Chodzi o obowiązujący od 31 marca 2020 roku art. 31zo specustawy w sprawie koronawirusa, popularnie zwanej tarczą antykryzysową 1 (z uwagi na projekt kolejnej specustawy, zwany tarczą antykryzysową 2).
Przepis ten przewiduje zwolnienie z obowiązku płacenia – co ważne, nieopłaconych - składek na ubezpieczenie społeczne dla mikroprzedsiębiorców zatrudniających mniej niż 10 pracowników oraz osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (tzw. samozatrudnionych). W przypadku jednak samozatrudnionych obowiązuje limit przychodów uprawniający do tego zwolnienia. Ustawodawca zdecydował, że mogą z niego skorzystać osoby, których przychód - w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek - nie był wyższy niż 300 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., czyli 15 700 zł.
Zobacz wzór: RDZ Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek za marzec - maj 2020 r. >
Czytaj również: Tarcza antykryzysowa jest już opublikowana i obowiązuje>>
Luka w nowym prawie?
Według dr Tomasza Lasockiego z Katedry Prawa Ubezpieczeń Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, niezależnie od wysokości przychodu można skorzystać ze zwolnienia, jeżeli zatrudni się na zleceniu choćby jedną osobę albo zgłosi się do ubezpieczenia współpracownika. - Warto zastanowić się, czy np. w sklepie nie potrzebujecie kogoś, kto mógłby zatowarować półki. Ważne, żeby ta praca była firmie potrzebna, ale w okresie epidemii nietrudno to wykazać (większy i wyczerpujący wysiłek wkładany w zachowanie szczególnych środków ostrożności), a przede wszystkim, aby rzeczywiście była świadczona. Można jeszcze prościej – poprosić, aby w okresie kryzysu członek najbliższej rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym stale pomagał w prowadzeniu biznesu, wszak każda para rąk się przyda (wówczas nawet nie trzeba wypłacać wynagrodzenia, tylko zgłosić jako współpracownika) – radzi Lasocki. W razie zaś ewentualnej kontroli warto, według niego, zadbać o możliwość potwierdzania, że faktycznie praca była potrzebna i wykonana. - W przypadku zlecenia nie ma znaczenia kwota umowy, ale należy zapewnić przynajmniej 17 zł za godzinę brutto, choć spora część z tej kwoty ze względu na zwolnienie zostanie w portfelu. Oszczędzi się również ok. 3000 zł składek za kwiecień i maj, bez uszczuplenia ochrony ubezpieczeniowej – przekonuje dr Tomasz Lasocki.
Sprawdź w LEX: Czy osoba, która z jednym podmiotem ma zawartą umowę o pracę a z drugim umowę zlecenia, nabędzie prawo do świadczenia postojowego? >
Jak to możliwe?
Osoby opłacające składki wyłącznie za siebie
Wszystko dlatego, że w przepisie art. 31zo ust. 1 zabrakło zastrzeżenia, które wyłączyłoby osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą z możliwości zastosowania do nich tego przepisu, w podobny zresztą sposób, jak – dzięki zastrzeżeniu w ust. 2 art. 31zo - uregulowano prawo samozatrudnionych do zwolnienia (z limitem przychodów). Krótko mówiąc w ust. 1 zabrakło sformułowania mówiącego o osobach opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne.
Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa – zasady i ocena rozwiązań dla przedsiębiorców >
![System prawa ubezpieczeń społecznych. Tom I. Część ogólna [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/19859/978-83-8187-180-8_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 170 zł
|Cena regularna: 170 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Zgodnie bowiem z art. 31zo ust. 1 specustawy, na wniosek płatnika składek, który na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r.
Czytaj w LEX: Koronawirus a ulgi w składkach ZUS >
Z kolei w ust. 2 tego artykułu zapisano, że na wniosek płatnika składek, będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed 1 lutego 2020 r. i przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 300 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.
