdy samochodowe, przyczepy (naczepy), cysterny i kontenery-cysterny używane do przewozu materiałów niebezpiecznych, warunki załadunku i wyładunku poszczególnych materiałów, wymagania dotyczące osób uczestniczących w przewozie oraz niezbędnej dokumentacji wymaganej przy tych przewozach.
Warto przypomnieć, że od 2003 r. każde przedsiębiorstwo zajmujące się transportem drogowym towarów niebezpiecznych ma obowiązek wyznaczyć doradcę ds. bezpieczeństwa, potocznie nazywanego doradcą ADR, którego głównym zadaniem jest wprowadzanie procedur i instrukcji bezpieczeństwa dotyczących czynności związanych z przygotowaniem, nadaniem i przewozem materiałów niebezpiecznych, śledzenie zgodności tych działań z wymaganiami umowy ADR i ustawie o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych oraz sporządzanie obowiązkowych sprawozdań rocznych dla wojewody. Doradca może świadczyć usługi jako podmiot niezależny od przedsiębiorcy, działający na podstawie odpowiedniej umowy.
Doradcą może zostać osoba mająca wyższe wykształcenie, niekarana za przestępstwo popełnione umyślnie, która ukończyła kurs doradczy i złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy przed komisją egzaminacyjną działającą przy Transportowym Dozorze Technicznym (TDT).
Wszelkie informacje dotyczące klasyfikacji substancji według przepisów ADR są zawarte w punkcie 14 karty charakterystyki danego towaru. Jeśli jest podany numer UN (numer rozpoznawczy materiału) to towar jest sklasyfikowany jako niebezpieczny i w zakresie załadunku, rozładunku, przewozu podlega przepisom ADR. Badania wymagane przepisami ADR w celu klasyfikacji towaru powinny być wykonywane w akredytowanej jednostce badawczej. W Polsce klasyfikacją towarów niebezpiecznych zajmuje się Instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie.
Edward Kołodziejczyk