Zgodnie z art. 23711 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94) pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp, pełniącej funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp, pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. organizacja i rozkład czasu pracy pracownika służby bhp oraz pracownika zatrudnionego przy innej pracy i wykonującego dodatkowo zadania tej służby, powinny zapewniać pełną realizację zadań, przypisanych tej służbie.
Wyznaczanie dni czy godzin do zajmowania się zadaniami związanymi z bhp jest nielogiczne, ponieważ zależy to nie tylko od zakresu czynności służby, lecz także od nieprzewidywalności wydarzeń. Trudno np. wyobrazić sobie sytuację, gdy inspektor bhp po otrzymaniu zawiadomienia, że w zakładzie doszło do wypadku, odpowie: “ja behapowcem jestem dopiero w piątek”. Takich przykładów można podać wiele.
Skłonność do wyznaczania określonego czasu na wykonywanie obowiązków behapowca zapewne wynika z obawy, że pod pozorem wykonywania zadań bhp, podwładny nie będzie zadowalająco wykonywał obowiązków przypisanych do „regularnego” stanowiska pracy. Jest to problem ze sfery zaufania do podwładnych, nie zaś formalnego podziału czasu pracy. Pracodawca raczej nie powinien powierzać dodatkowych i ważnych obowiązków pracownikowi w pełni obciążonemu podstawową pracą. Jeśli tak robi, oznacza to, że jest przekonany, iż pracownik będzie sumienne wypełniał zarówno obowiązki behapowca, jak i obowiązki pracownika.
Służba bhp pełni funkcje doradcze i kontrolne, co oznacza, że nie ma obowiązku prowadzenia szkoleń bhp. Jednak, zgodnie z § 2 ust. 1 r.b.h.p. do obowiązków służby bhp należy współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników. Przepis ten oznacza, ze pracownik służby bhp nie ma obowiązku prowadzenia szkoleń, ale powinien zająć się jego organizacją i zapewnieniem odpowiedniego poziomu szkolenia okresowego, czego podstawą jest dobór odpowiednich wykładowców i instruktorów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p. szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje: szkolenie wstępne ogólne (zw. instruktażem ogólnym) oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy (zw. instruktażem stanowiskowym). Także szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno być realizowane przez instruktaż na stanowisku pracy, a także wykład, pogadankę, film, omówienie okoliczności i przyczyn charakterystycznych (dla prac wykonywanych przez uczestników szkolenia) wypadków oraz wniosków profilaktycznych.
Według § 11 r.s.b.h.p. nie ma obowiązku przeprowadzania egzaminu pisemnego po odbyciu instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego. Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp i taki sprawdzian stanowi podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Chodzi tu o sprawdzenie praktycznych umiejętności wykonywania pracy zgodnie z wymaganiami bhp i technologią, nie zaś tylko o formalną znajomość przepisów bezpieczeństwa pracy.
Edward Kołodziejczyk