Sprawdź w LEX: Czy stan epidemii zwalnia z obowiązku posiadania przez pracowników aktualnych uprawnień wymaganych do pracy na zajmowanym stanowisku? >
A ponieważ – zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. a) i d) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - płatnikiem składek jest zarówno pracodawca w stosunku do pracowników, jak i ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne, to też można dojść do wniosku, że samozatrudniony był płatnikiem na dzień 29 lutego 2020 r. A skoro tak, może teraz zatrudnić współpracownika i stać się mikroprzedsiębiorcą. - Osoba, która prowadzi biznes co najmniej od lutego spełnia wymóg zgłaszania do ubezpieczenia na dzień 29 lutego mniej niż 10 ubezpieczonych (zgłasza siebie), a jeżeli zgłosi od 1 kwietnia kolejnego ubezpieczonego, to nie będzie podpadał pod ust. 2. Ani ust. 2 nie zastrzegł, że stosuje się go do osób, które nie zatrudniały nikogo na 29 lutego, ani ust. 1 nie ogranicza swojego zastosowania do „zgłoszenia ubezpieczonych innych niż płatnik”. Z tego powodu w łatwy sposób dołączyć do płatników korzystających wraz z duchownymi i rolnikami ze zwolnienia ze składek - wyjaśnia dr Tomasz Lasocki. I podkreśla, że podjął ten temat z poczucia obowiązku równego traktowania najmniejszych uczestników rynku. - Nie podoba mi się, że zwalnia się ze składek wszystkich zgłaszających do 10 ubezpieczonych (niezależnie od pensji oraz tego, czy lock down wpłynął na sytuację danej firmy), a jednocześnie kryterium przychodu zastosowano tylko do samozatrudnionych (do 15,7 tys. przychodu za marzec). Dlaczego zwalniamy ze składek pracownika zarabiającego np. 20 tys., którego firma doskonale funkcjonuje, urzędnika w małym urzędzie, osoby zatrudniające służbę domową, a nie chcemy darować 1,5 tys. zł sklepikarzowi, któremu zostaje 1 tys. zł dochodu? – napisał na Facebooku dr Lasocki.
Sprawdź również książkę: System prawa ubezpieczeń społecznych. Tom I. Część ogólna [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>
Przepis do zmiany
Prawnicy zwracają uwagę, że choć intencją ustawodawcy nie było zwolnienie z ZUS tzw. "samozatrudnionych", to dr Lasocki wskazał lukę, która na to pozwala. - Za płatnika składek w rozumieniu art. 31zo ust. 1 specustawy może zostać uznana osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą – bo skoro zgłosiła do ubezpieczeń wyłącznie siebie, to jest to mniej niż wskazane w tym przepisie 10 osób. Literalnie taka interpretacja jest możliwa. Art. 31zo ust. 2 specustawy – w przeciwieństwie do ust. 1 – jest bardziej precyzyjny. Zawiera bowiem zastrzeżenie, że dotyczy osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, opłacającej składki wyłącznie na własne ubezpieczenia – mówi radca prawny Magdalena Januszewska, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego. I dodaje: Nie wydaje się jednak, aby intencją ustawodawcy, biorąc także pod uwagę rozbicie art. 31zo na jednostki redakcyjne, było objęcie ust. 1 tzw. samozatrudnionych, do których odnosi się ust. 2. Zasadniczo pierwszeństwo powinna mieć wykładnia językowa, ale w tym przypadku trzeba sięgać po wykładnię celowościową. Tempo i okoliczności, w jakich powstała specustawa spowodowały, iż nie jest ona napisana zgodnie z zasadami dobrej legislacji. Przepisy mają mankamenty, które mogą prowadzić do zaskakujących wniosków.
Także zdaniem Sławomira Parucha, radcy prawnego, partnera, założyciela kancelarii Paruch Chruściel Schiffter, taki scenariusz jest możliwy, bo przepis literalnie tego nie wyłącza. - Choć ja bym przestrzegał przed wykorzystaniem tej luki, bo to jest sprzeczne z zamysłem ustawodawcy – mówi. Jak zaznacza, wzięcie współpracownika przez osobę samozatrudnioną np. w kwietniu po to tylko, by skorzystać z nielimitowanego zwolnienia z płacenia składek na ZUS może zostać zakwestionowane jako obejście prawa. Chyba, że wykaże się faktyczną potrzebę zatrudnienia na umowę zlecenia osoby, która ma takiego samozatrudnionego wesprzeć.
Zdaniem mec. Parucha, przepis art. 31zo ust. 1 specustawy powinien zawierać wyraźne zastrzeżenie, że nie chodzi w nim o osobę samozatrudnioną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, opłacającą składki na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne wyłącznie we własnym imieniu.
- To może być kwalifikowane jako nadużycie prawa - mówi z kolei Radosław Płonka, adwokat, ekspert Business Centre Club ds. prawa gospodarczego. Jak twierdzi, takie działanie za rok lub dwa lata może zostać zakwestionowane przez ZUS, a wtedy same odsetki mogą okazać się wyższe niż 4200 zł, które dziś taki przedsiębiorca może zaoszczędzić.
Czytaj w LEX: Ważne pytania o ochronę danych osobowych podczas epidemii >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
